ج-اؤلۆدن یاردئم ایستەینلرلە ایلگیلی اؤرنکلر
1- نورجو اؤرنگی
بیر قئسئم نورجولار شو شیعیری، عابدۆلقادیر گەیلانینین، سکیز عاصئر اؤنجە ساعید نورسی ایچین یازدئغئنئ ایددیعا أدرلر:
“بیزی آراجئ یاپ، هر قۇرقو وە دارلئقدا،
هر شەیدە هر زامان، جاندان قۇشارئم ایمدادا
بن قۇروروم مۆریدیمی قۇرقتوغو هر شەیدە.
قۇرویوجولوق أدریم اۇنا، هر شر وە فیتنەدە.
مۆریدیم ایستەر دۇغودا اۇلسون ایستەر باتئدا
حانگی یردە اۇلورسا اۇلسون یتیشیریم ایمدادا.”
بو ایددیعایئ ساعید نورسینین 23 شاگیردی یاپار.
ایثبات ایچین، جیفر دەنن حایالی شەیلرە دایانئر وە شیعیردە، عابدولقادیر گەیلانینین شو آنلامئ ساقلادئغئنئ سؤیلەرلر:
“مۆریدیم ساعید کۆردی، روسیادا أسیرکن قوزەیدۇغو آسیادان بیدعاتچئلارئن ألییلە آسیانئن باتئسئنا سۆرگۆن أدیلدیگی وە سیبیریا طارافلارئندان قاچئپ چۇق فاضلا یری دۇلاشماق زۇروندا قالدئغئ سئرادا، آللاهئن ایذنی ایلە اۇنا یاردئم أدریم وە ایمدادئنا یتیشیریم.”
یاردئمئن ناسئل گرچکلشتیگی دە شؤیلە آنلاتئلئیۇر:
“أوت حاضرتی غاوثئن ‘مۆریدیم’ دەدیگی ساعید، أسیر اۇلاراق اۆچ سنە آسیانئن قوزەیدۇغوسوندا، یۇق أدیجی زۇرلوقلار ایچیندە حپ قۇروندو. اۆچ-دؤرت آیلئق یۇلو قاچاراق آشمئش، چۇق شهیرلری گزمیش آما غاوثئن دەدیگی گیبی حپ قۇروما آلتئندا اۇلموشتور.
اۆستادئمئز دییۇر کی:
“بن سکیز-دۇقوز یاشئندا ایکن، ناحیەمیزدە وە أطرافئندا بۆتۆن آهالی ناقشی طاریقاتئندا وە اۇرادا غاوثئ حیزان آدئیلا مشهور بیر ذاتتان یاردئم ایستەرکن، بن آقراباما وە بۆتۆن آهالییە آیقئرئ اۇلاراق: “یا غاوثئ گەیلانی” دەردیم. چۇجوقلوق ایعتیبارییلە گیبی أهممیەتسیز بیر شەییم قایبۇلسا: “یا شەیح! سانا بیر فاتیحا، سن بنیم بو شەییمی بولدور” دەردیم. شاشئرتئجئدئر آما یمین أدریم کی، بؤیلە بین دفعا حاضرتی شەیح، هیممت وە دوعاسئیلا ایمدادئما یتیشمیشتیر.”
بو اینانجئن قورئانا آیقئرئلئغئنئ گؤسترن آیتلر داحا اؤنجە اۇقونموشتو.
