بنجیللیگی آشمایئ باشارامایان وارۇلوشلارا، آقئملارلا /جماعاتلرلە /مذهبلرلە هیچبیر مۆجادلە یۆرۆتۆلەمز.
مۇدرن-سکۆلر زامانلار بۇیونجا، ایسلام دۆنیاسئنا تۇپلوملارئ، ایمپاراتۇرلوقلارئن پارچالانماسئ، اولوس-دەولتلرین ایجادئ، سؤمۆرگەجی یایئلما /پایلاشئم /یاپئلانمالار، تۇپلوملارئن کۆلتۆرل /سیاسال /أکۇنۇمیک /تکنۇلۇژیک آنلامدا أمپریال /کۆرەسل /سکۆلر سئنئرلار ایچریسینە حاپسەدیلەرک، بۆیۆک آلت-اۆست اۇلوشلار وە ایستیقرارسئزلئقلار یاشامالارئنا نەدن اۇلدو.
ایسلام دۆنیاسئ تۇپلوملارئ آنتیأمپریالیست قورتولوش حارەکتلری یۇلویلا آنجاق بیچیمسل آنلامدا باغئمسئزلئق قازاندئلار. بیچیمسل باغئمسئزلئقلاردان سۇنرا، ایسلام دۆنیاسئ تۇپلوملارئ سکۆلر-أمپریال سیستمە داحیل اۇلدولار، بو سیستمین قاورام وە قوروملارئ دۇغرولتوسوندا یاپئلاناراق سیستملە بۆتۆنلشتیلر. بو قۇنودا تک ایستیثنا، ایراندا، ایسلام دەوریمییلە، ایسلامی بیر مۇدلی حایاتا گچیرەرک یاشاندئ.
ایسلامی آنلامدا، سیاسال آنلامدا اؤزنەلشمە یؤنلیشی /چاباسئ /مۆجادلەسی ایچریسیندە اۇلان اۆلکەلر اؤنجە جزاییردە یاقئن زامانلاردا مئصئر، تونوس گیبی اۆلکەلردە، یا عاسکری یا دا بۆرۇکراتیک داربەلرلە أنگللندیلر. ایسلامی یاپئلارئ /مۇدلی، اۇتۇریتر بیر مۇدل اۇلاراق تانئملایانلارئن، بو اۇتۇریترلیگین ایسلام ایلە ایلگیسی اۇلمادئغئنئ، داحا چۇق اولوس-دەولتلرین گۆونلیک وە دئش تهدید مۆلاحاظالارئیلا بو یۇلا باشووردوقلارئنئ بیلمەلری گرکیر.
اولوس-دەولتلردە ایسلام دگیل، سکۆلر ایدئۇلۇژی بلیرلەیجی وە تاعیین أدیجیدیر. ایسلام، یابانجئ تهدیدی، ترؤر، ایچ ایستیقرارسئزلئقلار وب. گیبی دوروملاردا سیاسال آنلامدا آراچساللاشتئرئلئر. ایسلام دۆنیاسئ تۇپلوملارئندا ایسلام، تۆرکیە اؤرنگیندە دە یاقئندان تاعقیب أدیلەبیلەجگی اۆزرە بۆرۇکراتیکلشتیریلمیش، سکۆلر اۇنتۇلۇژی دۇغرولتوسوندا رفۇرما تابیع توتولموشتور. بو نەدنلەدیر کی، ایسلامی یاپئلارئن، قاورام وە قوروملارئن حایاتئمئزئ شکیللندیرمەسی، تۇپلوملارئمئزئ شکیللندیرمەسی سؤز قۇنوسو دگیلدیر.
گۆنۆمۆز دۆنیاسئندا /تۇپلوملارئندا، ایسلامی قاورام وە قوروملار حایاتیەتلرینی، جانلئلئقلارئنئ، حارەکتلیلیکلرینی، دؤنۆشتۆرۆجۆ ایشلەولرینی، دؤنۆشتۆرۆجۆ اۆرتکنلیکلرینی قایبەدەرک، بلیرلەیجی اۇلماقتان چئقارئلمئشلاردئر. ایسلامی قاورام، دگر-آحلاق اؤلچۆتلری حایاتئمئزدان چکیلدیگی ایچین حپیمیز بۆیۆک بیر بۇشلوق وە بلیرسیزلیک ایچریسیندە حایاتلارئمئزئ سۆردۆرۆیۇروز. بوگۆن، ایسلامئن دۆشۆنسل /کۆلتۆرل /پۇلیتیک /أکۇنۇمیک وب. گیبی بۇیوتلارئ پراتیک حایاتئن ایچریسیندە دۇلاشئمدا دگیلدیر. پراتیک آنلامدا دۇلاشئمدا اۇلمایان قاورام وە قوروملار، آنجاق تئۇریک آنلامدا تارتئشما نسنەسی /قۇنوسو اۇلاراق گۆندمە گتیریلەبیلمکتەدیر. ایسلامی بیلگیدە پراتیکتیر. هر پراتیگین بۆتۆنلۆکلۆ، توتارلئ بیر دۆشۆنجە سیستمینە دایالئ اۇلماسئ گرکیر.
