(23)
سؤزۆندە دورماق
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ ﴿۲﴾ كَبُرَ مَقْتًا عِنْدَ اللَّهِ أَنْ تَقُولُوا مَا لَا تَفْعَلُونَ ﴿۳﴾ (سورة الصف)
أی اینانئپ گۆوننلر! یاپمایاجاغئنئز شەیلری، نیچین یاپارئز دییۇرسونوز؟ یاپمایاجاغئنئز ایش ایچین یاپارئم دەمەنیز، آللاە قاتئندا چۇق بۆیۆک اؤفکە اۇلوشتورور! (صاف سورەسی؛ 2-3)
“آللاها وە آحیرت گۆنۆنە ایمان أدن کیمسە، سؤزۆنۆ یرینە گتیرسین.” (حادیثی شریف)
دگرلی گنچلر،
وارسایالئم کی، بیر سئناوئنئز وار. درس نۇتلارئنئن حپسی دە ألینیزدە یۇق. أکسیک اۇلان نۇتلارئ بیر آرقاداشئنئزدان ایستەدینیز وە نۇتلارئ گتیرەجگینە دائیر سیزە سؤز وردی. سئناودان بیر ایکی گۆن اؤنجە گؤرۆشتۆنۆز آما نۇتلارئ گتیرمەدی. نە حیسسەدرسینیز؟
یا دا بۆیۆدۆنۆز، بیر تۆججار اۇلدونوز. یۆکلۆ میقداردا بیر مال ساتتئنئز. مالئ وردیگینیز کیشی، اؤدەمە یاپاجاغئنئ واعاد أتتیگی تاریحتە اؤدەمەسینی یاپمادئ. اۇیسا سیزین دە اۇرادان گلەجک پارایلا یاپاجاغئنئز باشقا اؤدەمەلرینیز واردئ. بو یۆزدن بلکی ایشلرینیز بۇزولدو، بلکی دە باشقالارئنا وردیگینیز سؤزلری توتامادئنئز. نە حیسسەدرسینیز؟
یا دا یالنئزجا، سیزین ایچین مۆهیم بیر سۇنوجو اۇلمایاجاق باسیط بیر سؤزۆنۆ توتمادئ آرقاداشئنئز. بو دورومدا دا اینجینمز میسینیز؟
ایشتە دگرلی گنچلر،
گؤردۆگۆنۆز گیبی، وردیگیمیز سؤزلری توتمانئن یا دا توتمامانئن سۇنوچلارئ واردئر.
بو یۆزدن آیتی کریمەدە:
… وَأَوْفُوا بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ كَانَ مَسْئُولًا ﴿۳۴﴾ (سورة الإسراء)
… وردیگینیز سؤزۆ یرینە گتیرین؛ چۆنکی وریلن سؤز سۇروملولوق دۇغورور. (ایسرا سورەسی؛ 34)
باعضئ سؤزلری توتماماق، یوقارئدا آنلاتتئغئمئز گیبی گؤزلە گؤرۆلن اؤنملی اۇلومسوز سۇنوچلار دۇغورابیلیر. بو دورومدا سؤزۆ توتمامانئن یالنئزجا عؤذۆرلە تلافی أدیلمەسی مۆمکۆن اۇلماز. سؤز وردیگیمیز کیشییی سۇقتوغوموز ضارارئن دا تلافی أدیلمەسی گرکەبیلیر. عاکسی تاقدیردە، قارشئمئزداکی کیشییە بۆیۆک حاقسئزلئق أتمیش اۇلابیلیریز.
بیر دە باسیط گؤردۆگۆمۆز وە کیمسە ایچین جیددی بیر سۇنوجو اۇلمایان دوروملارئ دۆشۆنەلیم. اؤرنگین آرقاداشلارئمئزلا بللی بیر یردە بللی بیر ساعاتتە بولوشماق ایچین سؤزلشتینیز. اۇلدو یا، جب تلەفۇنونوزون دا شارژئ بیتتی. سۇنرا بیر باشقا آرقاداشئنئزدان داحا جاذیب بیر تکلیف آلدئنئز وە “آماااان بو سفرلیک گیتمەسم نە اۇلور!” دیەرک، ایلک سؤز وردیگینیز آرقاداشئنئزئ أکتینیز؛ اۇ دا اۇرادا آغاچ اۇلدو.
