4.2.6 – آلی عیمران سورەسی؛ 198 وە اینسان سورەسی؛ 5
تاقوالئ اۇلان یاعنی تاصدیق سیستمینی بیلیپ دگرلندیرمەیە آلان وە “ائصر” سؤزۆنۆ توتاراق”بیرری” یرینە گتیرنلر ماعناسئنداکی “أبرار” کلیمەسینین گچتیگی تۆم آیتلر آحیرتلە وە جننتلیکلرلە ایلگیلیدیر:
لَكِنِ الَّذِينَ اتَّقَوْا رَبَّهُمْ لَهُمْ جَنَّاتٌ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا نُزُلًا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَمَا عِنْدَ اللَّهِ خَيْرٌ لِلْأَبْرَارِ ﴿۱۹۸﴾ (سورة آل عمران)
راببینە قارشئ تاقوالئ اۇلانلارئ ایسە ایچیندن ائرماقلار آقان باحچەلر بکلەمکتەدیر. اؤلمەمک وە راببی طارافئندان آغئرلانماق اۆزەرە اۇرایا گیرەجکلردیر. آللاە قاتئندا “أبرار” ایچین حاضئرلانان هر شەی مۆکمملدیر. (آلی عیمران سورەسی؛ 198)
بو کیشیلر دۆنیادا “بیرری” گرچکلشتیرن یاعنی گلن ألچییە گتیردیگی کیتابئن أللریندەکینی تاصدیق أدیجی اۇلدوغونو گؤرەرک اویان، آللاها وردیکلری سؤزۆ توتموش اۇلان کیشیلردیر. حایاتئنئ بو شکیلدە تاماملاماسئ حالیندە جننتتە نیعمتلر ایچریسیندە اۇلاجاقلاردئر:
إِنَّ الْأَبْرَارَ يَشْرَبُونَ مِنْ كَأْسٍ كَانَ مِزَاجُهَا كَافُورًا ﴿۵﴾ (سورة الإنسان)
(آحیرتتە) کافور قاتقئلئ سولار “أبرارا” بیر بارداقلا سونولور. (اینسان سورەسی؛ 5)
4.2.7 – موطاففافین سورەسی؛ 18-22
حاطئرلاناجاغئ اۆزەرە یازئمئزئن باشئندا “بیر” کلیمەسینین سؤزلۆک آنلامئنئ آراشتئرئرکن مائیدە سورەسینین 2-نجی آیتی وە مۆجادلە سورەسینین 9-نجو آیتیندن باحثەتمیشتیک. بو آیتلردە؛ “بیر” وە “تاقوا” کلیمەلرینین ضئد ایفادەلری اۇلاراق “ایثم = گۆناە” وە “عودوان = دۆشمانلئق” ایفادەلری گچییۇردو. یاعنی کلیمەنین آنلامئ، ضئد آنلاملارئ وریلەرک راببیمیز طارافئندان اۇرتایا قۇنموشتو. راببیمیز بو ایکی کلیمەنین (ایثم وە عودوان) فارقلئ فۇرملارئنئ (مُعتَد – أثِیم) بیر آرادا قوللاندئغئ بیر باشقا آیتتە دە بو کز “بیررین” تریم آنلامئنئن یاعنی “بیر” قاورامئنئن ضئددئنئ آنلاتماقتا وە بؤیلەلیکلە قاورام اۇلاراق “بیرری” دۇغرو آنلایئپ آنلامادئغئمئزئن ساغلماسئنئ یاپمامئزا ایمکان ورمکتەدیر. شؤیلە کی:
وَمَا يُكَذِّبُ بِهِ إِلَّا كُلُّ مُعْتَدٍ أَثِيمٍ ﴿۱۲﴾ (سورة المطففین)
سالدئرغان (آشئرئلئق یاپان = مُعتَد) وە گۆناها دۆشکۆن (گۆناهکار = أثِیم) اۇلاندان باشقاسئ اۇ گۆنۆ یالان سایماز. (موطاففافین سورەسی؛ 12)
آیتین دوامئندا آللاهئن آیتلرینی دویونجا اؤنجەکی کیتابلارلا ایلیشکیسینی گؤرەبیلن، آنجاق بو ایلیشکییی “اؤنجەکیلرین ساطئرلارئندا اۇلانلار” شکلیندە آلایا آلانلاردان باحثەدیلمکتەدیر:
إِذَا تُتْلَى عَلَيْهِ آيَاتُنَا قَالَ أَسَاطِيرُ الْأَوَّلِينَ ﴿۱۳﴾ (سورة المطففین)
بؤیلە بیرینە آیتلریمیز اۇقوندوغو زامان؛ “بونلار اؤنجەکیلرین ساطئرلارئ!” دەر. (موطاففافین سورەسی؛ 13)
سۇنراکی آیتلردە دە بو کیشیلرین آحیرتتە قارشئ قارشئیا قالاجاقلارئ دوروملار آنلاتئلدئقتان سۇنرا قۇنوموزلا ایلگیلی اۇلان شو آیت گلمکتەدیر:
كَلَّا إِنَّ كِتَابَ الْأَبْرَارِ لَفِي عِلِّيِّينَ ﴿۱۸﴾ (سورة المطففین)
ساقئن ها! دیققاتلی اۇلون؛ “أبرارئن” قایدئ دا عیللییوندا توتولماقتادئر. (موطاففافین سورەسی؛ 18)
