ج- ائصر قاورامئ
قۇنویا آلی عیمران سورەسینین 81-نجی آیتییلە باشلاماق ایستییۇروز:
وَإِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثَاقَ النَّبِيِّينَ لَمَا آتَيْتُكُمْ مِنْ كِتَابٍ وَحِكْمَةٍ ثُمَّ جَاءَكُمْ رَسُولٌ مُصَدِّقٌ لِمَا مَعَكُمْ لَتُؤْمِنُنَّ بِهِ وَلَتَنْصُرُنَّهُ قَالَ أَأَقْرَرْتُمْ وَأَخَذْتُمْ عَلَى ذَلِكُمْ إِصْرِي قَالُوا أَقْرَرْنَا قَالَ فَاشْهَدُوا وَأَنَا مَعَكُمْ مِنَ الشَّاهِدِينَ ﴿۸۱﴾ (سورة آل عمران)
آللاە نبیلردن سؤز آلدئغئندا: “سیزە کیتاب وە حیکمت وریریم دە، ألینیزدە اۇلانئ تاصدیق أدن بیر رسول گلیرسە اۇنا کسینلیکلە ایناناجاق وە دستک ورەجکسینیز. بونو قابول أتتینیز می؟ بو آغئر یۆکۆمۆ یۆکلندینیز می؟” دەدی. اۇنلار دا: “قابول أتتیک” دەدیلر. آللاە: “سیز بونا شاهید اۇلون، سیزینلە برابر بن دە شاهیدیم.” دەدی. (آلی عیمران سورەسی؛ 81)
آللاهئن اینسانلاردان میثاق آلماسئ، نبیلر واسئطاسئیلا اۇنلارا گؤندریلن ایلاهی کیتابلا اۇلاجاغئ ایچین، نبیلردن آلئنان میثاق نبیلری دە ایچینە آلاجاق شکیلدە اینسانلاردان آلئنان میثاق آنلامئنا گلمکتەدیر. آیتتە؛ “سیزە کیتاب وە حیکمت وریریم دە…” ایفادەسی نبیلیکلە ایلگیلیدیر. اینسانلاردان میثاق آلماق آنجاق کندیسینە کیتاب ایندیریلن بیر نبی ایلە اۇلور. قورئان تۆم نبیلرە کیتاب وریلدیگینی بیلدیریر. رسول، اۇلانئ اۇلدوغو گیبی تبلیغ أدن کیشیدیر. رسوللۆک، نبینین اۇلمازسا اۇلماز واصفئدئر. بونونلا بیرلیکتە هر نبی رسولدۆر آنجاق هر رسول نبی دگیلدیر. آیتتە آللاهئن نبیلر وە اۇنلارا ایندیریلن کیتابلار واسئطاسئیلا اینانانلاردان میثاق آلدئغئ بیلدیریلمکتەدیر.
آیتتە اینانانلاردان، اۇنلارا گؤندریلن نبی وە دۇلایئسئیلا کیتاب واسئطاسئیلا آلئنان میثاقئن گرچکلشمە آنئنا وە میثاقئن ایچریگینە دیققات چکیلمکتەدیر. اینسانلارئن میثاقئ اویغولاما زامانئ، أللریندەکی کیتابئ تاصدیق أدن بیر رسولۆن گلمەسیدیر. میثاقئن ایچریگی دە اۇ رسولە اینانماق وە اۇنا دستک اۇلماقتئر.
رسول، بیر نبییە وریلن ایلاهی کیتاب یاحود بو کیتابئ تبلیغ أدن دە اۇلابیلەجگی ایچین، اینسانلارئن أللریندەکی کیتابئ تاصدیق أدن کیشینین نبی اۇلماسئ شارط دگیل. بوندان دۇلایئ آیتتە ‘موصاددئق’ اۇلاراق گلن ایچین ‘رسول’ ایفادەسی قوللانئلمئشتئر. آیتین دوامئندا میثاقئن تاماملانما وە قایدا گچمە بؤلۆمۆ واردئر.