بیر آیت دە شؤیلەدیر:
أَمَّنْ يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَيَكْشِفُ السُّوءَ وَيَجْعَلُكُمْ خُلَفَاءَ الْأَرْضِ أَإِلَهٌ مَعَ اللَّهِ قَلِيلًا مَا تَذَكَّرُونَ ﴿۶۲﴾ (سورة النمل)
داردا قالان بیری یاردئم ایستەدیگیندە یاردئمئنا قارشئلئق وریپ سئقئنتئلارئنئ گیدرن، سیزی یریۆزۆنۆن حاکیملری یاپان کیمدیر؟ آللاە ایلە بیرلیکتە باشقا بیر ایلاە مئ وار؟ بیلگینیزی نە قادار آز قوللانئیۇرسونوز! (نمل سورەسی؛ 62)
گۆچ یتیریلەمەین قۇنولاردا باشقاسئندان یاردئم آلئنابیلیرسە آرتئق کیم آللاها سئغئنئر؟
آللاە تعالا شؤیلە بویورویۇر:
قُلِ ادْعُوا الَّذِينَ زَعَمْتُمْ مِنْ دُونِهِ فَلَا يَمْلِكُونَ كَشْفَ الضُّرِّ عَنْكُمْ وَلَا تَحْوِيلًا ﴿۵۶﴾ أُولَئِكَ الَّذِينَ يَدْعُونَ يَبْتَغُونَ إِلَى رَبِّهِمُ الْوَسِيلَةَ أَيُّهُمْ أَقْرَبُ وَيَرْجُونَ رَحْمَتَهُ وَيَخَافُونَ عَذَابَهُ إِنَّ عَذَابَ رَبِّكَ كَانَ مَحْذُورًا ﴿۵۷﴾ (سورة الإسراء)
دە کی: “آللاها یاقئن سایدئقلارئنئزئ چاغئرئن؛ سئقئنتئنئزئ نە گیدرمەیە گۆچلری یتر نە دە سیزدن اوزاقلاشتئرمایا.” اۇنلار؛ یاعنی اۇنلارئن چاغئردئقلارئندان آللاها أن یاقئن اۇلانلار دا کندیلرینی راببینە گؤتۆرەجک وسیلەنین پشیندە اۇلورلار؛ راحمتینی اومار، عاذابئندان قۇرقارلار. راببینین عاذابئ قاچئنئلماسئ گرکن شەیدیر. (ایسرا سورەسی؛ 57-56)
وَاللَّهُ يَعْلَمُ مَا تُسِرُّونَ وَمَا تُعْلِنُونَ ﴿۱۹﴾ وَالَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ لَا يَخْلُقُونَ شَيْئًا وَهُمْ يُخْلَقُونَ ﴿۲۰﴾ أَمْوَاتٌ غَيْرُ أَحْيَاءٍ وَمَا يَشْعُرُونَ أَيَّانَ يُبْعَثُونَ ﴿۲۱﴾ (سورة النحل)
آللاە نەیی گیزلەدیگینیزی، نەیی آچئغا ووردوغونوزو بیلیر. آللاە ایلە آرالارئنا قۇیاراق یاردئما چاغئردئقلارئنئن هیچبیری بیر شەی یاراتامازلار. ذاتن کندیلری یاراتئلمئش دورومدادئرلار. اۇنلار بیرر اؤلۆدۆرلر، دیری دگیللردیر. نە زامان دیریلتیلەجکلرینی دە بیلەمزلر. (ناحل سورەسی؛ 21-19)
وَلَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ لَيَقُولُنَّ اللَّهُ قُلْ أَفَرَأَيْتُمْ مَا تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ أَرَادَنِيَ اللَّهُ بِضُرٍّ هَلْ هُنَّ كَاشِفَاتُ ضُرِّهِ أَوْ أَرَادَنِي بِرَحْمَةٍ هَلْ هُنَّ مُمْسِكَاتُ رَحْمَتِهِ قُلْ حَسْبِيَ اللَّهُ عَلَيْهِ يَتَوَكَّلُ الْمُتَوَكِّلُونَ ﴿۳۸﴾ (سورة الزمر)
اۇنلارا: “گؤکلری وە یری کیم یاراتتئ؟” دییە سۇرسان کسین اۇلاراق: “آللاە” دەرلر. دە کی: “آللاە ایلە آرانئزا نەیی قۇیوپ یالواردئغئنئزا باقتئنئز مئ؟ آللاە بانا بیر سئقئنتئ ورمک ایستەسە، اۇنلار بو سئقئنتئیئ فارق أدەبیلیرلر می؟ یا دا بانا اییلیک أتمک ایستەسە، اۇنلار اۇنون بو اییلیگینی اؤنلەیەبیلیرلر می؟” دە کی: “آللاە بانا یتر. دستک آرایانلار اۇنا دایانسئنلار.” (زۆمر سورەسی؛ 38)
2- دیگر اؤرنک
نبیمیزین عامجاسئ “حامزا”، اوحود ساواشئندا آللاە یۇلوندا اؤلدۆرۆلمۆشتۆر آما فتحوللاە گۆلنە گؤرە اۇ، آنلایامایاجاغئمئز بیر حایاتلا یاشامایا دوام أتمکتەدیر.
