(35)
تاقوا وە کؤتۆلۆکلردن قۇرونماق
الم ﴿۱﴾ ذَلِكَ الْكِتَابُ لَا رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِلْمُتَّقِينَ ﴿۲﴾ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ ﴿۳﴾ وَالَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِمَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ وَمَا أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِكَ وَبِالْآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ ﴿۴﴾ أُولَئِكَ عَلَى هُدًى مِنْ رَبِّهِمْ وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ﴿۵﴾ (سورة البقرة)
الیف، لام، میم. ایشتە اۇ کیتاب بودور؛ ایچیندە شۆبهەیە یر یۇقتور. مۆتتاقیلر ایچین رهبردیر. آللاها ایچتن اینانان، نامازئ دۆزگۆن وە سۆرکلی قئلان وە وردیگیمیز رئزئقلارئ یرلی یرینجە حارجایان؛ سانا ایندیریلنە دە سندن اؤنجە ایندیریلنلرە دە اینانئپ گۆونن وە آحیرتە اینانچلارئ کسین اۇلانلار… ایشتە اۇنلار، راببینین (صاحیبینین) دۇغرو یۇلوندا اۇلانلاردئر. اومدوقلارئنا قاووشاجاق اۇلانلار دا اۇنلاردئر. (باقارا سورەسی؛ 1-5)
بیر کؤتۆ ایشین آردئندان همن بیر اییلیک یاپئن کی اۇنو گیدرسین وە اینسانلارا ایی آحلاقلا موعاملە أدین. بو شکیلدە نەرەدە اۇلورسانئز اۇلون، آللاەتان چکینەرک کندینیزی قۇرورسونوز. (تیرمیذی)
دگرلی گنچلر،
کیمی حاستالئقلار واردئر کی هم بیزی حاستا أدر هم دە چەورەمیزە ضارار ورەبیلیر. تۆم بولاشئجئ حاستالئقلار، پک چۇق ویرۆس بؤیلەدیر. بونلاردان ناسئل قۇرونورسونوز؟ چۇغونوزون بیلدیگی تمل شەیلر، حاستا اۇلانئن قابئندان یەییپ ایچمەمک، اۇنونلا عاینئ اۇرتامدا بولونمامایا چالئشماقتئر. بو قۇنوشمایئ، سیزلرە آننە-بابالارئنئزئن وردیگی اؤگۆتلردن بیر کز دە بیز ورەلیم دییە یاپمئیۇروز. سیزە، آللاهئن دینینە گؤرە کندینی قۇرومانئن اؤنمیندن باحثەتمک ایچین بو قۇنویو آچتئق. بولاشئجئ حاستالئقلاردان ناسئل اوزاق دوراراق کندیمیزی قۇرومامئز گرکیر. چۆنکۆ کؤتۆلۆکلر دە بولاشئجئ حاستالئقلار گیبی یایئلئر وە اینسانئن دۇغال یاپئسئنئ یاعنی فئطراتئنئ بۇزار.
آللاە حپیمیزە، ایییلە کؤتۆیۆ بیربیریندن آیئرت أدەبیلەجک اؤزللیکلر ورمیشتیر. بیزیم بو اؤزللیکلردن فایدالاناراق ایییی سچمەمیز، کؤتۆلۆکلردن اوزاق دورمامئز گرکیر. کؤتۆلۆگە چۇقچا شاهید اۇلماق یا دا اوفاق کؤتۆلۆکلری حافیفە آلاراق یاپماق ایسە اۇنلارئ قانئقسامامئزا، اؤنمسەمەمیزە نەدن اۇلور. بیر سۆرە سۇنرا کندی دۇغال یاپئمئزئ یاعنی فئطراتئمئزئ بۇزار، ایییی کؤتۆیۆ آیئرت أدەمز حالە گلیریز. بو حالە گلمەمک ایچین یاپمامئز گرکن شەی، طئبقئ بولاشئجئ حاستالئقلاردان قۇروندوغوموز گیبی، کؤتۆلۆکلردن دە اوزاق دوراراق کندیمیزی قۇرومامئزدئر.
