قایناغئ نە اۇلورسا اۇلسون، بۆتۆن پۇلیتیک ایدئۇلۇژیلر ایسلاما قارشئ آلابیلدیگینە بیر پرواسئزلئق ایچیندەدیر. ایمانسئزلئق، پۇلیتیک ایدئۇلۇژیلرین ایلیگینە ایشلەمیش بیر عونصور حالینە گلمیشتیر. بۆتۆن دۆنیادا مۆسلۆمانلار، اۇرتاق بیر یازغئیلا قارشئ قارشئیادئر. مۆسلۆمانلار؛ کیمی بؤلگەلردە سؤمۆرگەجیلیگین، کیمی بؤلگەلردە سیۇنیزمین، کیمی بؤلگەلردە میسیۇنرلیگینین دگیشیک بیچیملردە تظاهۆر أدن باسقئلارئیلا یۆز یۆزە گلمیشلردیر. تاریحی بیر کین، هر وسیلەیلە ایسلاما وە مۆسلۆمانلارا قارشئ اۇلان دویغولارئنئ آچئقچا ایعتیراف أتمکتەدیر. مۆسلۆمان یئغئنلار کندیلرینە یؤنەلیک دۆشمانلئقلارئ دراماتیک بیر قایئدسئزلئقلا سەیرەتمکتەدیرلر.
پۇلیتیک وە ایدئۇلۇژیک أگەمنلیگی أللریندە توتان گۆچلر، هیچبیر اینسانی أندیشە تاشئماقسئزئن ایسلامئن وە مۆسلۆمانلارئن ویجدانئندا هر گۆن ینی بیر یارا آچابیلمکتەدیر. پۇلیتیک ایدئۇلۇژیلر، ایسلاما قارشئ قوتسال بیر ایتتیفاقئن ایچریسیندە بولونماقتادئر. ایسلام دۆنیاسئندا باغئملئ کۆلتۆر پۇلیتیکالارئنئن وە اولوسالجئ اؤنیارغئلارئن تاحاککۆمۆ نەدنییلە بو قوتسال ایتتیفاقا قارشئ، گرگی گیبی مۆجادلە أدیلەمەمکتەدیر. سؤمۆرگە کۆلتۆرۆنۆن ایسلاما قارشئ بؤلگەسل وە اولوسال أگیلیملری تاحریک أتمەسی یۆزۆندن، ایسلام دۆنیاسئندا أورنسل ایسلامی یاپئلانمانئن گرکلری، سیستملی بیر بیچیمدە یرینە گتیریلەمەمکتەدیر.
حاکیم دۆنیا گؤرۆشۆ چەورەسیندە کۆمەلنن مۆسلۆمان حالقلار، فارقلئ کۆلتۆرلرین آردئندا سۆرۆکلنیپ دورماقتادئر. مۆسلۆمان حالقلار، کیمی زامان مۇدرن کۆلتۆرۆن، کیمی زامان اولوسال کۆلتۆرۆن، کیمی زامان رسمی کۆلتۆرۆن، کیمی زامان گلەنکسل کۆلتۆرۆن گرکلرینی یرینە گتیرییۇر، آنجاق ایسلام کۆلتۆرۆنۆن گرکلرینی یرینە گتیرمییۇرلار.
اولوسلار آراسئ کۆفۆر ایتتیفاقئنئن همن هر بؤلگەدە سۇموتلاشان سالدئرئلارئ پراگماتیک اؤنلم یا دا چؤزۆملەمەلرلە ساووشتورولاماز. مۆسلۆمانلار گۆنۆبیرلیک چؤزۆم آرایئشلارئندان موطلاقا وازگچملیدیر. آللاهئن مۆبارک وە موعاظظام دینینین عیززتینی یۆرکلریندە یاشاتانلار، گلەنکسل یا دا یؤرەسل یاپئلانما بیچیملرینە باشوورمامالئدئر.
تەوحیدی بیر یاپئلانما هر شارطتا آنجاق ناصلارا دایالئ بیر چیزگی اۆزریندە وۆجود بولاجاقتئز. قاپساملئ وە قوشاتئجئ بیر مۇدل آنجاق ناصلارئن ائشئغئندا بلیرلنەبیلیر. بو آچئق گرچگە راغمن، مۆسلۆمانلار بوگۆن نە یازئق کی ناصلارلا کندیلرینی ایضاح ایحتیاجئ دویمایان کیمی مۆسلۆمان بیلگین، دۆشۆنۆر یا دا آکتیویستلرین گؤرۆشلری دۇغرولتوسوندا گؤودەلشمەیە وە قوروملاشمایا یؤنلمکتەدیر.
مۆسلۆمانلار بوگۆن، تانئمئ یاپئلمامئش، چرچیوەسی وە اؤزۆ بلیرلنمەمیش چاغداش دۆنیانئن موقاددسلرییلە یارغئلانئیۇر. یینە مۆسلۆمانلار جاهیلی عونصورلار طارافئندان گلیشیگۆزل اۆرتیلن یافتالارلا یافتالانابیلمکتەدیر. أمپریالیست پۇلیتیکالار کیمی دوروملاردا سیاسال، کیمی دوروملاردا کۆلتۆرل، کیمی دوروملاردا أکۇنۇمیک بۇیوتلارئیلا مۆسلۆمانلارئن گۆندمینە گیرەبیلمکتەدیر.