آیتتە “ائصر” کلیمەسی گچمکتەدیر. قورئاندا اۆچ یردە گچن “ائصر” کلیمەسینین کؤک حارفلری “ا-ص-ر“دئر. بو حارفلردن تۆرتیلمیش اۇلان فیعیلین ثۆلاثی قالئبتا ماضیسی؛ “أصر”، موضاریسی دە؛ “یأصر” شکلیندەدیر. فیعیلین ماصدارئ “أصرا”دئر وە؛ “حاپسەتمک، باغ قورماق” آنلاملارئنا گلیر.
فیعیل بو قوللانئمئیلا سؤزلۆکلردە؛ “بیر شەیی قئرماق، بیرینە شفقات دویماق، چادئر قورماق” آنلاملارئنا گلیر. چۇغولو؛ “أواصر” اۇلان “أصرة” کلیمەسی؛ ایستەر آقرابالئق، ایستەر دۇستلوق، ایستەر بیر باشقا ایلیشکیلردن دۇغسون هر تۆرلۆ “باغ” آنلامئنا گلیر.
ایشتە چۇغولو؛ “آصار” اۇلان “اصر = ائصر” کلیمەسی یوقارئداکی آنلاملارا گلن فیعیلدن تۆرەمیش بیر ایسیمدیر وە “آغئرلئق، یۆک، عاهد، عاقد، قارابت (یاقئنلئق)” آنلامئنا گلیر. قورئانداکی قوللانئملارئ دیققاتە آلئندئغئندا ‘ائصرئن’ کیشییە آغئر سۇروملولوق(لار) یۆکلەین سؤز اۇلدوغو راحاتلئقلا سؤیلنەبیلیر.
بونون دلیللرینی شؤیلە سئرالایابیلیریز:
آ- آلی عیمران سورەسینین آیتیندە ایمان أتمک وە یاردئم أتمکتن اۇلوشان میثاقئن “ائصر” اۇلاراق ایفادە أدیلمەسی؛ بو “ائصرئن” قابول أدیلیپ أدیلمەدیگینین سۇرولماسئندان سۇنرا اینسانلار طارافئندان قابول أدیلدیگینین بلیرتیلمەسی، “ائصرئن؛ کیشییە آغئر سۇروملولوقلار یۆکلەین سؤز اۇلدوغونو گؤستریر.”
ب- باقارا سورەسینین آیتیندە، یۆجە آللاە، اؤنجەکیلرە یۆکلنن “ائصرئن”، کیشیلرە سۇروملولوق یۆکلەین بیر سؤز اۇلدوغونو گؤستریر. آیتتە موحاممدین (ع) سۇن نبی اۇلماسئ سببییلە ذاتن قالدئرئلان “ائصرئن” قالدئرئلماسئ ایچین دوعا أتتیریلمەسینین آنلامئ، بو قۇنودا قوللارا شۆکرەتمەلرینین حاطئرلاتئلماسئ اۇلمالئدئر. زیرا عاینئ آیتتە اونوتما وە حاطالاردان دۇلایئ آللاهئن دا قوللارئ حسابا چکمەمەسینە دائیر دوعا أتتیریلمکتەدیر. بو دا شۆکۆر آنلامئندادئر. چۆنکۆ بیلییۇروز کی سۆننتوللاە گرگی ذاتن اونوتما وە حاطادان دۇلایئ آللاە قوللارئنئ حسابا چکمز.
ج- آعراف سورەسینین آیتیندە رسولوللاهئن، اینسانلارئن “ائصرئنئ” قالدئردئغئ بیلدیریلمکتەدیر. قالدئرئلماسئندان باحثەدیلن شەی کیشیلرە سۇروملولوق یۆکلەین سؤز اۇلمالئدئر. گرچکتن دە ‘ائصر’ یۆکۆملۆلۆگۆ، کیشییی سۆرکلی بیلینچلی، أطرافئنا قارشئ دویارلئ، دۇغرو یۇلدان ساپمایئ أنگللـەیجی، ساپتئغئندا اویارئجئ بیر شۆبهە حالیندە اۇلمایئ گرکتیریر. بو حال، کیشینین دینی دۆشۆنجە وە اویغولامالارئنئ سۆرکلی سۇرغولاما ملەکەسینی گلیشتیریر. دۆشۆنجە وە اویغولامالار حوصوصوندا، کندیسینە یؤنلتیلن اویارئلارئ دیققاتە آلئر، دگرلندیریر، دۇغرو بولورسا کندینی دۆزلتیر.
