بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ
اییلیگی سۇنسوز، ایکرامئ بۇل آللاهئن آدئیلا،
(فلاق سورەسی؛ 1)
قُلْ اَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِۙ
دە کی: “سئغئنئرئم، بؤلەرک یاراتما ایشینین [*] راببینە (صاحیبینە)!
[*] فلاق؛ بؤلمە وەیا بؤلۆنن شەی آنلامئندادئر. بؤلمە، آللاهئن یاراتما قورالئدئر. بیۇلۇژیدە بونا، میتۇز وە میۇز بؤلۆنمە دەنیر. بیر آیت شؤیلەدیر: “دانەلری وە چکیردکلری بؤلن آللاەتئر. اۇ، اؤلۆدن دیرییی چئقارئر، دیریدن دە اؤلۆیۆ چئقارئر. ایشتە آللاە بودور. بونا راغمن یانلئشا نەرەدن سۆرۆکلنییۇرسونوز؟” (أنعام سورەسی؛ 95)
(فلاق سورەسی؛ 2)
مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَۙ
یاراتتئقلارئنئن شرریندن.
(فلاق سورەسی؛ 3)
وَمِنْ شَرِّ غَاسِقٍ اِذَا وَقَبَۙ
باستئردئغئ زامان گجەنین [*] شرریندن.
[*] غاسق، اۆشۆتن آنلامئندادئر. (لسان العرب) گجەنین أن سۇغوق وە أن اوزون بؤلۆمۆنۆ ایفادە أدر. بو واقیتتە گۆنش ائشئنلارئنئن أتکیسی قالمامئش، یاتسئ واقتی چئقمئش (ایسرا سورەسی؛ 78) وە جانلئلار ایچین دینلنمە زامانئ گلمیش اۇلور. “باستئردئغئ زامان” ایفادەسی، واقتین باشئنئ گؤستریر. بو واقیتتن سۇنرا کیمسەنین یانئنا ایذینسیز گیریلەمز. ایلگیلی آیت شؤیلەدیر: “مۆمینلر! أللرینیزین آلتئندا اۇلان أسیرلر ایلە هنۆز أرگنلیک چاغئنا گیرمەمیش چۇجوقلارئنئز اۆچ واقیتتە؛ صاباح نامازئندان اؤنجە، اؤگلە واقتیندە سۇیوندوغونوزدا وە یاتسئ نامازئندان سۇنرا یانئنئزا گیرەجکلری زامان ایذین ایستەسینلر. بونلار، آچئق اۇلابیلەجگینیز اۆچ واقیتتیر. بو واقیتلر دئشئندا بیربیرینیزین یانئنا گیریپ چئقماقتا سیزە دە اۇنلارا دا بیر گۆناە یۇقتور. آللاە سیزە آیتلرینی بؤیلەجە آچئقلار. آللاە بیلیر، دۇغرو قارار وریر.” (نور سورەسی؛ 58)
بو آیتلرین گرگی اۇلاراق نبیمیز یاتسئدان اؤنجە اویوماقتان وە یاتسئدان سۇنرا قۇنوشماقتان حۇشلانمازدئ. (بوحاری وە مۆسلیم)
(فلاق سورەسی؛ 4)
وَمِنْ شَرِّ النَّفَّاثَاتِ فِي الْعُقَدِۙ
ایلیشکیلرە [1*] فساد قارئشتئرانلارئن [2*] شرریندن.
