“ایستەر کرال، ایستەر کؤیلۆ اۇلسون، دۆنیاداکی أن موتلو اینسان أویندە حوضورو اۇلاندئر.”
گۇتە
ایمانئن وە ویجدانئن ظولمە راضئ اۇلمادئغئ بیر گرچکتیر. نە کی حاقسئزلئق گۆزل دگیل، اینسانئن ایمانئ وە ویجدانئ أل ألە وریر وە حاقسئزلئغا أنگل اۇلور، چیرکینی گۆزللشتیریر.
لاکین ایمانلارئن اۇرتادان قالقتئغئ، ویجدانلارئن قالمادئغئ بیر تۇپلومون سۇنوجو صامیمیەتسیز وە ویجدانسئز اینسانلار نە قادار حاقسئزلئغا أنگل اۇلابیلیر؟
ناسئل اۇلومسوزلوقلارلا باشا چئقابیلیر؟
دویدوقلارئن، شاهید اۇلدوقلارئن، اۇقودوقلارئن، حاتتا بیذذات ایچیندە اۇلدوغون اۇلایلار ویجدانئن اؤلدۆگۆنۆ، سەوگیلرین یۇق اۇلدوغونو گؤسترمکتەدیر. آجئ آما گرچکاۇلان اۇلایلار قارشئسئندا گۆنبەگۆن اینسانلئق دا أریمکتەدیر. هلە هلە آحلاقسئزلئقلارئنا دینی آلت أدنلری گؤرۆنجە ایشلر تامامن قارئشماقتادئر.
أوت! دۇلویوم بوگۆن. عیصیانئم وار بوگۆن… دینینی یاپتئقلارئ پیسلیکلرە آلت أدنلرە اینتیظارئم وار بوگۆن…
بیر یئغئن صامیمیەتسیزلیک، بیلگیسی بۇغازلارئندان آشاغئیا اینمەین اینسانلارئن یاپتئقلارئ، حایاتئ چکیلمز قئلماقتا، گلەجگە دائیر اۆمیدلری چالماقتادئر.
یاشلارئ 20-30 آراسئ اۇلان گنچلر، أولیلیگە دائیر سؤیلنن اۇنجا گۆزل سؤزلرە ایناندئرماقتادئر. دوئیسبرگ اۆنیورسیتەسیندە یاپتئغئمئز بش سمینرین عاقابیندە، سۇنوجوندا یانلئش بیلگیلرلە بسلنن گنچلریمیز؛ “آسیە آبلا، آیئن آرقاسئندا یاشئیۇر غالیبا” دەدیرتمکتەدیر. بو قادار کؤتۆ اؤرنکلری گؤرن گنچلری أولیلیکتن سۇغوتماقتادئر.
بیربیرلرینە دنک اۇلمادئغئ حالدە بیربیرلرینی سەوییۇروز دییە، بیر باقئشتا عاشئق اۇلدوقلارئنئ دۆشۆنۆپ أولننلر واردئر. أولیگینین عاقابیندە نیشانلئیکن نزاکتلی، نازیک، باقئملئ، آلئملئ، گؤزلرینە دیققات أدن، اۆزەرینە تیترەین، أولیلیگین عاقابیندە حایال قئرئقلئغئنا اوغرایان أشلر واردئر.
چؤزۆمۆ بۇشانماقتا بولان چیفتلر…
وە بو عائیلە أنقاضئن آلتئندا قالان دول أشلر وە یاورولار…
وە اۇنلارئ سەون یاقئنلارئنا بئراقتئغئ آجئ سۇنوچلار…
صامیمیەتلە وە ایچتنلیکلە باغلئلئغئن مەیوەسی اۇلان عاشقئ تادامایان بیر یئغئن صابئرسئز اینسانا، گنچلرە عاشقئ تادئپ آنلاتانلارئن، آیئن آرقاسئندا یاشادئغئنئ سؤیلتمکتەدیر.
سەودیگیندن باشقاسئندا گؤزۆ اۇلانلار، أشلرینی آلاداتانلار وەیا آلداتمایئ مشروع گؤرنلر، کندیلرینجە ماعذرتلی اۇلدوغونو دۆشۆننلر عاشقئ تادامازلار. بیربیرلرینی هر اۇرتامدا آلداتانلار، سؤزلرینە یالان قاتانلار، یۆزۆنە گۆلۆپ آرقاسئندان قۇنوشانلار عاشق یۇلوندا یایا قالماقتادئرلار.
عاشق، سەوگی وە مرحامتین قایناغئنا اولاشمئیۇرسا دۆنیەویلشیر. اۇ زامان عاشق، منفاعاتین بیتتیگی یردە بیتر. موحاببتین حاصئل اۇلدوغو، “ودود” اۇلان آللاها دایانان سەوگی أبدیلشیر. عاشقئ وە هر گۆزل اۇلمایانئ گۆزللشتیریر. موتلولوغو صابرئن مەیوەسی اۇلاراق سونار.