بو، اینسانلار ایچین جیددی سئقئنتئلار گتیرن بیر یۆکتۆر. چۆنکۆ سئرتلارئندا بؤیلەسی بیر یۆک اۇلان کیشیلر، أطرافئندان حابردار اۇلماق وە بو تۆر ایددیعالاردا بولونانلارئ دیققاتە آلماق زۇروندادئرلار. حاتتا اۆزرلریندە بؤیلەسی بیر یۆک اۇلانلار، کندیلریندن چۇق اؤنجە یاشامئش بیر نبییە بیلە اینانماقلا یۆکۆملۆ اۇلابیلیرلر. مثەلا عیسانئن (ع) وفاتئندان سۇنرا دۆنیایا گلمیش بیرینین اۆزریندە، اینجیلە اینانما سۇروملولوغو واردئ. بو تۆر کیشیلر ایچین اینانماق وە دستک اۇلماق زۇروندا اۇلدوقلارئ شەی، اۇ نبینین تبلیغ أتتیگی کیتاب اۇلاجاقتئر. ألیندەکی کیتابئ دۇغرولایان بیر رسولۆن گلمەسی حالیندە، أن آز دیرنچ گؤسترمە حاتتا همن تسلیم اۇلوپ سۇروملولوغونو یرینە گتیرمە حوصوصوندا أن باشارئلئ اۇلانلار بونلار اۇلمالئدئر.
قورئاندا بو تۆر کیشیلردن باحثەدیلمکتەدیر. مثەلا قاصاص سورەسینین وە آیتلریندە باحثەدیلن کیشیلر، همن تسلیم اۇلوپ سۇروملولوغونو یرینە گتیرمە حوصوصوندا أن باشارئلئ اۇلانلار اۇلمالئدئر. بونلار آصلئندا دین دگیشتیرنلر دگیل، دۇغرو یۇلدا قالمایا غایرت أدن، گلن رسولۆ تاصدیق أدنلردیر. بو کیشیلرین اؤنجەسی دە تمیز اۇلدوغو ایچین آللاە اۇنلارا ایکی قات أجیر ورەجکتیر.
قاصاص سورەسینین 54-نجۆ آیتیندە بو شؤیلە ایفادە أدیلمکتەدیر:
أُولَئِكَ يُؤْتَوْنَ أَجْرَهُمْ مَرَّتَيْنِ بِمَا صَبَرُوا وَيَدْرَءُونَ بِالْحَسَنَةِ السَّيِّئَةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ ﴿۵۴﴾ (سورة القصص)
ایشتە اۇنلارئن قارشئلئقلارئ، قاتلاندئقلارئندان اؤتۆرۆ، ایکی قات اۇلاراق وریلیر. اۇنلار کؤتۆلۆگۆ اییلیکلە قارشئلارلار. کندیلرینە آزئق اۇلاراق وردیکلریمیزلە دە باشقالارئنئ دۇیورورلار. (قاصاص سورەسی؛ 54)
قۇنویلا ایلگیلی دیگر بنزەر آیت دە شؤیلەدیر:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَآمِنُوا بِرَسُولِهِ يُؤْتِكُمْ كِفْلَيْنِ مِنْ رَحْمَتِهِ وَيَجْعَلْ لَكُمْ نُورًا تَمْشُونَ بِهِ وَيَغْفِرْ لَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ ﴿۲۸﴾ (سورة الحدید)
أی ایمان أدنلر! آللاەتان ساقئنئن وە اۇنون رسولۆنە ایمان أدین کی، سیزە راحمتیندن ایکی قات ورسین. سیزە کندیسییلە یۆرۆیەجگینیز نور وریر. سیزی باغئشلار. آللاە غافور وە راحیمدیر. (حادید سورەسی؛ 28)
بیر کیتابا صاحیب اۇلمالارئ سببییلە أهلی کیتابتان، أللریندەکی کیتابئ تاصدیق أدن بیر رسول گلدیگیندە اۇنا وە اۇنون تبلیغ أتتیگینە ایمان أتمەلری، گؤرمزلیکتن گلنلرین باشئنئ چکنلر اۇلمامالارئ ایستنمکتەدیر.