[1*] ایلیشکیلر دییە مئال وردیگیمیز کلیمە عوقدەنین (العُقدَة) چۇغولو عوقاددئر (العُقَدِ)؛ ساغلام قورولان هر تۆرلۆ ایلیشکییی ایفادە أدر. طارافلارئ باغلایان نیکاح باغئنا “عُقدَة النّکاح”، ساتئش سؤزلشمەسینە “عُقدَة البَیع”، کارلئ ایش ایلیشکیسینە دە “العقدة” دەنیر. (العین) [2*] “النَفّاثات” کلیمەسینە، “النفوس النفاثات” آنلامئ وریلمیشتیر. “نَفَثَ” بیر شەیین آغئزدان چئقماسئدئر. (المقایس) اینسانلار آراسئ ایلیشکیلر، بیرطاقئم سؤزلرلە بۇزولور. بونو یاپانلار، گنللیکلە یالان سؤیلەرلر. اۇنلارئ تانئماق زۇر اۇلدوغو ایچین شرریندن آللاها سئغئنماق گرکیر. قۇنو ایلە ایلگیلی آیتلردن بیر قئسمئ شؤیلەدیر: “یالانجئلارئ دیققاتە آلما! چۇق ایستەرلر کی سن اۇنلارا یاغجئلئق أدەسین، اۇنلار دا سانا یاغجئلئق أتسینلر. یمین أدیپ دوران آلچاقلارئن هیچبیرینی دیققاتە آلما! آرقادان چکیشتیرنلری، سؤز گتیریپ گؤتۆرنلری، اییلیگی أنگللـەین، سالدئرغان، گۆناها دۆشکۆن، سایغئسئز، داحا دا اؤتەسی شئمارئق اۇلانلارئ اؤنمسەمە!” (قالم سورەسی؛ 8-13)ایلیشکیلرە فساد قارئشتئرانلارئن أن تهلیکەلیلری، دۇغرو شەیی، یانلئش یردە قوللانئپ فارقلئ بیر آلغئ اۇلوشتورمایا چالئشانلاردئر. بونا تۆرکچەدە “بۆیۆلەمە”، عارابچادا “سیحیر” دەنیر. سیحیر، بیر شەیی اۇلدوغوندان فارقلئ گؤسترمە، آلداتما، اۇیالاما وە حیلەدیر. (لسان العرب) موسایا (ع) قارشئ یاپئلان وە آللاە تعالانئن “بۆیۆک بیر سیحیر” دییە تانئملادئغئ شەی دە بؤیلە بیر قورغویدو. ایلگیلی آیتلر شؤیلەدیر:
“اۇنلاردان (اۇ ألچیلردن) سۇنرا موسایئ آیتلریمیزلە فیرعاوونا وە اۇنون ایعتیبارلئ کیشیلرینە ألچی گؤندردیک. آنجاق اۇنلار آیتلر قارشئسئندا یانلئش یاپتئلار. شیمدی گؤر باقالئم، اۇ بۇزغونجولارئن سۇنو ناسئل اۇلموش؟ موسا شؤیلە دەدی: “أی فیرعاوون! بن، وارلئقلارئن راببی (صاحیبی) طارافئندان گؤندریلمیش بیر ألچیییم. بنیم گؤرەویم، آللاە حاققئندا سادەجە گرچگی سؤیلەمکتیر. راببینیزدن (صاحیبینیزدن) سیزە بیر بلگە دە گتیردیم. آرتئق ایسرائیل اۇغوللارئنئن بنیملە بیرلیکتە گلمەلرینە ایذین ور.”
فیرعاوون دەدی کی: “بیر بلگە گتیردییسن گؤستر؛ طابیعی دۇغرو سؤزلۆ بیرییسن.” موسا دگنگینی یرە آتتئ؛ آنئندا آچئقچا بیر یئلان اۇلووردی. ألینی چئقاردئ، باقانلار ایچین بمبەیاض اۇلووردی. فیرعاوونون حالقئندان ایعتیبارلئ کیشیلر دەدیلر کی: “بو گرچکتن ایشینی بیلن بیر سیحیرباز!” (فیرعاوون أطرافئنداکیلرە دەدی کی:) “سیزی اۆلکەنیزدن چئقارماق ایستییۇر؛ نە أمرەدرسینیز؟”
دەدیلر کی: ” اۇنو وە قاردشینی آلئقۇی وە شهیرلرە آداملار گؤندر، ایشینی بیلن سیحیربازلارئن حپسینی آلئپ سانا گتیرسینلر. “بۆیۆجۆلر فیرعاوونا گلدیلر، دەدیلر کی: “غالیب گلن بیز اۇلورساق ألبتتە بیر اؤدۆلۆمۆز اۇلاجاق دگیل می؟” اۇ دا: “أوت” دەدی، “اۆستەلیک بنیم یاقئن چەورەمدە اۇلاجاقسئنئز.”
