قورئان رسول موحاممدە ایطاعاتی أمرەدر
موحاممدین (ع) هم نبی هم رسول (نبی-رسول) اۇلدوغو، سادەجە آحزاب سورەسینین 40-نجئ آیتی ایلە ثابیت دگیلدیر. بو دوروم کندیسینە باعضئ آیتلردە؛ “أی نبی!” شکلیندە وە باعضئ آیتلردە ایسە “أی رسول!” شکلیندە حیطاب نەدنییلە دە ثابیتتیر. یاعنی نبی موحاممد ایلە رسول موحاممد عاینئ ذاتتئر. آما بونا راغمن قورئان دائیما رسول موحاممدە ایطاعات ایستییۇر. قورئاندا نبی موحاممدە ایطاعاتی أمرەدن هیچبیر آیت بولونمویۇر. داحا دۇغروسو حض. پەیغامبرە ایطاعاتی أمرەدن آیتلرین تۆمۆندە “رسول” کلیمەسی (رسولە ایطاعات أمری) یر آلئیۇر. بو آیتلرین هیچبیریندە “نبی” کلیمەسی یر آلمئیۇر. وە آیرئجا قورئان؛ “رسولۆن” اؤرنک آلئنماسئنئ تاوصیە أدییۇر.
بو دورومدا قورئانا گؤرە ایطاعات أدیلەجک اۇلان دا، اؤرنک آلئناجاق اۇلان دا (نبی دگیل) رسول اۇلویۇر. یاعنی قورئان؛ “رسول موحاممدە ایتاعات أدین آما نبی موحاممدی دە اؤرنک آلئن!” دەمییۇر. “هم رسولە ایتاعات أدین، هم رسولۆ اؤرنک آلئن!” دییۇر. نەدن عاجابا؟ نەدن اۇنلارجا آیت ایلە رسولە ایطاعات أمرەدیلدیگی حالدە نبییە ایطاعاتی أمرەدن هیچبیر آیت بولونمویۇر؟ وەیا نەدن نبییی اؤرنک گؤسترن هیچبیر آیت بولونمویۇر؟ حالبوکی نبی ایلە رسول عاینئ ذاتتئر (موحاممد). اۇ حالدە نەدن نبی دگیل دە، رسول؟ دەمک کی قورئانا گؤرە نبی ایلە رسول آراسئندا چۇق اؤنملی بیر فارق وار. اۇ حالدە نەدیر بو فارق؟ وە موحاممد (ع) نە زامان نبی، نە زامان رسولدۆر؟
نبی ایلە رسول آراسئنداکی بو فارقئ، ایلگیلی آیتلر ائشئغئندا وە دتایلئ بیچیمدە ایضاح أدەجگیز (اینشاللاە). آما اؤنجە قئسا بیر اؤزت ورمک ایستییۇروز:
موحاممد (ع) کندیسینە قورئان واحیەدیلمەیە باشلاندئغئ آندان ایعتیبارن یاعنی نۆبووت ماقامئنا گتیریلدیگی 40 یاشئندان ایعتیبارن وفات أتتیگی سۇن آنا قادار سۆرکلی اۇلاراق “نبی” ایدی. آما اۇ، یالنئزجا قورئانئ تبلیغ أدرکن “رسولدۆ”. داحا دۇغروسو اۇ، آلدئغئ واحیی (قورئانئ) تبلیغ أدرکن “رسول”، بونون حاریجیندەکی تۆم زامانلاردا ایسە “نبی” ایدی. ایشتە قورئانا گؤرە نبی ایلە رسول آراسئنداکی فارق بودور. وە بو فارق بیز مۆمینلر ایچین حایاتی بیر اؤنمە صاحیبتیر. چۆنکی قورئان (دین) بو آیئرئما دایانئر. آللاە، نبی وە رسول کلیمەلرینی -حاشا- بۇشونا قوللانمئش وە /وەیا بو ایکی کلیمە قورئاندا راستگلە قوللانئلمئش دگیلدیر. بو نەدنلە بیز بو قۇنویو دتایلئ بیچیمدە ایضاح أدەجگیز. آما اؤنجە قورئانئن (نبییە دگیل دە) رسولە ایطاعات ایستەدیگینی بیذذات گؤسترمک /گؤرەبیلمک ایچین رسولە ایطاعاتی أمرەدن آیتلری اؤنجەلیکلی اۇلاراق ذیکرەتمک ایستییۇروز:
دە کی: “آللاها وە رسولۆنە ایطاعات أدین. أگر یۆز چەویریرلرسە (بیلسینلر کی) آللاە کافیرلری سەومز. (آلی عیمران سورەسی؛ 32)
آللاها وە رسولۆنە ایطاعات ژدین. اومولور کی مرحامت اۇلونورسونوز. (آلی عیمران سورەسی؛ 132)
آللاها ایطاعات أدین، رسولۆنە دە ایطاعات أدین وە ساقئنئن. أگر (ایطاعاتتن) یۆز چەویریرسنیز بیلین کی رسولۆمۆزۆن واظیفەسی سادەجە آپآچئق تبلیغدیر. (مائیدە سورەسی؛ 92)
أی ایمان أدنلر! آللاها وە رسولۆنە ایطاعات أدین، ایشیتتیگینیز حالدە اۇندان یۆز چەویرمەیین. (أنفال سورەسی؛ 20)
