(13)
قورئاندا آللاهئن ألچیلری
آللاە تعالا، سۇن نبیسینە شؤیلە دەمیشتیر:
… وَأَرْسَلْنَاكَ لِلنَّاسِ رَسُولًا وَكَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا ﴿۷۹﴾ (سورة النساء)
… سنی اینسانلارا رسول (ألچی) گؤندردیک، شاهید اۇلاراق آللاە یتر. (نیسا سورەسی؛ 79)
عارابچادا ألچیلیک گؤرەوینی یۆکلنن کیشییە “رسول” دەنیر. فئقئە تریمی اۇلاراق رسول، ایشە کندینی قارئشتئرمادان بیرینین سؤزۆنۆ دیگرینە اولاشتئرماقلا گؤرەولی کیشیدیر. کندی سؤزلرینی اینسانلارا اولاشتئرسئن، دییە آللاە طارافئندان گؤرەولندیریلن کیشییە آللاهئن رسولۆ (رسولوللاە) دەنیر. تۆرکچە قارشئلئغئ، آللاهئن ألچیسیدیر.
آ- گؤرەولری:
آللاە تعالا، ألچیلرینین گؤرەوینی اۆچ شکیلدە بلیرلەمیشتیر:
1) آیتلری اینسانلارا اولاشتئرئپ تبلیغ أتمە؛
آللاە تعالا شؤیلە بویورور:
… فَهَلْ عَلَى الرُّسُلِ إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ ﴿۳۵﴾ (سورة النحل)
… ألچیلرە، هر شەیی آچئقلایان بیر تبلیغدن باشقا نە دۆشر؟ (ناحل سورەسی؛ 35)
يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ … ﴿۶۷﴾ (سورة المائدة)
“أی ألچی! راببیندن سانا نە ایندیریلدییسە، اۇنو تبلیغ أت. تبلیغ أتمزسن، واظیفەنی یاپمئش اۇلمازسئن…” (مائیدە سورەسی؛ 67)
وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا بِلِسَانِ قَوْمِهِ لِيُبَيِّنَ لَهُمْ … ﴿۴﴾ (سورة إبراهیم)
بیز هر ألچییی کندی تۇپلومونون دیلی ایلە گؤندردیک کی، اۇنلارا آچئق آچئق آنلاتسئن… (ایبراهیم سورەسی؛ 4)
وَمَا أَنْزَلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ إِلَّا لِتُبَيِّنَ لَهُمُ الَّذِي اخْتَلَفُوا فِيهِ وَهُدًى وَرَحْمَةً لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ ﴿۶۴﴾ (سورة النحل)
سانا بو کیتابئ، ایحتیلاف أتتیکلری شەیلری آچئق آچئق آنلاتاسئن، بیر دە اینانان بیر تۇپلولوغا، یۇل گؤستریجی وە اییلیک اۇلسون، دییە ایندیردیک. (ناحل سورەسی؛ 64)
2) أمری اویغولاما؛
آللاە تعالا شؤیلە بویورور:
اتَّبِعْ مَا أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ وَأَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِكِينَ ﴿۱۰۶﴾ (سورة الأنعام)
راببیندن سانا واحیەدیلن نە ایسە، اۇنا اوی! اۇندان باشقا ایلاە یۇقتور. مۆشریکلردن دە یۆز چەویر. (أنعام سورەسی؛ 106)
3) مۆژدەلەمە وە اویارما؛
بو قۇنودا شؤیلە بویورولور:
وَمَا نُرْسِلُ الْمُرْسَلِينَ إِلَّا مُبَشِّرِينَ وَمُنْذِرِينَ فَمَنْ آمَنَ وَأَصْلَحَ فَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ ﴿۴۸﴾ (سورة الأنعام)
ألچیلری یالنئز بیرر مۆژدەجی وە اویارئجئ اۇلاراق گؤندرمیشیزدیر. کیم اینانئر وە کندینی دۆزلتیرسە، اۆزرلریندە قۇرقو قالماز؛ اۇنلار اۆزۆلمزلر. (أنعام سورەسی؛ 48)
وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا كَافَّةً لِلنَّاسِ بَشِيرًا وَنَذِيرًا … ﴿۲۸﴾ (سورة سبأ)
بیز سنی بۆتۆن اینسانلارا، مۆژدەجی وە اویارئجئ اۇلاراق گؤندردیک… (سبە سورەسی؛ 28)
ب- ألچینین یتکیسیز اۇلدوغو دوروملارئ:
1) ألچینین قۇروما گؤرەوی یۇقتور.
آللاە تعالا شؤیلە بویورور:
فَإِنْ أَعْرَضُوا فَمَا أَرْسَلْنَاكَ عَلَيْهِمْ حَفِيظًا إِنْ عَلَيْكَ إِلَّا الْبَلَاغُ … ﴿۴۸﴾ (سورة الشوری)
یۆز چەویریرلرسە چەویرسینلر؛ سنی اۇنلارئ قۇرویاسئن، دییە گؤندرمەدیک. سانا دۆشن، آچئق آچئق آنلاتماقتئر … (شورا سورەسی؛ 48)
2) ألچینین وکیللیک گؤرەوی یۇقتور.