ایلگیلی آیت شؤیلەدیر:
وَآمِنُوا بِمَا أَنْزَلْتُ مُصَدِّقًا لِمَا مَعَكُمْ وَلَا تَكُونُوا أَوَّلَ كَافِرٍ بِهِ وَلَا تَشْتَرُوا بِآيَاتِي ثَمَنًا قَلِيلًا وَإِيَّايَ فَاتَّقُونِ ﴿۴۱﴾ (سورة البقرة)
سیزدە اۇلانئ دۇغرولایئجئ اۇلاراق ایندیردیگیمە (قورئانا اینانئن. اۇنو گؤرمزلیکتن گلنلرین اؤنجۆسۆ سیز اۇلمایئن. آیتلریمی گچیجی بیر بدلە قارشئلئق ساتمایئن. یالنئز بندن چکینین. (باقارا سورەسی؛ 41)
سئرتئندا ‘ائصر’ یۆکۆملۆلۆگۆ اۇلانلارئن، بو سۇروملولوقتان قورتولابیلمەسی ایچین اؤنجەلیکلە أللریندەکی کیتابئن فارقئندا اۇلمالارئ گرکمکتەدیر. بو، اۇنلارا أللریندەکی کیتابئ قۇروما گؤرەوی دە یۆکلەمکتەدیر. اۇ حالدە سئرتئندا ‘ائصر’ یۆکۆملۆلۆگۆ اۇلانلارا آیرئجا أللریندەکی کیتابئ قۇروما گؤرەوی دە وریلمیش اۇلمالئدئر. چۆنکۆ بو سۇروملولوقتان قورتولابیلمک ایچین کندیسینە ایمان أدیپ یاردئم أدەجکلری رسولۆن بو کیتابئ تاصدیق أدیپ أتمەدیگینی آنلامالارئ گرکەجکتیر. أهلی کیتابتان، کیتابئ تبیین أتمەلری، گیزلەمەمەلری قۇنوسوندا میثاق آلئنماسئنئن بونونلا دا ایلگیسی اۇلمالئدئر.
آلی عیمران سورەسینین 81-نجی آیتیندە، أللریندەکی کیتابئ تاصدیق أدن بیر رسول گلدیگیندە اۇنا اینانماق وە یاردئم أتمک حوصوصوندا آلئنان میثاقتان مائیدە سورەسینین 12-نجی آیتیندە دە باحثەدیلدیگی گؤرۆلمکتەدیر.
آیت شؤیلەدیر:
وَلَقَدْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثَاقَ بَنِي إِسْرَائِيلَ وَبَعَثْنَا مِنْهُمُ اثْنَيْ عَشَرَ نَقِيبًا وَقَالَ اللَّهُ إِنِّي مَعَكُمْ لَئِنْ أَقَمْتُمُ الصَّلَاةَ وَآتَيْتُمُ الزَّكَاةَ وَآمَنْتُمْ بِرُسُلِي وَعَزَّرْتُمُوهُمْ وَأَقْرَضْتُمُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا لَأُكَفِّرَنَّ عَنْكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ وَلَأُدْخِلَنَّكُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ فَمَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذَلِكَ مِنْكُمْ فَقَدْ ضَلَّ سَوَاءَ السَّبِيلِ ﴿۱۲﴾ (سورة المائدة)
آللاە اۇنایکی اؤنجۆ گؤندرەرک ایسرائیل اۇغوللارئندان کسین سؤز آلمئش وە دەمیشتی کی: “بن سیزینلەییم. أگر ناماز قئلار زکات وریر، رسوللریمە اینانئر، اۇنلارئ دستکلەر، آللاها گۆزل بیر اؤدۆنچ وریرسنیز؛ قوصورلارئنئزئ باغئشلار، سیزی ایچیندن ائرماقلار آقان جننتلرە سۇقارئم. بوندان سۇنرا حانگینیز نانکؤرلۆک أدرسە دۆز یۇلدان ساپمئش اۇلور. (مائیدە سورەسی؛ 12)
آیتتە گچن؛ “وَآمَنتُم بِرُسُلی وَعَزَّرتُمُوهُم وَاقرَضتُم اللەُ قَرضًا حَسَنًا = رسوللریمە اینانئر، اۇنلارئ دستکلەر، آللاها گۆزل بیر اؤدۆنچ وریرسنیز.” ایفادەسی اؤنملیدیر. بو، آلی عیمران سورەسینین آیتیندە گچن؛ “لِتُؤمِنن بِە وَلِتُنصِرنَّە” ایفادەسییلە اؤرتۆشمکتەدیر. موصاددئق اۇلاراق گلن رسولە ایمان أتمک وە اۇنا دستک ورمک، نبیلر واسئطاسئیلا تۆم اینسانلاردان آلئنان وە قورئانئن “ائصر” دەدیگی میثاقئن ایکی آغئر یۆکۆملۆلۆگۆدۆر.