اینسان آنجاق، دۆشۆندۆگۆندە آرادئغئ جوابلارا اولاشابیلیر، دۆشۆنمەینلرین هیچبیر قۇنودا بیر جوابا اولاشمالارئ بکلنمز. مۇدرن سکۆلر دۆنیایا یؤنەلیک اؤیکۆنمەلر، حایرانلئقلار، باغئملئلئقلار دوام أتتیکچە، مۆسلۆمانلار اۇلاراق هیچبیر شکیلدە ینی بیر دیل، ینی بیر چؤزۆملەمە، ینی بیر مۇدل، ینی بیر اینسان وب. اۇلوشتورامایاجاغئز. ایسلامی باغلامدا ینیلنمەدیگیمیز تاقدیردە، هیچبیر شەیی دگیشتیرەمەییز. ینی بیر بیلینچ، اینشا، مۆجادلە یۇلونا داحیل اۇلابیلمک ایچین، بۆتۆن بنجیللیکلری آشاراق، موحتشم سۇروملولوقلار آلماق گرکیر. موحتشم سۇروملولوقلارئ آلماق، بنجیللیک پوتلارئنئ پارچالاماقلا باشلاتئلابیلیر. بنجیللیگی آشمایئ باشارامایان وارۇلوشلارا، آقئملارلا /جماعاتلرلە /مذهبلرلە هیچبیر مۆجادلە یۆرۆتۆلەمز. هر بنجیللیک بوگۆن، ایچریسیندە یاشادئغئمئز اۆزرە، صاحیبلرینی بۆیۆک بیر هیچلیگە، پارچالانمئشلئغا وە یالنئزلئغا سۆرۆکلەر.
فلسفی، آحلاقی بۇیوتو /درینلیگی /ایچریگی اۇلمایان سیاست پۇپۆلیزمە /حاماستە ایحتیاج دویار. اوجوز، بایاغئ پۇپۆلیزملر وە حاماست، اوجوز میللیەتچیلیکلرە، اوجوز میللیەتچیلیکلر دە، سیاسال /تۇپلومسال قئرئلمالارا نەدن اۇلور. دۆشۆنسل یۇغونلوقلار، نیتەلیکلر وە چابالار ایچین زاحمتە قاتلانمایانلار اوجوز چؤزۆملرە وە قالئبلاشمئش کیشیلرە ایحتیاج دویارلار. بیر بیلینچ اینسانئ اۇلدوغوموزدا، آحلاقی /أنتلکتۆئل /پۇلیتیک بیر گۆچ حالینە گلدیگیمیزدە، آنجاق، اوموت اینسانئ اۇلابیلیریز. گرچگین فارقئنا وارابیلمک ایچین، نسنەل آنالیزلر یاپابیلمک اؤنملی بیر اوغراشتئر. گچمیشین وە گلەنگین بلیرلەیجیلیگی ینی بیر اینشایا گچیت ورمز.
شیمدیکی زامانئن سۇرونلارئنئ آنلاماق، بو سۇرونلارا جوابلار بولماق، بو سۇرونلارئ آشماق یرینە، أسکی زامانلارئن سۇرونلارئنئ تارتئشماق، بو سۇرونلار أطرافئندا چاتئشمالار /رقابتلر /حیزیبلر اۆرتمک پاتۇلۇژیک بیر دورومون ایفادەسی اۇلماقتان باشقا بیر شەی دگیلدیر. گچمیشە قاپانماق نە قادار یانلئشتئر. باغئمسئز عاقئل یۆرۆتمک، کیشیسل گؤرۆش اۇلوشتورماق، کەیفی عاقئل یۆرۆتمک، کەیفی گؤرۆشلر اۇلوشتورماق اۇلاراق دگرلندیریلمەملیدیر.
اۆرتکنلیک چاغئنئن، دؤنملرینین، بیلینجینین سۇنا أریشی وە تاقلید چاغلارئنئن /دؤنملرینین /بیلینچسیزلیگینین باشلاماسئیلا بیرلیکتە مۆسلۆمانلار، هیچبیر ینیلنمە، هیچبیر گلیشمە، هیچبیر چؤزۆملەمە گرچکلشتیرەمەدیلر. زامانئ وە تاریحی دۇندوراراق، زامانئن وە تاریحین ایچریسیندە آشاغئلاناراق سۆرۆکلنمەیە باشلادئلار. اوموتسوز اییمسرلیکلرلە زامان قایبەتمەیە دوام أدەمەییز. بوگۆن، هیچبیر یردە، هیچبیر باغلامدا ایسلامی بۆتۆندن سؤز أدەمییۇروز. بیربیریندن چۇق فارقلئ، بیربیرلرینە سایغئ وە ایلگی دویمایان بنجیل مۆسلۆمان پارچالارئ قۇنوشویۇروز. سکۆلر /نئۇلیبرال حایات طارزئنا أنتگرە اۇلاراق، بو حایات طارزئیلا بۆتۆنلشەرک حایاتلارئمئزئ سۆردۆرۆیۇروز. بیرەیسل دیندارلئقلارئن، بیرەیسل لائیکلیکلرلە اوزلاشتئرئلدئغئ، اوزلاشتئرئلابیلدیگی زامانلاردا یاشئیۇروز.
آتاسۇی مۆفتۆاۇغلو
دۆشۆنۆر-یازار
