بوگۆنکۆ حئریستیانلار
آللاهئن ألچیسی (ع) شؤیلە دەمیشتیر: “سیزدن اؤنجەکیلرین ایزلرینی، قوشقوسوز قارئش قارئش، آرشئن آرشئن تاعقیب أدەجکسینیز. اۇنلار بیر کرتنکلە دلیگینە گیرمیش اۇلسالار، سیز دە گیرەجکسینیز. دەدیک کی: “یاهودی وە حئریستیانلار مئ؟” دەدی کی: “یا باشقا کیم اۇلابیلیر؟” (بوحاری)
حئریستیانلئقتا شیرک أن بۆیۆک گۆناەتئر. “بیرینجی بویروق شیرکی یاساقلار. آللاەتان باشقا تانرئلارا اینانئلماسئن. تک اۇلاندان باشقا ایلاەلارا سایغئ گؤستریلمەمەسینی ایستەر.”
عیسا شؤیلە دەمیشتیر:
“تانرئن اۇلان راببە تاپ! یالنئز اۇنا قوللوق أت!” (اینجیل؛ لوقا)
حاواریلر زامانئندا عیسا، گرچک آنلامدا اینسان سایئلئردئ. ذاتن ألیمیزدەکی اینجیللرین هیچبیریندە اۇنون تانرئلئغئندان باحثەدیلمز. بونون یۇلونو آچان پاولوستور. میلادتان سۇنرا 10-نجو یئلدا دۇغدوغو قابول أدیلن پاولوس، عیسا (ع) ایلە چاغداش اۇلماسئنا راغمن، تارتوستا یاشادئغئ ایچین اۇنو گؤرەمەمیشتی. آزئلئ بیر حئریستیان دۆشمانئ ایکن عیسانئن اؤلۆمۆندن قئسا بیر سۆرە سۇنرا حئریستیان اۇلدوغونو آچئقلادئ. حاواریلرین حایاتتا اۇلماسئنا وە بۆتۆن أنگللەمەلرە راغمن اۇ، شام یۇلوندا آنسئزئن گؤکتن پارلایان بیر نورون چەورەسینی ساردئغئنا، عیسانئن اۇنا سسلندیگینە، سۇنرا عیسایا ایناندئغئنا وە وافتیز أدیلدیگینە اینسانلارئ ایناندئرابیلدی. عیسانئن ألچیسی اۇلدوغونو دا قابول أتتیرەرک کندی سؤزلرینی اینجیلە سۇقمایئ باشاردئ. بوگۆنکۆ اینجیلین اؤنملی بیر بؤلۆمۆ پاولوسون مکتوبلارئندان اۇلوشور.
پاولوس، آللاهئن دئشئندا تانرئلارئن وارلئغئنئ قابول أتتی وە بونلار آراسئندا عیسایئ، کندیلرینین تک راببی سایدئ. اۇنون، بوگۆنکۆ اینجیلدە یر آلان ایفادەلری شؤیلەدیر:
“یردە یا دا گؤکتە ایلاە دییە آدلاندئرئلانلار وارسا دا نیتەکیم بیرچۇق ایلاەلار وە رابلر واردئر، بیزیم ایچین تک بیر تانرئ بابا واردئر. اۇ هر شەیین قایناغئدئر وە بیز اۇنون ایچین یاشئیۇروز. تک بیر راب وار، اۇ دا عیسا مسیحتیر. هر شەی اۇنون آراجئلئغئیلا یاراتئلدئ، بیز دە اۇنون آراجئلئغئیلا یاشئیۇروز.”
پاولوس، راب کلیمەسینی اوستاجا قوللانمئشتئر. “راب”؛ صاحیب دەمکتیر. عارابلار أسیرین صاحیبینە “راب” دەرلر. بیز دە “أفندی” دەریز. یوسوف (ع)، کؤلە اۇلاراق مئصئرئن بیر دەولت یتکیلیسینە ساتئلمئش، اۇ یتکیلینین قارئسئ زۆلەیح اۇنا عاشئق اۇلموش وە برابر اۇلماق ایستەمیشتی. ایلگیلی آیت شؤیلەدیر:
وَرَاوَدَتْهُ الَّتِي هُوَ فِي بَيْتِهَا عَنْ نَفْسِهِ وَغَلَّقَتِ الْأَبْوَابَ وَقَالَتْ هَيْتَ لَكَ قَالَ مَعَاذَ اللَّهِ إِنَّهُ رَبِّي أَحْسَنَ مَثْوَايَ إِنَّهُ لَا يُفْلِحُ الظَّالِمُونَ ﴿۲۳﴾ (سورة یوسف)
بولوندوغو أوین قادئنئ، ائصرارلا اۇندان یارارلانماق ایستەدی. بۆتۆن قاپئلارئ قاپادئ وە: “حایدی، سنینیم!” دەدی. یوسوف: “آللاها سئغئنئرئم. اۇ بنیم صاحیبیمدیر. (إنە ربی) بانا ایی بیر ماقام وردی. یانلئش یاپانلار اومدوقلارئنا قاووشامازلار” دەدی. (یوسوف سورەسی؛ 23)
“راب” کلیمەسی داحا چۇق آللاە ایچین قوللانئلئر. آللاەتان باشقاسئنا کؤلە اۇلمایئ رددەدنلر، بیر باشقاسئنا “راب” دەمەیی قابول أتمزلر. کؤلە ایلە صاحیبی آراسئنداکی ایلیشکی زۇراکی ایلیشکیدیر. کؤلە، ایلک فئرصاتتا حۆرریەتینە قاووشماق ایستەر. قول ایلە آللاە آراسئنداکی ایلیشکی گؤنۆللۆ ایلیشکیدیر. یانلئشلار پشیندە قۇشانلار، بؤیلە ایکی آنلاما گلن کلیمەلر سچرلر کی، کندیلرینی قۇلای ساوونسونلار. بیر حئریستیان، عیسایئ راب قابول أدرسە آراداکی ایلیشکییی گؤنۆللۆ ایلیشکی حالینە گتیرەجگیندن اۇنو ایلاە ماقامئنا اۇتورتماسئ قۇلای اۇلور. پاولوسون بو طاورئ عیسایئ تانرئلاشتئرما سۆرجینین ایلک باساماغئنئ اۇلوشتورموشتور.