موصاددئق اۇلاراق گلن رسولە اینانماق، نیهایتیندە اۇنون تبلیغ أتتیگینە وە آللاها ایمان أتمکتیر. رسولە دستک ورمک ایسە، اۇنا سایغئ دویماق اۇنون وردیگی مۆجادلەیە دستک ورمکتیر. آعراف سورەسینین آیتیندە گچن “فالذین آمنوا بە وعزروە ونصروە واتبعوا النور الذی انزل معە اولئک هم المفلحون = اۇنا اینانان، اۇنو دستکلەین، اۇنا یاردئم أدن وە اۇنا ایندیریلن نورا تابیع اۇلانلار، ایشتە اۇنلار سەوینەجک اۇلانلاردئر.” شکلیندەکی ایفادە دە قۇنویلا ایلگیدیر. موصاددئق واصفئیلا گلن رسولە ایمان أدیپ دستک ورمکتن اۇلوشان دا بو میثاق حادید سورەسینین گنلینە دە حاکیمدیر. سورەسینین آیتیندە آللاها وە رسولۆنە ایمان أتمک وە اینفاقتا بولونماق أمرەدیلمکتە، دوامئندا أهلی کیتاب قاصدیلەرک ایچلریندە ایمان أدیپ اینفاقتا بولونانلار ایچین بۆیۆک مۆکافات اۇلدوغو بیلدیریلمکتەدیر.
آیت شؤیلەدیر:
آمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَأَنْفِقُوا مِمَّا جَعَلَكُمْ مُسْتَخْلَفِينَ فِيهِ فَالَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَأَنْفَقُوا لَهُمْ أَجْرٌ كَبِيرٌ ﴿۷﴾ (سورة الحدید)
آللاها وە رسولۆنە ایمان أدین! سیزی، کندیسینە أمانتچی قئلدئغئ شەیلردن اینفاق أدین. ایچینیزدن ایمان أدیپ، اینفاق أدنلر ایچین بۆیۆک بیر أجیر واردئر. (حادید سورەسی؛ 7)
نیتەکیم 8-نجی آیتتە کندیلریندن آلئنان میثاق حاطئرلاتئلاراق گرچکتن مۆمین ایسەلر، آرالارئنداکی رسول، راببینە ایمانا داعوت أدییۇرکن نەدن آللاها ایمان أتمەدیکلری سۇرولماقتادئر. آیتتە، مۆمین اۇلدوقلارئنئ ایددیعا أدن کیشیلردن آللاها ایمان أتمەلرینین ایستنمەسی، کندیلریندن آلئنان میؤاقا عاطئفتا بولونولماسئ سببییلە بیر آنلام قازانماقتا، آللاها ایمان أتمکلە، أللریندەکی کیتابئ تاصدیق أدن رسولە ایناناراق وردیکلری سؤزۆ یرینە گتیرمەلری قاصدەدیلمکتەدیر.
