اینسان قۇرقولارئ ایلە یۆزلشمەدیکچە أطرافئنداکی سەودیکلرینە وە کندینی سەونلرە ظولمەدر. عاقلئن یۇلو بیردیر. دۇغرو حارەکت أتمەیە أنگل ایسە دویغولاردئر. دویغولارئنئن أسیری اۇلانلار هر زامان یانلئش یاپارلار.
عائیلە؛ ایکی طارافلئ آقرابالارئن قۇروما چنبرینین ایچیندە قوراللارئ وە سئنئرلارئ اۇلان، قادئنئن وە أرکگین سۇروملولوقلارئنئ یرینە گتیرمەسی ایلە موتلولوغو آرتان، ایچیندە جئوئل جئوئل چۇجوق سسلرینین اۇلدوغو قورومدور. ناسئل کی قادئنئ وە أرکگی موتلو اۇلمایان عائیلە پارچالانماقلا قارشئ قارشئیا ایسە تۇپلوم دا یۇق اۇلمایا ماحکومدور. بیر بینا تملسیز، تۇپلوم دا عائیلەسیز اۇلماز.
عائیلە دانئشمانئ اۇلمام؛ آجئ تجرۆبەلری، دؤرت دووار آراسئندا یاشانان آجئلارئ دیرکت بیرینجی آغئزدان دینلەمەمە سبب اۇلماقتادئر. گچمیشتە یاشانان آجئلارئمئزئ سیلمکتە نە قادار زۇرلاندئغئمئزئ، عاففەدەمەمەنین عائیلەلری وە بیرەیلری چارەسیزلیگە ایتتیگینی گؤسترمکتەدیر. کندی حاطالارئمئزئ گؤرمەمەیە، یاپتئغئ یانلئشلارا سببلر آرامایا دا سبب اۇلماقتادئر.
حایات سچیملردن عیبارتتیر. موتلو اۇلمایئ سچمک، گۆچلۆ اۇلمانئن آنجاق موتلو اۇلماقلا وە عاففەتمکلە اۇلدوغو بیلینملیدیر. گۆچلۆ وە حاقلئ اۇلماق اوغرونا یئقئلان عائیلەلرین آرقادا بئراقتئقلارئ بو اۆممتین ییتیک چۇجوقلارئدئر. بیزی بو دورومدا بئراقان دا أگۇلارئمئزئ تاطمین أتمە یارئشئندا اۇلمامئز، گۆجۆمۆزۆ گؤسترمک ایچین حاقسئزلئقلار یاپان بیرەیلر حالینە گلمەمیز، تک دۆنیالئ یاشامامئزدئر.
آللاە وار، حساب وار، اؤلۆم وار!
حالبوکی گچمیشتە آجئ یاشامایان کیمسە یۇقتور. آجئلار ایمتیحانئن بیر پارچاسئدئر. اینسان اۇلاراق دۆنیایا گؤزلرینی آچان هرکس یا اینسان قالئر یا دا ماعذرتلرین آرقاسئنا سئغئناراق حایواندان دا آشاغئ اۇلور. زیرا حایوانلار یاراتانئ اینکار أتمەدیگی گیبی هیچ کیمسەیە ظولمەتمزلر. سۇروملولوغونو ایهمال أتمەدیگی گیبی سئنئرلارئنئ بیلیرلر. کیمسەنین حاققئنا گیرمەدیگی گیبی کیمسەیی گۆجۆ نیسبتیندە حاققئنا گیردیرمزلر.
اینسانلئغئنئ اونوتوپ کندینە ظولمەدن، بو دا یتمییۇرموش گیبی أطرافئنداکیلرە حایاتلارئنئ چکیلمز قئلان کیشیلرین یاپتئقلارئ ایچین سوندوقلارئ بیرچۇق ماعذرتلری واردئر. گچمیشیندە آجئلارئن اۇلماسئ، تراومالارئنئن کندیسینی بئراقماماسئ، بو دورومدا کندیسینین سوچونون اۇلماماسئ، بیلینچ آلتئنئن أتکیسیندن قورتولاماماسئ، گنلردن کندیسینە گچنلرین أتکیسی، بۆیۆکلرین، کۆلتۆرۆن، تۇپلومون آلغئلارئ وب. آرقاسئ کسیلمز ماعذرتلرین حاطا یاپانئن کندینی تمیزە چئقارتما غایرتی واردئر.
نە آجئدئر کی بۆتۆن بو سؤیلملر اینسانئ کندیندن اوزاقلاشتئرماقتادئر. اییلشتیرەجگینە یارالارئ داحا دا درینلشتیرمکتە وە یانلئش یاپماسئ ایچین هر زامان سببلر بولدورماقتادئر. کندینی تمیزە چئقارتماقتادئر. لاکین ایچتن گلن ویجدانئنئن سسینی باستئرتاماماقتادئر.
هرکس اینسان دۇغار، لاکین اینسان قالاماز.
هرکس سەوەرک أولنیر، لاکین عائیلە اۇلاماز.