پاولوس کندیسینی، عیسا مسیحین قولو وە ألچیسی سایاراق شؤیلە دەدی:
“عیسا مسیحین قولو، تانرئنئن مۆژدەسینی یایماق ایچین سچیلیپ ألچی اۇلمایا چاغرئلان بن پاولوستان سلام! تانرئ، اؤز اۇغلو راببیمیز عیسا مسیح ایلە ایلگیلی اۇلان بو مۆژدەیی نبیلری آراجئلئغئیلا قوتسال یازئلاردا اؤنجەدن واعاد أتتی. بدنجە داوودون سۇیوندان دۇغان راببیمیز عیسا مسیحین، کندی قوتسال روحو سایەسیندە اؤلۆمدن دیریلیشییلە تانرئنئن اۇغلو اۇلدوغو قودرتلە ایعلان أدیلدی. هر اولوستان اینسانلارئن ایمان أدیپ سؤز دینلەمەسینی ساغلاماق ایچین مسیحین آراجئلئغئیلا وە اۇنون آدئ اوغرونا تانرئنئن لۆطفونا وە ألچیلیک گؤرەوینە صاحیب اۇلدوق… سؤیلەدیگینیز وە یاپتئغئنئز هر شەیی راب عیسانئن آدئیلا، اۇنون آراجئلئغئیلا بابا تانرئیا شۆکرەدەرک یاپئن!”
پاولوس، داحا ایلری گیدەرک شو سؤزۆیلە مسیح عیسایئ آللاها أشیت گیبی گؤستردی: “مسیح، تانرئ اؤزۆنە صاحیب اۇلدوغو حالدە، تانرئیا أشیتلیگی سئمسئقئ سارئلاجاق بیر حاق سایمادئ.
پاولوسون یۇلوندان گیدن حئریستیانلار، 325’تە اؤکۆمنیک ایزنیک کۇنسیلیندە عیسانئن یاراتئلمئش اۇلمادئغئنا، بابادان دۇغدوغونا وە اۇنونلا عاینئ اؤزدن اۇلدوغونا قارار وردیلر. 451’دە تۇپلانان دؤردۆنجۆ اؤکۆمنیک قادئکؤی کۇنسیلیندە ایسە اۇنون گرچک تانرئ اۇلدوغو شؤیلە ایعلان أدیلدی:
“راببیمیز مسیح عیسانئن مۆکممل تانرئلئغا وە مۆکممل اینسانلئغا صاحیب، گرچک تانرئ وە گرچک اینسان اۇلدوغونو، عاقئللئ بیر روحتان وە بدندن اۇلوشتوغونو، تانرئلئق آچئسئندان بابا ایلە، اینسانلئق آچئسئندان دا بیزیملە عاینئ اؤزدە اۇلدوغونو، گۆناە دئشئندا حپیمیزە هر شەیدە بنزەر اۇلدوغونو، تانرئلئق آچئسئندان یۆزیئللار اؤنجەسیندن بابادان دۇغدوغونو، اینسانلئق آچئسئندان بیزیم أسنلیگیمیز ایچین باکیرە مریمدن دۇغدوغونو اۇیبیرلیگی ایلە قابول أتتیگیمیزی رسمن بەیان أدریز.”
بوگۆنکۆ حئریستیانلار، شیرکی اییجە اؤزۆمسەدیکلری ایچین پاولوس اؤنجەسی حئریستیانلئغئ قابولە یاناشمازلار. آللاە تعالا قورئانئ کریمدە شؤیلە بویورور:
لَقَدْ كَفَرَ الَّذِينَ قَالُوا إِنَّ اللَّهَ هُوَ الْمَسِيحُ ابْنُ مَرْيَمَ وَقَالَ الْمَسِيحُ يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ اعْبُدُوا اللَّهَ رَبِّي وَرَبَّكُمْ إِنَّهُ مَنْ يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَقَدْ حَرَّمَ اللَّهُ عَلَيْهِ الْجَنَّةَ وَمَأْوَاهُ النَّارُ وَمَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ أَنْصَارٍ ﴿۷۲﴾ (سورة المائدة)
“مریم اۇغلو مسیح آللاەتئر” دیەنلر، کافیر اۇلورلار. اۇیسا مسیح شؤیلە دەمیشتی: “أی ایسرائیل اۇغوللارئ! هم بنیم هم دە سیزین راببینیز (صاحیبینیز) اۇلان آللاها قوللوق أدین. کیم آللاها اۇرتاق قۇشارسا، آللاە اۇنا جننتی یاساق (حارام) أدر. اۇنون گیدەجگی یر جهننمدیر. یانلئش یاپانئن یاردئمجئسئ اۇلماز. (مائیدە سورەسی؛ 72)