شو سؤزلر اۇنا عائیدتیر:
“آنقارادان ایستانبولا گلییۇروز… قارتال جیوارئنا قادار گلدیک. هاوا حافیف حافیف یاغئیۇردو. اۇرالاردا چوقورجا بیر یر وارمئش؛ تام بیز اۇرایا یاقلاشمئشتئق کی، یاغمور اۇلانجا حئزئیلا شیددتلندی. رامپانئن دیبینە ایندیگیمیزدە دە بوژیلری سو آلدئ وە آرابا ستۇپ أتتی. بیر-ایکی داقیقا ایچیندە سو قاباردئ وە بیزیم آرابایئ یۆزدۆرمەیە باشلادئ. هر گچن داقیقا سو داحا دا قابارئیۇر وە بیر آفت حالینی آلئیۇردو. اؤیلە کی قئسا بیر مۆددت سۇنرا کالاس یۆکلۆ کامیۇنلارئ بیلە قالدئرئپ، ساغا سۇلا سۆرۆکلەمەیە باشلادئ. جامئ بیرآز آچایئم، دەدیم؛ ایچرییە دۇلان سو اۆچۆمۆزۆ دە سئرئلسئقلام ائسلاتتئ. همن جامئ قاپاتتئم. ألدن بیر شەی گلمییۇردو. قۇجا اۇتۇبۆس وە کامیۇنلار داحی سویون یۆزۆندە عادتا سامان چؤپۆنە دؤنمۆشلردی. حاتتا اۇنلاردان بیرقاچئ، ساغئمئزدان سۇلوموزدان گچرکن “گچن سنە بورادا بیر سۆرۆ تاکسی سۆرۆکلندی گیتتی.” دیەرک مۇرالیمیزی دە بۇزدولار… یا آرابا قئیئداکی باریەرلرە وورور دا پارچالانئرسا؛ حالبوکی أمانت… دورمادان بونلارئ دۆشۆنۆیۇروم…
بیر آرا باقتئم بۆیۆک بیر کالاس بیزە دۇغرو گلییۇر. عاقلئمدان، شو کالاس بیزیم ایلە سۆترە آراسئندا دورسا هیچ اۇلمازسا آرابا قئیئداکی سۆترەلرە چارپماز دییە دۆشۆندۆم وە تام اۇ أثنادا آرقاداشلارا “دوعا أدین!” دەدیم. کندیم دە “یا سەییدینا حامزا! یا سەییدینا حامزا!” دیەرک اۇ یۆجە روحو، ایمدادئمئزا گؤندرسین دییە جنابئ حاققا دوعا أتتیم. اۆزریمیزە دۇغرو گلمکتە اۇلان کالاس، یانئمئزدان گچەرک گؤزدن قایبۇلدو… وە حایرتتیر، سلین مجراسئ بیردن دگیشتی. حئزئ دا آزالدئ… اۇلایئن شاهیدلری وار. بو دگیشیکلیگی وە بیردن سلین حئزئنئن آزالماسئنئ فیزیکی قانونلارلا ایضاح ایمکانسئز. هیچبیریمیزین شۆبهەسی قالمادئ کی، جنابئ حاق اۇ موقاددس وە یۆجە روحو ایستیحدام بویوردو وە یاردئمئمئزا گؤندردی…”
هم “یا سەییدینا حامزا! یا سەییدینا حامزا!” یاعنی “أفندیمیز حامزا، أفندیمیز حامزا یتیش!” دییۇر، هم دە “اۇ یۆجە روحو، ایمدادئمئزا گؤندرسین دییە جنابئ حاققا دوعا أتتیم” دییۇر.