شیمدی سۇرویۇروم سیزە، بیر داحا بو آرقاداشئنئز سیزە گۆونیر می؟ سیزین کاراکترینیز، آرقاداشلئغا باقئشئنئز سیزە وە دۆرۆستلۆگۆنۆز حاققئندا عاجابا نەلر دۆشۆنۆر؟ عاقلئندا سیزینلە ایلگیلی باشقا ناسئل سۇرو ایشارتلری دۇغابیلەجگینی بیر دۆشۆنۆن. بو یانلئشئ بیرینە بیر کز یاپارسانئز عاففەدەبیلیرسینیز؛ ایکی کز یاپارسانئز یینە حۇش گؤرۆلەبیلیرسینیز بلکی؛ آنجاق اۆچۆنجۆسۆندە سیزینلە ایلیشکیلری جیددی درەجەدە بۇزولاجاق، سیزە قارشئ دویدوغو گۆون دویغوسو تملدن زدەلنەجکتیر.
دگرلی گنچلر،
“گۆون”، کیشینین وە تۇپلومون حوضور وە راحاتئ ایچین تمل بیر قاورامدئر؛ اؤیلە یابانا آتئلاجاق بیر قاورام دگیلدیر. ذاتن قارشئلئقلئ گۆون اۇرتامئ اۇلمازسا، عائیلەوی، سۇسیال وە تیجاری ایلیشکیلری آیاقتا توتمامئز مۆمکۆن اۇلاماز. گۆون دویغوسو اؤیلە اینسانی بیر دویغودور کی، سادەجە مۆسلۆمانلار دگیل بۆتۆن اینسانلار آراسئندا گرکلیدیر. اۆستەلیک رسولوللاە (ع)، مۆسلۆمانئن، ألیندن وە دیلیندن ضارار گلمەیەجگینە أمین اۇلونان یاعنی گۆون دویولان کیشی اۇلدوغونو بلیرتمیشتیر. بو یۆزدن مۆسلۆمانلارئن گۆونیلیر کیشیلر اۇلماق قۇنوسوندا داحا فاضلا حاسساسیەت گؤسترمەسی گرکیر.
دگرلی گنچلر،
گۆنۆمۆزدە سؤز ورمەنین نە اۇلدوغو دا تام اۇلاراق بیلینمییۇر. آغزئمئزدان چئقان هر لافئن، وریلمیش بیر سؤز حۆکمۆندە اۇلدوغونو بیلملیییز. قۇنوشورکن بونو دائیما عاقلئمئزدا توتمالئیئز. یالنئزجا یاپمایئ پلانلادئغئمئز شەیلری سؤیلەملی، سؤیلەدیکلریمیزی دە یرینە گتیرمک ایچین ألیمیزدن گلن تۆم چابایئ صارف أتملیییز.
قۇنوشمامئزئن باشئندا اۇقودوغوموز آیتتە آللاە تعالا:
“یاپمایاجاغئنئز شەیلری، نیچین یاپارئز دییۇرسونوز؟ یاپمایاجاغئنئز ایش ایچین یاپارئم دەمەنیز، آللاە قاتئندا چۇق بۆیۆک اؤفکە اۇلوشتورور.”
بویورموش، بیزە داحا سؤز ورمەدن أوول اویمامئز گرکن تمل بیر قورالئ اؤگرتمیشتیر.
دگرلی گنچلر،
قۇنوشمامئزئن باشئندا اۇقودوغوموز حادیثی شریفتە:
“آللاها وە آحیرت گۆنۆنە ایمان أدن کیمسە سؤزۆنۆ یرینە گتیرسین.” بویرولماقتادئر.
رسولوللاهئن بو اؤگۆدۆنۆ توتالئم، بؤیلەجە اومولور کی قورتولوشا أرنلردن اۇلوروز.