آیت شؤیلەدیر:
وَمَا لَكُمْ لَا تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالرَّسُولُ يَدْعُوكُمْ لِتُؤْمِنُوا بِرَبِّكُمْ وَقَدْ أَخَذَ مِيثَاقَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ ﴿۸﴾ (سورة الحدید)
سیزە نە اۇلویۇر دا آللاها ایمان أتمییۇرسونوز! بو رسول، سیزی راببینیزە ایمان أتمەیە چاغئرئیۇر. آللاە سیزدن آغئر بیر سؤز آلمئشتئ. گرچکتن مۆمین ایسنیز! (حادید سورەسی؛ 8)
آللاهئن اینسانلارا، أللریندەکی کیتابئ تاصدیق أدن بیر رسول گؤندرمەسی اۇنلار ایچین بیر راحمتتیر. بؤیلەلیکلە اۇنلار، شاید دۇغرا یۇلدان آیرئلمئش ایسەلر تکرار دۇغرو یۇلا گیرمە فئرصاتئ بولاجاقلاردئر.
9-نجو آیت بونو شؤیلە ایفادە أتمکتەدیر:
هُوَ الَّذِي يُنَزِّلُ عَلَى عَبْدِهِ آيَاتٍ بَيِّنَاتٍ لِيُخْرِجَكُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَإِنَّ اللَّهَ بِكُمْ لَرَءُوفٌ رَحِيمٌ ﴿۹﴾ (سورة الحدید)
سیزی قارانلئقلاردان آیدئنلئغا چئقارتماق ایچین آللاە، قولونا آپآچئق آیتلری ایندیرییۇر. آللاە سیزە قارشئ چۇق شفقاتلی، چۇق مرحامتلیدیر. (حادید سورەسی؛ 9)
وردیکلری سؤز گرگی کندیلریندن ایستنن ایکینجی شەی دە اۇ رسولە یاردئم أتمک، یاعنی اۇنون مۆجادلەسینە دستک ورمکتیر. 10-نجو آیتتە بو قۇنوداکی سۇروملولوقلارئ طئبقئ آیتتە ایمان سۇروملولوقلارئ ناسئل حاطئرلاتئیۇرسا اؤیلە حاطئرلاتئلماقتادئر.
آیت شؤیلەدیر:
وَمَا لَكُمْ أَلَّا تُنْفِقُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ … ﴿۱۰﴾ (سورة الحدید)
سیزە نە اۇلویۇر دا آللاە یۇلوندا اینفاقتا بولونمویۇرسونوز!.. (حادید سورەسی؛ 10)
11-نجی آیتتە آللاها گۆزل بیر بۇرچ ورنلرین قازانچلئ چئقاجاغئ بیلدیریلمکتەدیر.
آیت شؤیلەدیر:
مَنْ ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَيُضَاعِفَهُ لَهُ وَلَهُ أَجْرٌ كَرِيمٌ ﴿۱۱﴾ (سورة الحدید)
کیم آللاها گۆزل بیر بۇرچ وریرسە قارشئلئغئنئ قات قات گؤرۆر. اۇنون ایچین بۆیۆک بیر قارشئلئق واردئر. (حادید سورەسی؛ 11)
گۆزل بۇرچ آنلامئنا گلن “قَرضًا حَسَنًا” ایفادەسی عاینئ قۇنویلا ایلگیلی اۇلاراق مائیدە سورەسینین آیتیندە دە گچمکتەدیر. اۇرادا دا ایسرائیل اۇغوللارئندان میثاق آلئندئغئ حاطئرلاتئلماقتا وە میثاقئن بیر گرگی اۇلاراق رسولە ایمان أدیپ اۇنا دستک اۇلمالارئ وە آللاها گۆزل بیر بۇرچ ورمەلری ایستنمکتەدیر. (وَآمَنتُم بِرُسُلِی وَعَزَّرتُمُوهُم وَاَقرَضتُم اللە قَرضًا حَسَنًا)
حادید سورەسینین آیتیندە، رسولۆ تاصدیق أدن وە آللاها اؤدۆنچ ورنلردن باحثەدیلمکتەدیر. آیتتە ایسە آللاها وە رسولۆنە اینانانلارئن ‘صئددئقلار’ یاعنی أللریندەکی کیتابئ تاصدیق أدن بیر رسول گلدیگیندە اۇنو دۇغرولایان، تاصدیق أدن؛ دۇلایئسئیلا میثاقئن گرگینی یاپانلاردان باحثەدیلمکتەدیر. بونلار دیگرلری ایچین دە شاهیدلیک یاپاجاق اۇلانلاردئر.