بونون نەرەسی آللاها دوعا؟
سۇنرا شؤیلە دییۇر:
“أهلی تاحقیق، شاحئصلاردان ایستیمداد أتمەیی ماحذورلو گؤرۆرلر. قاناعاتیمجە هر مسئلەدە اۇلدوغو گیبی، بو مسئلەدە دە اؤلچۆیۆ ایی عایارلاماق، ایفراط وە تفریطتن قاچئنماق گرکیر. بیزە گؤرە بۆیۆک وە موقاددس روحلاردان ایستیمداد اۇلابیلیر؛ فاقاط قالبین ایبرەسی هر آن جنابئ حاققئ گؤسترملیدیر. یاعنی بو بۆیۆکلرە، وسیلە وە واسئطالئقتان اؤتە تاصارروف آدئنا هیچبیر پایە وریلمەملیدیر. ذاتن اۇنلارئ وسیلە اۇلاراق ایستیحدام بویوراجاق دا یینە جنابئ حاقتئر. اۇ دیلەمزدیکتن سۇنرا، هیچ کیمسەنین، هیچبیر مسئلەدە یاردئمجئ اۇلماسئ، بیر شەی یاپماسئ مۆمکۆن دگیلدیر. آما حاق تجللی أیلەیینجە هر ایشی آسان أدر؛ حالق أدر، أسبابئنئ بیر لاحظادا ایحسان أدر.” بو حوصوصو دا بؤیلە تثبیت أتتیکتن سۆنرا: بۆیۆک وە موقاددس روحلار جسد قافسیندن قورتولدوقلارئندا، عادتا بیر ملک حالینە گلیرلر…
حلە بونلاردان، جانلارئنئ یۆجە، یۆکسک بیر ایدئال وە داعوایا آدامئش اۇلانلار، کندیلرییلە عاینئ دۆشۆنجەیی پایلاشانلارئ آللاهئن ایذنییلە هر زامان دستکلەر، اۇنلارا آرقا چئقار وە اۇنلارئ قۇرورلار. آما عارض أتتیگیم گیبی فرەکانس بیرلیگی شارطتئر.”
عیسایا آللاە دیەن کاتۇلیکلر دە بنزەری ایفادەلری قوللاناراق شؤیلە دییۇرلار:
“عیسا کندیلیگیندن بیر شەی یاپاماز. هر شەیی کندیسینی گؤندرن بابادان آلئر. شیمدی اۇ، بابانئن یانئندا حئریستیانلارئن آووکاتلئغئنئ یاپئیۇر. اۇنلار لهینە آراجئلئق أتمک ایچین حپ جانلئدئر. آللاهئن حوضوروندا دائیما حاضئر بولونماقتادئر.”
آللاە تعالا شؤیلە بویورور:
يُولِجُ اللَّيْلَ فِي النَّهَارِ وَيُولِجُ النَّهَارَ فِي اللَّيْلِ وَسَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ كُلٌّ يَجْرِي لِأَجَلٍ مُسَمًّى ذَلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمْ لَهُ الْمُلْكُ وَالَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ مَا يَمْلِكُونَ مِنْ قِطْمِيرٍ ﴿۱۳﴾ إِنْ تَدْعُوهُمْ لَا يَسْمَعُوا دُعَاءَكُمْ وَلَوْ سَمِعُوا مَا اسْتَجَابُوا لَكُمْ وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ يَكْفُرُونَ بِشِرْكِكُمْ وَلَا يُنَبِّئُكَ مِثْلُ خَبِيرٍ ﴿۱۴﴾ (سورة فاطر)
… ایشتە بونلارئ یاپان راببینیز آللاەتئر. یتکی اۇندادئر. اۇنونلا آرانئزا قۇیوپ یاردئما چاغئردئقلارئنئز، بیر چکیردک زارئنا بیلە حۆکمەدەمزلر. اۇنلارئ چاغئرسانئز، چاغرئنئزئ ایشیتمزلر؛ ایشیتسەلر جواب ورەمزلر: قئیامت گۆنۆندە دە سیزین اۇنلارئ اۇرتاق سایمانئزئ اؤرتباس أدرلر. کیمسە سانا بونلارئ، هر شەیین ایچیۆزۆنۆ بیلن آللاە گیبی حابر ورمز. (فاطئر سورەسی؛ 14-13)