مۆسلۆمانلارئن همن هر دؤنمدە قارشئلاشاگلدیکلری دۆشمانلئقلار أطرافئندا، گۆنلۆک آرایئشلار یرینە، قالئجئ وە قارارلئ یؤنلیشلری گۆندمە گتیرمەلری گرکمکتەدیر. موواححیدلرین سۆرگیت بیر کائۇسا ماحکوم أدیلمەلری آنلاشئلابیلیر بیر دوروم دگیلدیر. بۆتۆن دۆنیادا مۆسلۆمانلارا أگەمن آزئنلئقلار یؤن ورییۇر. سوسقون وە چارەسیز چۇغونلوقلار، أگەمن آزئنلئقلارجا سئنئرلارئ چیزیلمیش بیر دینی حایاتا مجبور أدیلمکتەدیر. سسسیز یئغئنلارئن دینی دویارلئقلارئ وە دینی حایاتلارئ دا جاهیلی اۇتۇریتەلر طارافئندان یؤنلندیریلمکتەدیر.
یالنئزجا آللاهئن عازیز دینینە راغبت أدن بیر تۇپلولوق ایچین سوسقونلوق وە چارەسیزلیک سؤز قۇنوسو اۇلاماز. یالنئزجا آللاها وە اۇنون بویروقلارئنا راغبت أدن بیر تۇپلولوق ذیللتە دۆشمز. دیلیمیزدە وە داورانئشلارئمئزدا ایفادەسینی بولان حایات طارزئ، بیزلرین داحا چۇق نەیە راغبت أتتیگیمیزین آچئق بیر دلیلیدیر. جاهیلی حایاتئن موقاددسلرینە باغلئ قالئناراق مۇدرن حایاتئن اۆسلوبونا دایالئ اۇلاراق ایسلاملاشماق قابیل دگیلدیر. کندی هوا وە هوەسلرییلە ساواشمایان بیر تۇپلولوغون دۆشمانلارئیلا ساواشماسئ بکلنەمز.
یالنئزجا آللاها وە اۇنون موقاددسلرینە راغبتی بیر آحلاق حالینە گتیرمیش، یالنئزجا آللاهئن رسولۆنۆن سۇموتلاشتئردئغئ حایات طارزئنئ وارلئغئنا ناقشەتمیش، بو آحلاقئ وە حایات طارزئنئ آمانسئز بیر اینانچلا یۇغورموش بیر تۇپلولوق ایچین هر دورومدا قورتولوش واردئر. هر یردە، هر سۇروملولوغو آنجاق بیر عیبادت آحلاقئیلا آیاقتا توتان، حایاتئن هر أورەسیندە هر دوروما بیر عیبادت آحلاقئیلا واضعیەت أدن موواححیدلر، حانگی بۇیوتلارا وارمئش اۇلورسا اۇلسون، هر تۆر ایدئۇلۇژیک دسپۇتیزملە راحاتلئقلا حسابلاشابیلەجکلردیر.
اۇتۇریتر وە تۇتالیتر گۆچلر، عازیز ایسلامئ حارەکتسیزلیگە ماحکوم أدیلمیش یئغئنلارئن دینی اۇلاراق گؤرمکتن وازگچملیدیر. یینە هیچ کیمسە، کۆفۆرلە ایسلامئ باغداشتئرمایا چالئشان مۇدرن موحافاظاکارلئقلا ایسلامئ أشیتلەمەیە قالقئشمامالئدئر. گۆنۆمۆزۆن مۇدا وە پۇلیتیک موحافاظاکارلئغئ، ایسلامئ دا گۆیا یانئنا آلدئغئ ایزلنیمینی ورەرک، بۆتۆن نیفاق سیستملرینی باغرئنا باسماقتادئر.
سؤمۆرگە کۆلتۆرۆ، مۆسلۆمان حالقلارا فارقلئ کۆلتۆر عونصورلارئنئ موحافاظاکارلئق أتیکتی آلتئندا اؤزۆمستمەیە چالئشماقتادئر. ایسلام عیرفانئ ایلە مۇدرن کۆلتۆرۆن عونصورلارئ اوزلاشتئرئلاماز. همن بۆتۆن پۇلیتیک سیستملرین کندیلرینە لایئق گؤردۆگۆ أتیکتلری بیر یانا بئراقاراق مۆسلۆمان حالقلارئن ایسلامئن ائشئغئندا کندیلرینی سۇرغولامالارئ گرکیر. مۆسلۆمان حالقلار، ایچریسیندە بولوندوقلارئ ساپلانتئلاردان سئیرئلاراق نەرەدە دوردوقلارئنئ بلیرلەملیدیر. مۆسلۆمان حالقلار، مۇدرن ایدئۇلۇژیلرە سیحیرلی رچەتەلر اۇلاراق باقماقتان وازگچملیدیر. بۆتۆن مۇدرن یاپئلانمالار، اینسانی وە روحی قایناقلارئ ایهمال أدن یاپئلانمالاردئر.
بیلینچتە، آحلاقتا وە داورانئشتا ینی بیر چئغئر آچماق گرکمکتەدیر. هر یردە، هر سۇروملولوغو بیر عیبادت آحلاقئ ایچریسیندەە آیاقتا توتماق گرکمکتەدیر. هرحانگی بیر أگیلیمین یا دا تۇپلولوغون آدئیلا دگیل، آللاهئن مۆسلۆمانلار ایچین اویغون گؤردۆگۆ آدلارلا آنئلمایا حاق قازانماق گرکمکتەدیر.
آتاسۇی مۆفتۆاۇغلو
دۆشۆنۆر-یازار
