“اینسان؛ دۆشۆنمک، اینانماق وە سەومک ایچین دۆنیایا گلمیشتیر.”
ژان ژاک رۇسۇ
“آللاە هیچ کیمسەیە تاشئیاجاغئندان فاضلاسئنئ یۆکلەمز. (باقارا سورەسی؛ 286)
هرکسە سۇروملولوقلارئن یۆکلندیگی، أطرافئ دا سۇرومسوز اینسانلارئن ساردئغئ، بکلنتیلرین چۇق اۇلدوغو منفاعات دۆنیاسئندا، آصئل منفاعات نۇقطاسئ یۇلونو شاشئرمئشتئر.
مالئنئ مئ سەورسین، واریثلرینین مالئنئ مئ سؤزۆنۆ دویان قولاقلار؛ “أولادلارئنئن ماللارئنا” گؤزلرینی دیکمیش وە کندینە ظولمەتمیشتیر.
کیمسەنین سئنئرسئز وە سۇرومسوز اۇلمادئغئ، هر اینسانئن سۇروملولوغونون گۆجۆنە دنک اۇلدوغو راببیمین عادالتینین تجللیسیدیر. زکات؛ زنگینە، حاج؛ پاراسئ اۇلوپ بیر یۇل بولابیلنە، اۇروچ؛ ساغلئقلئیا فارض قئلئنمئشتئر.
شونو اونوتمامالئیئز کی، سۇروملولوقلارئمئزئ اونوتتوغوموزدا؛ اؤنجەلیکلە کندیمیزە، ترک أتتیگیمیز یۆکۆمۆزە وە بئراقتئغئمئز یۆکۆ قالدئرانا ظولمەدییۇروز. وە بیلەلیم کی، آللاە قاتئندا أن کؤتۆ ظولۆمدۆر.
بو دۆنیایا گؤزۆمۆزۆ آچماقلا، اؤنجەلیکلە کندیمیزە وە یاقئن چەورەمیزە، ایچیندە یاشادئغئمئز تۇپلوما قارشئ سۇروملولوقلارئمئزئن اۇلدوغو آشیکاردئر.
کندینە قارشئ سۇروملولوقلارئنئن فارقئندا اۇلمایانلارئن حوضورو ألدە أتمە غایرتی ایچیندە اۇلمایانلارئن، باشقالارئنا قارشئ سۇروملولوقلارئنئ یرینە گتیرمەلرینی، باشقالارئنئ موتلو أتمەلرینی ناسئل بکلەیەبیلیریز؟
بیز بیر قولوز، راببیمیزە قارشئ سۇروملویوز.
بیز، اۆممت اۇلدوغوموزو، نبییی اؤرنک آلدئغئمئزئ، اۇنون گیبی گۆزل آحلاقلئ اۇلمامئز گرکلیلیگینی هر زامان تکرار أدر دوروروز.
بیلیریز کی، آنجاق نبییە اویماقلا بو گۆنۆمۆزۆن وە بوگۆن قادار گرچک اۇلان آحیرتیمیزین یگانە صاحیبی اۇلان آللاها یاقلاشئرئز.
(أی موحاممد!) دە کی: “آللاهئ سەوییۇرسانئز، اۇ حالدە بانا اویون کی، آللاە دا سیزی سەوسین وە گۆناەلارئنئزئ باغئشلاسئن. آللاە باغئشلایئجئ وە مرحامتلیدیر.” (آلی عیمران سورەسی؛ 31)
“هرکسین قازاندئغئ اییلیک کندی لهینە، ایشلەدیگی کؤتۆلۆک دە کندی حالەیهینەدیر…” (باقارا سورەسی؛ 286)
وە یینە بیلیریز کی؛ حایاتتا تصادۆف یۇقتور، توافوق واردئر. یاشادئغئمئز هیچبیر اۇلای بۇشونا دگیلدیر.
حایات بۇشلوق قابول أتمییۇرسا، آللاە آدئیلا دۇلدورولمالئدئر. شو دا اونوتولمامالئدئر کی، حایاتئنئ اییلیک وە گۆزللیک آدئنا دۇلدورانلار حوضورلو اۇلاجاقلاردئر.
موتلولوغون سئررئ یا دا شیفرەسی؛ رئضادا، وفادا، سەوگیدە وە صابئردادئر. صاحیب اۇلدوقلارئنا قاناعات أتمکتەدیر.
یاپراغئن دۆشمەسینین بیلە تصادۆفی اۇلمادئغئ دۆنیامئزدا، یاشانئلانلارئن تصادۆفۆ اۇلمادئغئنئ بیلملیییز. حایاتئمئزئ أن چۇق أتکیلەین أولیلیگیمیز دە تصادۆف دگیلدیر.
أولنن ایکی کیشی، بیربیرینین ناصیبیدیر.
ناصیبینە راضئ اۇلماق، ایمانئن گرگیدیر.
حایئرلئ أش، آللاهئن قوللارئنا اؤزل بیر ایکرامئدئر.
حایئرسئز أش ایسە، دۆنیانئن أن آغئر ایمتیحانئدئر.
بو اؤزل ایکراما ماظهار اۇلماق، بیر أمگین اۆرۆنۆدۆر.
عائیلە موتلولوغو، أشلرین بیربیرلرینی حاطالارئیلا بیرلیکتە قابول أتمەلرینە باغلئدئر. قوصورسوز اینسان دا یۇقتور.
ایلگیلی آیت شو شکیلدەدیر:
أی ایمان أدنلر! قادئنلارا زۇرلا میراثچئ اۇلمانئز حلال دگیلدیر. وە آچئق بیر بیچیمدە فوحوش ایشلەمەدیکچە وردیگینیز بیر شەیی اۇنلاردان گری آلماق ایچین اۇنلارا باسقئ یاپمایئن. وە اۇنلارلا گۆزل بیر شکیلدە گچینین. زیرا اۇنلار سیزە ایتیجی گلسە بیلە حۇشلانمادئغئنئز بیر شەیدە آللاە بیرچۇق حایئر دیلەمیش اۇلابیلیر. (نیسا سورەسی؛ 19)
