(31)
رسولوللاە وە مەولید
لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا ﴿۲۱﴾ (سورة الأحزاب)
سیزین ایچین، آللاەتان وە آحیرت گۆنۆندن اومودو اۇلانلار وە آللاهئ چۇقچا ذیکرەدنلر (آللاهئن کیتابئنئ آنلایاراق چۇقچا اۇقویانلار) ایچین آللاهئن ألچیسیندە گۆزل بیر اؤرنک واردئر. (آحزاب سورەسی؛ 21)
بیر آدام پەیغامبرە (ص) گلدی. اۇنون قارشئسئندا دورونجا آدام قۇرقودان تیترەمەیە باشلادئ. بونون اۆزەرینە رسولوللاە: “قۇرقما راحات اۇل. بن پادیشاە دگیلیم. بن آنجاق قورەیشتن قورو أت ییەن بیر قادئنئن اۇغلویوم.” دەدی. (حاکیم وە هەیثمی)
دگرلی گنچلر،
ربیعۆل-أوول آیئنئن 12-نجی گۆنۆ، موحاممدین (ع) دۇغوم گۆنۆ اۇلاراق بیلینمکتەدیر. بو گۆندە باعضئ اۆلکەلردە چشیتلی پرۇگراملار دۆزنلنمکتەدیر. بو پرۇگراملاردا قورئان اۇقونماقتا، مەولید آدئ وریلن وە سۆلەیمان چلبییە عائید اۇلان أثر بللی بیر أزگییلە سسلندیریلمکتە وە موحاممدی (ع) آنلاتان سونوملار یاپئلماقتادئر. بیز دە بو وسیلەیلە آللاهئن ألچیسی وە سۇن نبی موحاممدی (ع) آنلاتالئم ایستەدیک.
بیلدیگینیز گیبی موحاممد (ع) 571 یئلئندا مککەدە دۇغدو. آننەسی آمینە حاتون، باباسئ عابدوللاەتئ. باباسئنئ داحا دۇغمادان، آننەسینی ایسە چۇق کۆچۆک یاشلاردا قایبەتتی. بیر سۆرە ددەسی عابدولموططالیبین، اۇنون وفاتئنئن آردئندان دا عامجاسئ أبوطالیبین حیمایەسیندە یتیشتی. تۆم عؤمرۆ بۇیونجا سؤزۆنە گۆونیلیر، اؤرنک بیر اینسان اۇلاراق تانئنمئشتئر.
پکی دگرلی گنچلر، قورئان بیزە موحاممد (ع) ایلە ایلگیلی نەلر سؤیلەمکتەدیر، هیچ آراشتئردئنئز مئ؟
دگرلی گنچلر،
قورئانئ کریمدە موحاممدە (ع) ایشارت أدن ایکی فارقلئ عارابچا سؤزجۆک واردئر. بونلار، نبی وە رسول سؤزجۆکلریدیر. “نبی” سؤزجۆگۆ، حابر گتیرن کیشی یا دا دگری یۆکسلتیلمیش کیشی آنلامئنا گلیر. “رسول” سؤزجۆگۆ ایسە، آلدئغئ سارغئدئ هیچ دگیشتیرمەدن باشقاسئنا ایلتن کیشی یاعنی “ألچی” آنلامئندادئر. بوراداکی حابر وە سارغئت کلیمەلری واحیی ایفادە أتمکتەدیر.
تۆرکچەدە هم رسول هم نبی کلیمەلری، آنلام دارالماسئنا اوغرایاراق، تک بیر سؤزجۆکلە، “پەیغامبر” سؤزجۆگۆیلە قارشئلانمئشتئر. بو دوروم، زامان زامان موحاممدین(ع) اؤرنکلیگینی آنلامامئزدا قارئشئقلئغا یۇل آچمئشتئر. رسول حیطابئنئن بولوندوغو آیتلردە، موحاممدین (ع) ألچی اۇلاراق ایلتتیگی واحیە وە اۇنون ایچریگینە وورغو یاپئلماقتادئر. نبی کلیمەسییلە حیطاب أدیلدیگیندە ایسە موحاممدین(ع) اینسانی اؤرنکلیگینە وە قارارلارئنا وورغو یاپئلماقتادئر.
دگرلی گنچلر،
موحاممد (ع) ایلە ایلگیلی بیلمەمیز گرکن بیر دیگر قاورام دا، “سۆننتتیر”. موحاممدین (ع) داورانئشلارئ، هرحانگی بیر قۇنودا سؤیلەدیگی سؤزلر وە حوضوروندا سؤلنن سؤزلری وەیا ایشلنن داورانئشلارئ اۇنایلاماسئ اۇنون سۆننتی اۇلاراق آدلاندئرئلئر. نبیمیزین سؤزلرینە “حادیث” دەنیر. نبیمیزین فیعیللری ایسە اۆچە آیرئلئر:
- بشر یاعنی اینسان اۇلاراق یاپتئغئ داورانئشلارئ:
یاعنی اۇنون کیشیسل سچیمییلە یەدیگی، ایچتیگی، گییدیگی شەیلر. مۆسلۆمانلار بونلارئ یاپئپ یاپماماقتا سربستتیر. چۆنکی بونلار، باشتا اۇقودوغوموز حادیثی شریفتە وە بیردن چۇق آیتتە دە بلیرتیلدیگی اۆزەرە، آللاهئن ألچیسینین بیزیم گیبی بیر اینسان اۇلماسئندان دۇلایئ مەیدانا گلمیشتیر.
- یالنئزجا نبیمیزە اؤزگۆ اۇلان دوروملار:
بونلار تهججۆد نامازئنئن اۇنا فارض اۇلماسئ، دؤرتتن فاضلا قادئنلا أولنمەسینە ایذین وریلمەسی گیبی آیتلە یالنئزجا اۇنا وریلمیش أمیر وە ایذینلردیر. دیگر مۆسلۆمانلار تهججۆد نامازئ قئلماقلا سۇروملو دگیللردیر؛ آنجاق قئلارلارسا سۆننت ایشلەیەرک ثواب قازانئرلار.
- نبیمیزین هرکسە اؤرنک اویغولامالارئ:
ناماز قئلئشئ، اۇروچ توتوشو، حاججەدیشی وب. قوللوقلا ایلگیلی فیعیللرینە اویماق شارطتئر. چۆنکی اۇ، بو گیبی فیعیللری کندی آرزوسونا گؤرە دگیل؛ قورئاندان چئقاردئغئ حۆکۆملرە دایاناراق یاپمئشتئر.
دگرلی گنچلر،
باشتا اۇقودوغوموز آحزاب سورەسی؛ 21-نجی آیتتە، آللاەتان وە آحیرت گۆنۆندن اومودو اۇلانلار وە آللاهئ چۇقچا ذیکرەدنلر ایچین آللاهئن ألچیسیندە گۆزل بیر اؤرنک واردئر، دەنمکتەدیر. گرچکتن آللاهئن ألچیسی، آللاهئن گۆزل سؤزلرینی بیزلرە ایلتتیگی وە بو سؤزلری حایاتئنا گچیردیگی ایچین، بیزیم أن گۆزل اؤرنگیمیزدیر.
عایشەدن (رض) ریوایت أدیلن: “اۇنون آحلاقئ قورئاندئ.” سؤزۆ دە بونو آچئقچا اۇرتایا قۇیماقتادئر.
بیزلر دە رسولوللاە گیبی قورئان ایلە آحلاقلانمایا چالئشمالئیئز.
اومولور کی بؤیلەجە قورتولوشا أرریز.