نە حالقا قارشئ آللاهئن وکیللیگینی، نە دە آللاها قارشئ حالقئن وکیللیگینی یاپار! وکیلیمیز آللاە شؤیلە بویورور:
وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ مَا أَشْرَكُوا وَمَا جَعَلْنَاكَ عَلَيْهِمْ حَفِيظًا وَمَا أَنْتَ عَلَيْهِمْ بِوَكِيلٍ ﴿۱۰۷﴾ (سورة الأنعام)
اینانجئ آللاە ترجیح أتسەیدی، شیرکە دۆشمزلردی! سنی اۇنلارئن قۇرویوجوسو یاپمادئق. سن، اۇنلارئن اۆزریندە وکیل دە دگیلسین. (أنعام سورەسی؛ 107)
… إِنَّمَا أَنْتَ نَذِيرٌ وَاللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ وَكِيلٌ ﴿۱۲﴾ (سورة هود)
… سن، یالنئزجا بیر اویارئجئسئن. هر شەیە وکیل اۇلان آللاەتئر. (هود سورەسی؛ 12)
3) ألچی کیمسەیی یۇلا گتیرەمز.
بیزی یۇلونا چاغئران راببیمیز شؤیلە دەر:
إِنَّكَ لَا تَهْدِي مَنْ أَحْبَبْتَ وَلَكِنَّ اللَّهَ يَهْدِي مَنْ يَشَاءُ وَهُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ ﴿۵۶﴾ (سورة القصص)
سن ایستەدیگینی دۇغرو یۇلا گتیرەمزسین؛ آما آللاە، یۇلا گلمەیی ترجیح أدنی دۇغرو یۇلا گتیریر. کیمین دۇغرویا یؤنلدیگینی أن ایی اۇ بیلیر. (قاصاص سورەسی؛ 56)
ألچی سادەجە دۇغرو یۇلا گؤستریر. آللاە تعالا شؤیلە بویورور:
… وَإِنَّكَ لَتَهْدِي إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ ﴿۵۲﴾ (سورة الشوری)
… ألبتتە سن دۇغرو یۇلو گؤستریرسین. (شورا سورەسی؛ 52)
4) ألچی باسقئ یاپاماز.
آللاە تعالا شؤیلە بویورور:
فَذَكِّرْ إِنَّمَا أَنْتَ مُذَكِّرٌ ﴿۲۱﴾ لَسْتَ عَلَيْهِمْ بِمُصَيْطِرٍ ﴿۲۲﴾ (سورة الغاشیة)
سن بیلگی ور! گؤرەوین سادەجە بیلگی ورمکتیر. تپەلرینە دیکیلەجک دگیلسین. (غاشیە سورەسی؛ 22-21)
5) ألچی قالبتە اۇلانلارئ بیلمز.
آللاە تعالا شؤیلە بویورور:
وَمِمَّنْ حَوْلَكُمْ مِنَ الْأَعْرَابِ مُنَافِقُونَ وَمِنْ أَهْلِ الْمَدِينَةِ مَرَدُوا عَلَى النِّفَاقِ لَا تَعْلَمُهُمْ نَحْنُ نَعْلَمُهُمْ سَنُعَذِّبُهُمْ مَرَّتَيْنِ ثُمَّ يُرَدُّونَ إِلَى عَذَابٍ عَظِيمٍ ﴿۱۰۱﴾ (سورة التوبة)
چەورەنیزدەکی چؤل عارابلارئندان وە مدینە حالقئندان، مۆنافئقلئقتا اوزمان کیشیلر واردئر. اۇنلارئ سن بیلمزسین، بیز بیلیریز. اۇنلارئ ایکی دفعا عاذابا اوغراتاجاغئز. سۇنرا دا بۆیۆک بیر عاذابا ایتیلەجکلردیر. (تەوبە سورەسی؛ 101)
6) ألچی غایبئ بیلمز.
ألچی، سادەجە آللاهئن واحیەتتیگی شەیلیر. آللاە تعالا شؤیلە بویورور:
قُلْ لَا أَقُولُ لَكُمْ عِنْدِي خَزَائِنُ اللَّهِ وَلَا أَعْلَمُ الْغَيْبَ وَلَا أَقُولُ لَكُمْ إِنِّي مَلَكٌ إِنْ أَتَّبِعُ إِلَّا مَا يُوحَى إِلَيَّ قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الْأَعْمَى وَالْبَصِيرُ أَفَلَا تَتَفَكَّرُونَ ﴿۵۰﴾ (سورة الأنعام)
دە کی: “بن سیزە آللاهئن حازینەلری یانئمدادئر، دەمییۇروم. غایبئ دا بیلمم. سیزە، بن بیر ملگیم دە، دەمییۇروم. بانا نە واحیەدیلیرسە، بن اۇنا اویارئم.” دە کی: “گؤرن ایلە گؤرمەین بیر اۇلور مو؟ هیچ دۆشۆنمز میسینیز؟” (أنعام سورەسی؛ 50)
قُلْ لَا أَمْلِكُ لِنَفْسِي نَفْعًا وَلَا ضَرًّا إِلَّا مَا شَاءَ اللَّهُ وَلَوْ كُنْتُ أَعْلَمُ الْغَيْبَ لَاسْتَكْثَرْتُ مِنَ الْخَيْرِ وَمَا مَسَّنِيَ السُّوءُ إِنْ أَنَا إِلَّا نَذِيرٌ وَبَشِيرٌ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ ﴿۱۸۸﴾ (سورة الأعراف)
دە کی: “آللاە دا ترجیح أتمەدیکچە، بنیم کندیمە بیلە بیر فایدا ساغلامایا وەیا ضارار ورمەیە گۆجۆم یتمز. أگر غایبئ بیلسەیدیم، داحا چۇق مالئم اۇلوردو؛ بانا بیر کؤتۆلۆک دە دۇقونمازدئ. بن، اینانان بیر تۇپلوم ایچین سادەجە بیر اویارئجئ وە بیر مۆژدەجیییم، اۇ قادار.” (آعراف سورەسی؛ 188)
نبی اۇلان رسوللر بو دورومدا ایسە، یا دیگر اینسانلار نە دورومدا اۇلور؟