دەدیلر کی: “موسا، سن می آتارسئن، یۇقسا بیز می آتالئم؟” موسا: “سیز آتئن!” دەدی. آتئنجا اینسانلارئن گؤزلرینی بۇیادئلار. اۇنلارئ دهشتە دۆشۆردۆلر. بۆیۆک بیر سیحیر مەیدانا گتیردیلر. موسایا: “سن دە دگنگینی آت!” دییە واحیەتتیک. اۇ دا (اینسانلارئ) قاندئرماق ایچین یاپتئقلارئ شەیلری یوتووردی. بؤیلەجە گرچک اۇرتایا چئقتئ وە یاپتئقلارئنئن گرچک دئشئ اۇلدوغو بللی اۇلدو. (آعراف سورەسی؛ 120-103)
بو آیتلردە وە داحا بیرچۇق آیتتە سیحرین گرچک دئشئ بیر آلغئ یؤنتیمی اۇلدوغو آچئقچا آنلاتئلدئغئ حالدە عایشە والیدەمیزە دایاندئرئلان بیر ریوایتتە بیر یاهودینین نبیمیزە سیحیر یاپتئغئ، اۇنون دا یاپمادئغئ بیر شەیی یاپتئغئنئ ساناجاق حالە گلدیگی ایددیعا أدیلیر. (بوحاری وە مۆسلیم) زەید بین أرقاما دایاندئرئلان ریوایتتە ایسە سیحیر یۆزۆندن گۆنلرجە حاستا اۇلدوغو، جبرائیلین گلەرک: “دۆگۆمۆ فالانجا یاهودی قویویا آتتئ.” دەدیگی، نبیمیزین دە عالییی (رض) اۇرایا گؤندردیگی، دۆگۆمۆ قویودان چئقارئپ چؤزۆنجە نبیمیزین باغدان قورتولموش گیبی راحاتلادئغئ ایددیعا أدیلیر. (نسائی)
بو ریوایتین دۇغرو اۇلما ایحتیمالی یۇقتور. چۆنکۆ آللاە تعالا شؤیلە بویورور: “سنی دینلەدیکلری سئرادا نەیە قولاق وردیکلرینی ایی بیلیریز. آرالارئندا فئسئلداشتئقلارئ سئرادا دا یانلئشلار ایچیندەکی بو کیمسەلرین: “پشیندن گیتتیگینیز سیحیرلنمیش بیر آدامدان باشقاسئ دگیلدیر.” دەدیکلرینی دە ایی بیلیریز. باقسانا سنی نەلرە بنزتتیلر دە ساپئتتئلار. آرتئق بونلار بیر چئقئش یۇلو بولامازلار.” (ایسرا سورەسی؛ 47-48)
تفسیر وە مئاللرین چۇغوندا فلاق سورەسی؛ 4-نجۆ آیتە: “دۆگۆملرە اۆفلەییپ تۆکۆرن بۆیۆجۆ قادئنلارئن شرریندن” شکلیندە مئال وریلەرک سیحرین گرچکلیگینین اۇلدوغو ایددیعا أدیلیر. بو گیبی شەیلر مۆسلۆمانلارئن، قورئانا ترس دۆشەرک ناسئل ساورولدوقلارئنئن گؤسترگەلریندندیر.
(فلاق سورەسی؛ 5)
وَمِنْ شَرِّ حَاسِدٍ اِذَا حَسَدَ
بیر دە چکەمزلیک أتتیگیندە چکەمەینین شرریندن (آللاها سئغئنئرئم)!”