أی ایمان أدنلر! حایات ورەجک شەیلرە سیزی چاغئردئغئ زامان آللاە وە رسولۆنە تابیع اۇلون وە بیلین کی آللاە، کیشی ایلە قالبی آراسئنا گیرر. وە سیز کسینکس اۇنون حوضوروندا تۇپلاناجاقسئنئز. (أنفال سورەسی؛ 24)
وە آللاها وە رسولۆنە ایطاعات ژدین. وە بیربیرینیزلە دیدیشمەیین. سۇنرا ایچینیزە قۇرقو دۆشر وە قووتینیز ألدن گیدر. صابئرلئ اۇلون، چۆنکی آللاە صابرەدنلرلە برابردیر. (أنفال سورەسی؛ 46)
نامازئ قئلئن وە زکاتئ ورین وە رسولە ایطاعات أدین. اومولور کی مرحامت اۇلونورسونوز. (نور سورەسی؛ 56)
گؤرۆلدۆگۆ اۆزەرە قورئان، رسولە ایطاعات ایستییۇر. بونو دا چۇغونلوقلا؛ “رسولە ایطاعات أدین!” لافظئ /أمری ایلە یاعنی رسول کلیمەسینی دیرکت (دۆزجە – گؤنجە) اۇلاراق قوللاناراق یاپئیۇر. آما باعضن “بن سیزە گؤندریلمیش گۆونیلیر بیر رسولۆم، آللاەتان ساقئنئن وە بانا ایطاعات أدین!” شکلیندەکی آیتلردە اۇلدوغو گیبی (رسولە ایطاعاتی) دۇلایلئ اۇلاراق دا أمرەدییۇر. آما بو دورومدا دا ایطاعات ایستنن یینە رسول اۇلویۇر:
بن سیزە گؤندریلمیش گۆونیلیر بیر رسولۆم، آللاەتان ساقئنئن وە بانا ایطاعات أدین! ( شوعارا سورەسی؛ 107)
دیققات أدیلەجگی اۆزەرە بو آیتلردەکی؛ “بانا ایطاعات أدین!” أمری “بن سیزە گؤندریلمیش گۆونیلیر بیر ألچیییم” ایفادەسیندن سۇنرا یاعنی رسول وورغوسوندان سۇنرا گلییۇر. بنزەر دوروم شو آیتلر ایچین دە گچرلیدیر:
دە کی: “أگر آللاهئ سەوییۇرسانئز بانا تابیع اۇلون کی، آللاە دا سیزی سەوسین وە گۆناەلارئنئزئ باغئشلاسئن. آللاە سۇن درەجە باغئشلایئجئ وە أسیرگەیجیدیر.” دە کی: “آللاها وە رسولۆنە ایطاعات أدین. أگر یۆز چەویریرلرسە بیلسینلر کی آللاە کافیرلری سەومز. (آلی عیمران؛ 31-32)
گۆرۆلدۆگۆ اۆزەرە بو آیتلردە دە؛ “بانا تابیع اۇلون!” أمری “آللاهئ سەوییۇرسانئز” ایفادەسیندن (قایدئندان) همن سۇنرا وە “آللاها وە رسولۆنە ایطاعات أدین” أمریندن اؤنجە گلییۇر. یاعنی بورادا دا ایتتیباع ایستنن (قاصدەدیلن) رسول اۇلویۇر. ذاتن بو دوروم آیتین دوامئنداکی رسولە ایطاعات أمری ایلە آچئقچا گؤستریلییۇر.
سۇنوچ اۇلاراق قورئان، رسولە ایطاعاتی چۇغونلوقلا “رسولە ایطاعات أدین” ایفادەسی ایلە دۆزجە اۇلاراق، آما باعضئ آیتلردە دە “بانا ایطاعات أدین” ایفادەسی ایلە دۇلایلئ اۇلاراق أمرەدر. آما ایفادە نە شکیلدە اۇلورسا اۇلسون، ایطاعات ایستنن دائیما “رسول” اۇلویۇر. بونا قارشئ هیچبیر آیتتە دۆزجە وە دۇلایلئ اۇلاراق “نبییە” ایطاعات ایستنمییۇر. ایچیندە نبی کلیمەسینین گچتیگی وە ایطاعاتین (ایتتیبانئن) ایستندیگی تک بیر آیت واردئر؛ یاعنی آعراف سورەسینین 157-نجی آیتی. آما بو آیتتە دە نبی کلیمەسی تک باشئنا دگیل، “اۆممی نبی-رسول” ایفادەسی شکلیندە یر آلئیۇر. یاعنی “آعراف؛ 157″دە دە ایتتیباع ایستنن “رسول” اۇلویۇر:
یانئنداکی تەورات وە اینجیلدە یازئلئ بولدوغو اۇ اۆممی نبی (اۇلان) رسولە اویانلار (وار یا!) ایشتە اۇ، اۇنلارا اییلیگی أمرەدر، اۇنلارئ کؤتۆلۆکتن منەدر؛ اۇنلارا تمیز شەیلری حلال، پیس شەیلری حارام قئلار. آغئرلئقلارئنئ وە اۆزەریندەکی زینجیرلری ایندیریر. اۇ رسولە اینانئپ اۇنا سایغئ گؤسترن، اۇنا یاردئم أدن وە اۇنونلا بیرلیکتە گؤندریلن نورا (قورئانا) اویانلار وار یا! ایشتە قورتولوشا أرنلر اۇنلاردئر. (آعراف سورەسی؛ 157)