دگرلی گنچلر،
اینسانئن آللاها سایغئ دویدوغو ایچین اۇندان چکینەرک، یاساقلادئغئ شەیلردن اوزاق دورماسئ وە بؤیلەجە کؤتۆلۆکلردن کندینی قۇروماسئنا “تاقوا” دەریز. بونلارئ یاپابیلن اینسانلارا دا قورئاندا “مۆتتاقی” دەنیر. تاقوا وە مۆتتاقی قاوراملارئ قورئاندا سئقچا گچر. آللاە مۆتتاقیلر ایچین، ایچیندن ائرماقلار آقان، ییەجکلری وە گؤلگەلری بیتمز تۆکنمز بیر جننت مۆژدەلەمیشتیر. مۆتتاقینین داورانئشلارئنئ بیرآز داحا آچالئم:
قۇنوشمامئزئن باشئندا اۇقودوغوموز آیتە گؤرە، قورئانئ کریم مۆتتاقیلر ایچین بیر رهبردیر؛ یاعنی مۆتتاقیلر، داورانئشلارئنئ وە حایاتلارئنئ قورئانا گؤرە دۆزنلەین اینسانلاردئر. هر زامان آللاهئن بویروق وە یاساقلارئنئ اؤن پلاندا توتار، ایشلرینی آللاە رئضاسئ ایچین یاپارلار. بو کیشیلر، عاینئ زامانلار آللاها ایچتن اینانئر، نامازئ دۆزگۆن وە سۆرکلی قئلار وە آللاهئن وردیگی رئزئقلارئ یرلی یرینجە حارجار. موحاممدە (ع) وە اۇندان اؤنجەکی نبیلرە ایندیریلن واحیلرە اینانئپ گۆونیر. مۆتتاقیلرین آحیرتە اینانچلارئ دا کسیندیر. بو اینسانلار هم دۆنیادا هم آحیرتتە اومدوقلارئ گیبی گۆزللیکلرە قاووشورلار.
پکی کؤتۆلۆکلردن ناسئل قۇروناجاغئز؟
دگرلی گنچلر،
کؤتۆلۆکلردن قۇرونمانئن أن ایی یۇلو، اۇنلارا هیچ یاقلاشماماقتئر. مثەلا سیگارایا بیر کز باشلارسانئز اۇنو بئراقماق هیچ باشلاماماقتان چۇق داحا زۇر اۇلاجاقتئر. کؤتۆ آلئشقانلئقلارئن أن حافیفینین سیگارا اۇلدوغونو حپیمیز بیلییۇروز. داحا آغئر کؤتۆ آلئشقانلئقلار أدینیرسنیز، باشئنئزا گری دؤنۆشۆ داحا زۇر ایشلر آچمئش اۇلورسونوز. بو یۆزدن، کؤتۆلۆکلردن اوزاق دورما ایلکەسینی هر زامان عاقلئمئزدا توتمالئیئز. ذاتن آللاە تعالا قورئانئ کریمدە مۆتتاقیلرین، کندیلرینی قۇروماقلا قالمایئپ، باشقالارئنا دا اییلیگی أمرەتتیگینی، اۇنلارئ کؤتۆلۆکتن ساقئندئردئقلارئنئ سؤیلەمکتەدیر.
دەمک کی، سادەجە کندیمیزی قۇروماق یتمز. هم کندیمیز هم چەورەمیزدەکیلر ایچین، اییلیکلرین سئقچا یاپئلدئغئ، کؤتۆلۆکلردن اوزاق بیر اۇرتام اۇلوشتورمایا چالئشمالئیئز. أگر حاطایلا بیر کؤتۆلۆک یاپمئش اۇلورساق، باشتا اۇقودوغوموز حادیثە بلیرتیلدیگی گیبی، آردئندان همن بیر اییلیک یاپمامئز گرکیر کی یاپتئغئمئز کؤتۆلۆگۆ گیدرسین.
دگرلی گنچلر،
بیر دە تاقوا قاورامئنئن تامامن باشقا بیر یؤنۆندن سؤز أدەلیم. موطلاقا دویموشسونوزدور. آللاە قاتئندا اۆستۆنلۆک آنجاق تاقوایلادئر. بیر اینسانئن دیگر بیر اینساندان دیل، رنک، عئرق، سۇی سۇپ، زنگینلیک گیبی یؤنلردن فارقلئ اۇلماسئ، آللاها گؤرە بیر اۆستۆنلۆک سببی دگیلدیر. رسولوللاە (ع) وداع حوطبەسیندە بونا دگینمیشتیر:
أی اینسانلار! راببینیز بیردیر. بابانئز دا بیردیر. حپینیز آدمین أولادئسئنئز، آدم ایسە تۇپراقتاندئر. عارابئن عاراب اۇلمایانا، عاراب اۇلمایان دا عاراب اۆزرینە اۆستۆنلۆگۆ اۇلمادئغئ گیبی؛ قئرمئزئ تنلینین سیاە اۆزرینە، سیاهئن دا قئرمئزئ تنلی اۆزریندە بیر اۆستۆنلۆگۆ یۇقتور. اۆستۆنلۆک آنجاق تاقوادا، آللاەتان چکینەرک کندینی قۇروماقتادئر. آللاە یانئندا أن قئیمتلی اۇلانئنئز اۇندان أن چۇق چکیننینیزدیر.
بیزلر دە یوقارئدا آنلاتتئغئمئز مۆتتاقیلردن اۇلماق ایچین چالئشالئم. بؤیلەجە اومولور کی قورتولوشا أرنلردن اۇلوروز.