“اییلیکلە کؤتۆلۆک بیر اۇلماز. کؤتۆلۆگۆ أن گۆزل بیر شکیلدە ساو. بیر دە باقارسئن کی، سنینلە آراسئندا دۆشمانلئق بولونان کیمسە سانکی سئجاق بیر دۇست اۇلوورمیشتیر. بو گۆزل سۇنوجا آنجاق صابرەدن قاووشتورولور. بونا آنجاق (حایئردان وە اۇلغونلوقتان) بۆیۆک پایئ اۇلانلار قاووشتورولور.” (فوصصیلت سورەسی؛ 35-34)
حایئر وە اۇلغونلوقتان بۆیۆک پای آلماق نەدیر؟
آللاە تعالانئن دیگر یاراتتئغئ بۆتۆن وارلئقلارئن اۆزەریندە یاراتتئغئ اینسان، دگرینی قۇرودوغو قادار اینساندئر. دگرینی ییتیردیگیندە آشاغئلارا دۆشەجکتیر.
آللاە اینسانئ یاراتمئش وە حامورونا کندی اؤزللیکلریندن أسینتیلر قۇیموشتور. حاق تعالا؛ راحمتینین تجللیسینی بو أسینتیلر اۆزەریندە گؤسترمکتیر. “راحیم” اۇلان آللاە: آجئیان، مرحامت أدن، “راحمان”: باحشەدن، ورن، “ودود”: سەون، سەویلن، سەویندیرن، “تەوواب”: عاففەدن، باغئشلایاندئر.
ایشتە بو وە بنزەری اؤزللیکلر اینسانئ یۆجە یارادان آیینەسی قئلمئشتئر. نە قادار اۆزەریمیزدە بو اؤزللیکلر وارسا؛ آجئما، مرحامت، عاف، سەومە، بیر اؤلچۆدە بیلگی أدینمە واردئر. نە قادار صاف وە تمیز توتولویۇرسا وە گلیشتیریلیرسە سەوگینین آصئل صاحیبینە اولاشئلئر. سەویلمەسی گرکن هر شەی سەویلیر.
آقا گۆندۆز دەر کی: ” عاشق قودسی اۇلمالئدئر. قودسی اۇلمایان عاشق، حایوانی شهوتتیر؛ سادەجە وثیقالئ مۆناسبتتیر.”
أولیلیکلر یۇقسا گۆنۆمۆزدە “وثیقالئ بیر مۆناسبتە” می دؤنۆشتۆ؟
بۆیۆکلر؛ “عاشق اۇلمادان مشک اۇلماز” دەمیشلر. عاشقسئز، سەوگیسیز، حاق أدیلمەدن موتلولوقلارئن پشیندە قۇشولور اۇلدو.
حاقسئز ألدە أدیلن قازانچلار ناسئل پریشان أدییۇرسا، عاشقسئز ألدە أدیلن أولیلیکلر دە موتسوز أتمکتەدیر.
“کیشی سەودیگی ایلە برابردیر.” (بوحاری) دیەن راحمت پەیغامبرینە اۆممت اۇلوپ، اۇنا اویماق گرک. موتلولوغون وە حوضورون یگانە ایپینە یاپئشماق گرک. هر ایستەدیگیمیزی ورەبیلنە أل آچماق گرک…
أللرین هرکسە وە هر شەیە آچئلدئغئ، سەوگیلرین اوچقورا دۆشتۆگۆ، گؤزلرین گۆزللیکلرە قاپانئپ چیرکینلیکلرە آچئلدئغئ، هر سؤیلنن سؤزە اینانئلدئغئ، گۆونلرین زدەلندیگی بیر اۇرتامئن دۇغوردوغو موتسوز اینسانلار اۇلماماق ایچین غایرت أدیلملیدیر.
نە اۇلوردو کندیمیزە وە یاقئنلارئمئزا صامیمیەت، موحاببت وە آجئما اۇلسایدئ؟
نە اۇلوردو بو قۇجا یانلئشلارا دور دیەجک ایمانئمئز اۇلسایدئ؟
نە اۇلوردو شەیطانلا ایش بیرلیگی یاپمئش نفسیمیزە سؤز گچیرەجک بیلگیمیز اۇلسایدئ؟
نە اۇلوردو یۆکسک روحلارا صاحیب اۇلوپ، أولیلیگیمیزی قورتاراجاق عاشقئمئز اۇلسایدئ؟
نە اۇلوردو شاحصئمئزا یاپئلان کؤتۆلۆکلرە، گۆزللیکلە جواب ورەجک صابرئمئز اۇلسایدئ؟
أل-جواب: “ساعادتی دارەین”.
“راببیمیز! بیزە دۆنیادا اییلیک ور، آحیرتتە دە اییلیک ور وە بیزی جهننم عاذابئندان قۇرو!” (باقارا سورەسی؛ 201)