اینسان دۇغماق بیر سچیم دگیلدیر. لاکین اینسان قالماق بیر سچیمدیر. أولنمک دە بیر سچیمین اۆرۆنۆدۆر. ساغلئقلئ اینسانئن یاپاجاغئ سچیم ایسە اینسانئ عائیلە قورمادا ایلرلتیر. سچیمینی ایی یاپمئش اۇلان ساغلئقلئ اینسان دا هر نە قادار بۆیۆک آجئلار یاشامئش اۇلسا دا، کؤتۆ اۇلماماق ایچین ماعذرتلرین آرقاسئنا سئغئنمامالئدئر. عاکسی تاقدیردە سچیمی هر نە قادار ایی اۇلسا دا ایی داورانمادئغئ ایچین کندیسینی رذیل أدەجک، گچمیشتن اؤزنلە بو زامانا قادار گتیردیگی اۇرنونو، ماقامئنئ، مالئنئ، بۆتۆن وارلئغئنئ ألیندن قایبەدەجکتیر. قۇرقولارئ ایلە دە یۆزلشەجکتیر.
اینسان قۇرقولارئ ایلە یۆزلشمەدیکچە أطرافئنداکی سەودیکلرینە وە کندینی سەونلرە ظولمەدر. عاقلئن یۇلو بیردیر. دۇغرو حارەکت أتمەیە أنگل ایسە دویغولاردئر. دویغولارئنئن أسیری اۇلانلار؛ هر زامان یانلئش یاپارلار. ایچلریندن گلن سسلری باستئرئرلار.
جسور اۇلماق آنجاق اینسانئن کندیسییلە یۆزلشمەسییلە اۇلور. حایات اۇ قادار قئسادئر کی، بیر گۆن اؤلۆم ایلە قارشئ قارشئیا قالئندئغئندا یۆزلشمک ایچین گچ قالئنمئش، آرقادا قاپانمایاجاق آجئلار بئراقاراق آحیرتتەکی کؤتۆ عاقئبت حاضئرلانمئش اۇلابیلیر.
اونوتولمامالئدئر کی، باشئمئزا آجئ تاتلئ هر نە گلییۇرسا کندی یاپتئقلارئمئزداندئر. حاق أتمەدیگیمیزی دۆشۆندۆگۆمۆز هر یاشانمئشلئق آصلئندا بیزیم ایمتیحانئمئزدئر. قازانئمئمئزدئر. تجرۆبەمیزدیر. دگرلندیریلملیییز.
یاشانئلان بۆتۆن گۆزللیکلری “بو بنیم حاققئم“، شر اۇلاراق نیتەلننلری دە “بن بونو حاق أتمەدیم” دییە دۆشۆنمک نە قادار دۇغرودور؟
حالبوکی راحمان “بیزیم شر گؤردۆکلریمیزدە حایئرلار واردئر” دەمکتەدیر. بو گۆزللیکلری گؤرمەیی دە دۇغرو حارەکت أتمەیە وە دۇغرو آدرستن ایستەمەیە باغلامئشتئر.
آصئل مسئلە تام دا بو نۇقطادا باشلاماقتادئر:
قارشئداکینین دگیشیمی اۆزەرینە قورولان موتلولوق حایاللریندن سئیرئلمالئ، اؤنجەلیکلە حاطالارئ قابول أتملیدیر. عاکسی تاقدیردە حاطالارئمئزئ گؤرمزسک کندیمیزە حاقسئزلئق یاپتئغئنئ دۆشۆندۆکلریمیزی عاففەدەمەییز…
اینسان قالما مۆجادلەسی ورن، ایچیندە بیرچۇق آجئلارئ بۆیۆتن، حایاتئن یۆکۆنۆ قالدئرامایئپ دپرسیۇنلارا گیرمە أگیلیمی اۇلانلارئن کندینە یاپابیلەجگی أن بۆیۆک اییلیک؛ “عاففەتمکتیر”. کندیسینە حاقسئزلئق یاپتئغئنئ دۆشۆندۆگۆ کیشییە ورەجگی أن بۆیۆک جزا؛ “عاففەتمکتیر”.
لاکین عاففەتمک هیچ دە گؤرۆندۆگۆ گیبی قۇلای دگیلدیر. باتئ دۆشۆنۆرۆ لاورنس سترن: “یالنئز جسورلار عاففەتمەیی بیلیر. قۇرقاقلار هیچبیر زامان عاففەتمزلر، عاف اۇنلارئن طابیعاتئندا یۇقتور.” دەر. آصلئندا بو تثبیت پک دە یابانا آتئلاجاق جینستن دگیلدیر.
عاففەتمک اینسانئ اؤزگۆرلشتیردیگی گیبی، گچمیشین کؤلەسی اۇلماقتان دا قورتارئر. عاففەتمەمک ایسە اینسانئ “قوربان پسیکۇلۇژیسی” ایچیندە بئراقئر. بونو حاق أتمەدیم دۆشۆنجەسی، اینسانئن اؤزگۆونینی یۇق أدر.
سۇنوچتا؛ قازانماق دا، قایبەتمک دە، موتلو اۇلماق دا، موتسوز اۇلماق دا؛ بیزیم اؤزگۆر ایرادەمیزلە یاپتئغئمئز سچیملریمیزدیر. یاشادئغئمئز حایاتئن سۇروملولوغونو اۆزەریمیزە آلماق، باشقالارئنئن بیزە لایئق گؤردۆگۆ حایاتئ یاشاماماقتئر.
آسیە تۆرکان
عائیلە دانئشمانئ