قُلْ مَنْ يُنَجِّيكُمْ مِنْ ظُلُمَاتِ الْبَرِّ وَالْبَحْرِ تَدْعُونَهُ تَضَرُّعًا وَخُفْيَةً لَئِنْ أَنْجَانَا مِنْ هَذِهِ لَنَكُونَنَّ مِنَ الشَّاكِرِينَ ﴿۶۳﴾ قُلِ اللَّهُ يُنَجِّيكُمْ مِنْهَا وَمِنْ كُلِّ كَرْبٍ ثُمَّ أَنْتُمْ تُشْرِكُونَ ﴿۶۴﴾ (سورة الأنعام)
دە کی: “گیزلیجە یالوارئپ، ‘بیزی بوندان قورتارئرسان ألبتتە سانا شۆکرەدنلردن اۇلوروز’ دییە یاقاردئغئنئز بیر سئرادا، سیزی قارانئن وە دنیزین قارانلئقلارئندان قورتاران کیمدیر؟” دە کی: “آللاەتئر. سیزی اۇندان وە هر تۆرلۆ سئقئنتئدان اۇ قورتارئر. سۇنرا یینە دە اۇنا شیرک قۇشارسئنئز.” (أنعام سورەسی؛ 64-63)
فَإِذَا رَكِبُوا فِي الْفُلْكِ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ فَلَمَّا نَجَّاهُمْ إِلَى الْبَرِّ إِذَا هُمْ يُشْرِكُونَ ﴿۶۵﴾ (سورة العنکبوت)
گمییە بیندیکلریندە آللاها بۇیون أگر، یالنئز اۇنا یالوارئرلار. آللاە اۇنلارئ قارایا چئقاردئ مئ، باقارسئن کی شیرک قۇشویۇرلار. (عانکبوت سورەسی؛ 65)
حامزا گیبی شهیدلرین اؤلمەدیگینی ایثبات ایچین شو آیتە دایانئلئیۇر:
وَلَا تَقُولُوا لِمَنْ يُقْتَلُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْوَاتٌ بَلْ أَحْيَاءٌ وَلَكِنْ لَا تَشْعُرُونَ ﴿۱۵۴﴾ (سورة البقرة)
آللاە یۇلوندا اؤلدۆرۆلنلرە “اؤلۆلر” دەمەیین. حایئر، اۇنلار دیریدیرلر. آما سیز بونو فارق أدەمزسینیز. (باقارا سورەسی؛ 154)
آللاە: “سیزە بونو فارق أدەمزسینیز” دەدیگینە گؤرە بیزە سؤز دۆشمز. اۇنلارداکی جانلئلئق، اینسانئن فارق أدەبیلەجگی جینستن اۇلسایدئ، اؤنجەلیکلە نبیمیز فارق أدر، حامزانئن اؤلۆمۆنە پک فاضلا اۆزۆلمزدی.
عابدوللاە بین مسعود دییۇر کی: “بیز اۇنون، حامزایا آغلادئغئ قادار بیر شەیە آغلادئغئنئ گؤرمەدیک. اۇنو قئبلەیە دۇغرو قۇیدو، جسدینین باشئندا دوردو وە سسلی اۇلاراق، حئچقئرا حئچقئرا آغلادئ.”
قۇنو ایلە ایلگیلی دیگر آیتلر شؤیلەدیر:
وَلَا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْوَاتًا بَلْ أَحْيَاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ ﴿۱۶۹﴾ فَرِحِينَ بِمَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَيَسْتَبْشِرُونَ بِالَّذِينَ لَمْ يَلْحَقُوا بِهِمْ مِنْ خَلْفِهِمْ أَلَّا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ ﴿۱۷۰﴾ يَسْتَبْشِرُونَ بِنِعْمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَفَضْلٍ وَأَنَّ اللَّهَ لَا يُضِيعُ أَجْرَ الْمُؤْمِنِينَ ﴿۱۷۱﴾ (سورة آل عمران)
آللاە یۇلوندا اؤلدۆرۆلنلری ساقئن اؤلۆ سانما! اۇنلار راببی قاتئندا دیریدیرلر. کندیلرینە رئزئق دا وریلیر. آللاهئن اۇنلارا یاپتئغئ ایکرام ایلە موتلو اۇلورلار. هنۆز آرالارئنا قاتئلمامئش اۇلانلارا دا شو مۆژدەیی ورمک ایستەرلر: “اۇنلارئن اۆستۆندە نە بیر قۇرقو اۇلاجاق، نە دە اۆزۆلەجکلردیر.”