اؤنجەکی کیتابلارئ بیلن آنجاق قورئانئ گؤرۆنجە آراداکی باغلانتئیئ “اؤنجەکیلرین ساطئرلارئندا یازانلار” شکلیندە کۆچۆمسەیەرک قوروپ تاصدیق ایلیشکیسینی گؤرمزلیک أدنلر سورەنین 17-11-نجی آیتلری آراسئندا قۇنو أدیلمکتەدیر. 18-نجی آیتتە ایسە توتوملارئنئ تام ترسی شکیلدە تاقئنان کیشیلر ایچین “أبرار (بیر صاحیبلری)” ایفادەسی قوللانئلماقتادئر. دەمک کی “أبرار” اۇلانلار تاصدیق ایلیشکیسینی قوروپ قورئانا اویاراق ألچییە یاردئم أدن یاعنی اۆزەریندەکی “ائصر” سۇروملولوغونو یرینە گتیرمیش کیشیلردیر. بو دا یازئمئزدا قۇنو أدیندیگیمیز “بیر” قاورامئنئن قورئانداکی تریم آنلامئنئ تەیید أدن بیر دورومدور. عاینئ سورەدە “أبرار” ایفادەسی بیر کز داحا قوللانئلماقتا وە بو کیشیلرین گؤستردیگی بو دۆرۆست توتومون قارشئلئغئنئ آلاجاقلارئ بیلدیریلمکتەدیر:
إِنَّ الْأَبْرَارَ لَفِي نَعِيمٍ ﴿۲۲﴾ (سورة المطففین)
“أبرار”، نیعمتلر ایچیندە اۇلورلار. (موطاففافین سورەسی؛ 22)
چالئشمامئزا ایلگی گؤسترنلر ایچین گؤرۆلمەیە دگر بیر نۇت اۇلاراق شونو دا أکلەیەلیم: موطاففافین سورەسینین 7 وە 18-نجی آیتلریندە “أبرار” ایفادەسینین ضئددئ اۇلاراق “فۆججار” کلیمەسی قوللانئلماقتادئر. عاینئ ضئدلئق اینفیطار سورەسینین13 وە 14-نجۆ آیتلریندە دە چۇق باریزدیر. “فۆججار” کیشیلر ایسە صاد سورەسینین 28-نجی آیتیندە “موتتاقی (تاقوا صاحیبی) اۇلمایانلار” اۇلاراق تانئملانماقتادئر. بو دا “بیر” قاورامئ ایچین تثبیت أتتیگیمیز تانئمئ دستکلەین بیر دورومدور.
5- سۇنوچ
سۇنوچ اۇلاراق گنل آنلامدا اییلیک اۇلاراق بیلینن “بیر” کلیمەسی ایچردیگی “گنیشلەمە”، “صئدق” وە “ایطاعات” آنلاملارئنئن تامامئنئ راببیمیزین “البر” اۇلاراق قوللاندئغئ اؤزل قاورامدا بارئندئرماقتادئر. بونا گؤرە “بیر”، أهلی کیتاب اۇلان کیشیلرین کندی کیتابلارئنا ایمان أتمک صورتییلە آللاها ورمیش اۇلدوغو سؤزۆ توتاراق، یۆکلندیکلری “ائصر” یۆکۆندن قورتولمالارئ آنلامئندادئر. کلیمەنین بۆنیەسیندە تاشئدئغئ “صئدق” آنلامئ بو شکیلدە یرینی بولماقتادئر. “ائصر” یۆکۆنۆ اۆزەریندن آتمانئن یاعنی “بیرری” گرچکلشتیرمەنین شارطلارئندان بیری اۇلان موصاددیق رسولە اینانما وە یاردئمجئ اۇلما گؤرەوی دە کلیمەنین “ایطاعات” آنلامئ ایلە اؤرتۆشمکتەدیر. “بیرری” گرچکلشتیرەجک اۇلانلار، أهلی کیتابئن عالیم وە اؤندر کیشیلری اۇلاجاقلارئندان اۇنلارئن بو طاورئ کندیسینی اؤندر قابول أدن کیتلەلری دە بونا مجبور بئراقاجاق وە بیر آندا بۆیۆک کیتلەلر ینی ألچییە ایمان أدەرک اویاجاقلاردئر. ایشتە بۆنیەسیندە بارئندئردئغئ “گنیشلەمە” آنلامئ دا “بیررین” حایاتا گچیریلمەسینین سۇنوجوندا اۇرتایا چئقاجاق اۇلان بو بۆیۆک أتکیسی ایلە اویوملودور.
“بیر” قاورامئنئن بوگۆنە قادار اۇلدوغو گیبی بوگۆن دە “اییلیک” اۇلاراق آنلاشئلماسئنا مانیع بیر دوروم ألبتتە یۇقتور. آنجاق کلیمەیی قاوراملاشتئران راببیمیزین اۇنا یۆکلەدیگی اؤزل تریم آنلامئنئ گؤرمەمیز وە قاورامئن قورئانئن کندیندن اؤنجەکی کیتابلارئ تاصدیقی باغلامئنداکی اؤنمینی قاورامامئز گرکیر. بؤیلەلیکلە بوگۆن حالا گلەجک نبییی (مهدی – مسیح – عیسا بکلنتیسی) بکلەمکتە اۇلان تۇپلوملارئن بکلەدیکلری کیشینین چۇقتان گلدیگینی، اۇنون موحاممد (ع) اۇلدوغونو، بو قاوراملار اۆزەریندن آنلاتمامئز وە دۇغرو بیر تبلیغ یاپمامئز مۆمکۆن اۇلاجاقتئر. هیچ شۆبهەسیز آللاە أن دۇغروسونو بیلیر.
