گؤزۆمۆزۆ آللاە رسولۆنۆن زامانئنا چەویردیگیمیزدە، هیجرتین گتیریسی اۇلان بیر دوروملا قارشئ قارشئیا قالان حض. عؤمرین تثبیتینە دیققات أدیلمەدی. مککە حالقئ ایلە مدینە حالقئنئ، قادئنلارا حاکیمیەت باقئمئندان قارشئلاشتئردئغئ شو سؤزلری، تۇپلوم دگیشتیکچە ایلیشکی وە داورانئشلارئندا دگیشەبیلەجگینی بیزە گؤسترمکتەیدی.
“بیز موهاجیرلر، قادئنلارئمئزا حاکیمدیک، سؤزۆمۆزدن چئقمازلاردئ. مدینەیە گلینجە گؤردۆک کی، مدینەنین یرلی قادئنلارئ قۇجالارئنا حاکیملر. بو دفعا بیزیم قادئنلارئمئز دا اۇنلارا بنزەمەیە، اۇنلار گیبی داورانمایا باشلادئ.” (بوحاری)
گؤرۆلدۆگۆ اۆزەرە دگیشن حایات شارطلارئ؛ “أسکی جاملار بارداق اۇلدو” دەدیرمکتەیدی. بونو آنلامایان یا دا آنلاماق ایستەمەین اینسانلار، أسکییە اؤزلم دویاراق بوگۆنۆنۆ قارارتتئ. حایاتئ هم کندینە هم دە یاقئنلارئنا چکیلمز قئلدئ.
بیر یاندان حایاتئن دگیشن شارطلارئنئن راحاتلئقلارئندان، لۆکسلریندن فایدالانئرکن، أن چۇق دگیشمەیە مۆساعید اۇلان اینسانئن دگیشیمی گؤز آردئ أدیلدی.
بۆیۆکلرین دەوری قاپانمئشتئ. فاضلالارئیلا أکسیکلرییلە، بیرچۇق کۆلتۆرۆن بیر نۇقطادا بولوشتوغو؛ “دۆنیانئن کۆرەسل بیر کؤیە دؤنۆشتۆگۆ” بیر اۇرتامئن سۇنوجو اۇلاراق، بگنسک دە بگنمەسک دە ینی بیر کۆلتۆر اۇلوشتو. یاشانان هر آجئ اۇلای، ینیلگی آصلئندا داحا فاضلاسئنئ یاشاتتئ.
اؤیلە بیر کۆلتۆر سونولدو کی؛ سایغئ ییتیریلدی، اۇتۇریتە سارسئلدئ. بو یووالاردا نە أرککلر، نە قادئنلار، نە دە چۇجوقلار موتلو وە حوضورلو اۇلدو. حوضور باشقا یردە آراندئ.
کیمی أگلنجەنین، کیمی قومارئن، کیمی ایچکینین، کیمی اویوشتوروجونون، کیمی ماددەنین، کیمی ماقامئن، کیمی نفسینین، کیمی قادئنئن قوربانئ اۇلدو. آللاها قوربان اۇلمایانلار، کندیلرینی لایئق اۇلمایانلارا قوربان أتتی. وە سۇنوندا أزیلن، اۆزۆلن، آغلایان دائیما کندیسی ایلە برابر وە عائیلەسی اۇلدو.
حایات آصلا بۇشلوق قابول أتمییۇردو وە هرکس لایئغئنئ بولویۇردو.
باقماق!
طئبقئ آینایا باقار گیبی باقماق…
طئبقئ رسولوللاها باقار گیبی باقماق…
یا نفرت گؤزلۆگۆیلە یا دا سەوگی گؤزلۆگۆیلە باقماق…
سەوگی گؤزلۆگۆنۆ تاقانلار؛ سەوگیسینی هرکسە یاشاتئپ أن چیرکینی گۆزل گؤردۆ. گۆزل گؤرنلر، گۆزل باقتئ. گۆزل باقتئغئ ایچین گۆزل گؤردۆ. گۆزل گؤرمەنین گتیریسی، حایاتلارئندان ذەوق آلمایا، یاشادئغئ هر آنئ دگرلندیرتتی. یاشانانلار گۆزل روحلارئنئن آیناسئ اۇلموشتو.
حایاتئن بۇشلوق قابول أتمەدیگی بو دۆنیانئن یا أسیری، یا دا وزیری اۇلماق واردئ.
أسیر اۇلماماق ایچین اۇلایلارئ وە اۇرتاملارئ ایی آنالیز أتملی وە وزیر گیبی حارەکت أتملییدی. وزیر اۇلماق؛ کیشیلیکلی، اۇنورلو، قارارلئ، ایستیقرارلئ، صامیمی، نە ایستەدیگینی بیلن اینسانلارئن حاققئیدئ.
حاققئن اینسانئن ألینە وریلمەدیگی، آلماق ایچین غایرت أدیلمەسی گرکلیلیگی بیلینملییدی.
یاشانان بیرچۇق اۇلومسوزلوقلارئن أسیری اۇلمانئن “قادر” اۇلمادئغئ بیلینملییدی. حاققئنئ آلماق ایچین، اینسانئن غایرتلی اۇلماسئ گرکیردی…
نە موتلو حاققئ حاق بیلیپ، حاق ایچین غایرت أدنلرە…
نە موتلو أزمەینلرە، أزیلمەینلرە، أزدیرمەینلرە…
آسیە تۆرکان – عائیلە دانئشمانئ