آیتلر شؤیلەدیر:
إِنَّ الْمُصَّدِّقِينَ وَالْمُصَّدِّقَاتِ وَأَقْرَضُوا اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا يُضَاعَفُ لَهُمْ وَلَهُمْ أَجْرٌ كَرِيمٌ ﴿۱۸﴾ وَالَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ أُولَئِكَ هُمُ الصِّدِّيقُونَ وَالشُّهَدَاءُ عِنْدَ رَبِّهِمْ لَهُمْ أَجْرُهُمْ وَنُورُهُمْ وَالَّذِينَ كَفَرُوا وَكَذَّبُوا بِآيَاتِنَا أُولَئِكَ أَصْحَابُ الْجَحِيمِ ﴿۱۹﴾ (سورة الحدید)
تاصدیق أدن أرککلر وە تاصدیق أدن قادئنلار وە آللاها گۆزل بیر بۇرچ ورنلر، اۇنلارا قات قات وریلیر. اۇنلارا بۆیۆک بیر أجیر واردئر. آللاها وە رسولۆنە ایمان أدنلر، اۇنلار تاصدیق أدنلردیر، راببی قاتئندا شاهیدتیرلر. اۇنلار ایچین أجیر واردئر. نور واردئر. گؤرمزدن گلنلر وە آیتلریمیزی یالانلایانلار، اۇنلار جهننم أهلیدیر. (حادید سورەسی؛ 19-18)
قاصاص سورەسینین 51 وە دوامئنداکی آیتلر دە بو قۇنویلا ایلگیلیدیر. 51-نجی آیتتە أهلی کیتابئن تذککۆر أتمەسی ایچین قورئانئن کندیلرینە، أللریندەکی کیتابلا باغلانتئلئ اۇلاراق گؤندریلدیگی بیلدیریلمکتەدیر. یاعنی قورئان، أللریندەکی کیتابئ تاصدیق أتمکتە، بو ایلیشکی اۇنلارئن قورئانا ایمان أتمەلرینین یۇلونو آچماقتادئر. 52 وە 53-نجۆ آیتتە دە بونون اؤرنگی وریلمکتەدیر. أهلی کیتابئن ایچیندن باعضئلارئنئن قورئانا ایمان أتتیکلری، کندیلرینە قورئاندان آیتلر تبلیغ أدیلدیگیندە، اۇقونانئن آللاهئن بیر واحیی اۇلدوغونو ایعتیراف أتتیکلری، کندیلرینین ذاتن مۆسلۆمان اۇلدوقلارئنئ سؤیلەدیکلری بیلدیریلمکتەدیر. بونلار، ذاتن دۇغرو یۇل اۆزریندە حایات سۆرن، آللاها ورمیش اۇلدوقلارئ سؤزۆن گرگینی یرینە گتیرمە غایرتیندە اۇلان، أللریندەکی کیتابئ تاصدیق أدن بیر رسول گلینجە دە اۇنا اینانان وە اۇنا دستک ورن کیمسەلردیر. ایشتە 54-نجۆ آیتتە بوندان دۇلایئ بو کیمسەلرە آللاە ایکی قات أجیر ورەجگینی بیلدیرمکتەدیر.
تۇپارلایاجاق اۇلورساق آلی عیمران سورەسینین 81-نجی آیتیندە نبیلردن آلئندئغئ سؤیلنن میثاق، اۇنلار آراجئلئغئیلا اۆممتلریندن آلئنان سؤزدۆر. اینسانلار بو سؤزۆ، أللریندەکی کیتابا ایمان أتمکلە ورمیش اۇلورلار. بو سؤز، ایلاهی بیر کیتابا باغلئ اۇلوپ بیر نبی بکلنتیسی ایچیندە بولونانلارا، أللریندەکی کیتابئ تاصدیق أدن بیر نبی گلدیگیندە، اۇنا اینانئپ دستک اۇلما سۇروملولوغو یۆکلەر. بو سۇروملولوقتان دۇلایئ أهلی کیتابا، گؤرمزلیکتن گلنلرین اؤنجۆلری اۇلمامالارئ اؤگۆتلنمیشتیر.