آللاهئن نیعمتینی وە ایکرامئنئ دا مۆژدەلەمک ایستەرلر. آللاە، مۆمینلرین آلاجاغئ قارشئلئغئ آزالتمایاجاقتئر. (آلی عیمران سورەسی؛ 171-169)
بیر آن ایچین “سیز بونو فارق أدەمزسینیز” حۆکمۆنۆن اۇلمادئغئنئ وە ایی مۆمینلرین اۇنلارئن فارقئنا واردئغئنئ دۆشۆنەلیم. بو دورومدا فارق أدیلەجک تک شەی، ایچیندە بولوندوقلارئ نیعمتلر اۇلور. بو، اۇنلارئن اینسانلارا یاردئم أدەجگینە دلیل اۇلماز. اۇنلاردان یاردئم ایستەینلرین دورومو، شو آیتتە آچئقلاناندان باشقاسئ دگیلدیر:
وَمَنْ أَضَلُّ مِمَّنْ يَدْعُو مِنْ دُونِ اللَّهِ مَنْ لَا يَسْتَجِيبُ لَهُ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَهُمْ عَنْ دُعَائِهِمْ غَافِلُونَ ﴿۵﴾ (سورة الأحقاف)
آللاە ایلە آراسئنا قۇیاراق، قئیامت گۆنۆنە قادار جواب ورەمەیەجک کیمسەلرە چاغرئدا بولوناندان داحا ساپئق کیمدیر؟ بونلار اۇنلارئن جۇغرافیاسئنئن فارقئندا اۇلمازلار. (آحقاف سورەسی؛ 5)
مککە مۆشریکلری دە تانرئلارئندا وار سایدئقلارئ گۆجۆ آللاهئن وردیگینە اینانئرلاردئ. کاعبەیی طاواف أدرکن شؤیلە دەرلردی:
“لبیک لا شریک لک الا شریک هو لک تملکە وە ما ملک”
“أمرەت آللاهئم، سنین هیچبیر اۇرتاغئن یۇقتور. یالنئز بیر اۇرتاغئن واردئر کی، اۇنون دا بۆتۆن یتکیلرینین دە صاحیبی سنسین.”
بو، دلیلسیز بیر ایددیعایدئ. بونو بیزە ناقلەدن ایبنی عابباس دییۇر کی،
“اۇنلار: لبیک لا شریک لک = أمرەت آللاهئم، سنین هیچبیر اۇرتاغئن یۇقتور.” دەدیکلریندە موحاممد (ص) شؤیلە دەردی: “یازئقلار اۇلسون؛ بورادا کسین، بورادا کسین.”
آللاە تعالا شؤیلە بویورویۇر:
قُلْ مَنْ يَرْزُقُكُمْ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ أَمَّنْ يَمْلِكُ السَّمْعَ وَالْأَبْصَارَ وَمَنْ يُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَيُخْرِجُ الْمَيِّتَ مِنَ الْحَيِّ وَمَنْ يُدَبِّرُ الْأَمْرَ فَسَيَقُولُونَ اللَّهُ فَقُلْ أَفَلَا تَتَّقُونَ ﴿۳۱﴾ فَذَلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمُ الْحَقُّ فَمَاذَا بَعْدَ الْحَقِّ إِلَّا الضَّلَالُ فَأَنَّى تُصْرَفُونَ ﴿۳۲﴾ (سورة یونس)
دەسم کی: “گؤکتن وە یردن سیزە رئزئق ورن کیم؟ یا دا ایشیتمەنین وە گؤزلرین صاحیبی کیم؟ کیمدیر اۇ دیرییی اؤلۆدن چئقاران، اؤلۆیۆ دە دیریدن چئقاران؟ یا هر ایشی دۆزنلەین کیم؟”؛ “آللاەتئر!” دیەجکلردیر. دە کی: “اۇ حالدە اۇنا قارشئ گلمکتن ساقئنماز مئسئنئز؟ ایشتە گرچک راببینیز آللاە بودور. حاققئن اؤتەسی ساپئقلئق دگیلدیر دە نەدیر؟ ناسئل دا چەوریلییۇرسونوز؟” (یونوس سورەسی؛ 32-31)
بیزی، مرکزی یؤنتیمین تاعیین أتتیگی کیشیلر ایدارە أدر. مثەلا والی، دەولتی وە حۆکۆمتی تمثیل أدر. کیمیلری دە آلاها یاقئن گؤردۆگۆ باعضئ کیشیلری آللاهئن تاعیین أدیپ یتکی وردیگی کیشیلر اۇلاراق قابول أدییۇر. تاعیین بلگەسی اۇلمایان کیشییی والی سایماق، ناسئل مرکزی ایدارەیە باشقالدئرما آنلامئنا گلییۇرسا، آللاهئن وردیگی بیر بلگەیە دایانمادان باعضئ کیمسەلری آللاها عائید یتکیلرە صاحیب گؤرمک دە آللاها باشقالدئرماق اۇلور.
