حیکمت:
نبیلرە کیتاب ایلە برابر حیکمت دە وریلمیشتیر. حیکمت، هم کیتابتان دۇغرو حۆکۆم چئقارما یؤنتمی؛ هم دە چئقارئلان دۇغرو حۆکۆم آنلامئندادئر. نبیلر اۇ یؤنتمی، رسول صئفاتئیلا اؤگرتیرلر. چۆنکی اۇنون بۆتۆن آیرئنتئلارئ، اۇنلارا وریلن کیتابئن ایچیندە یر آلئر. ایبراهیم (ع)، کاعبەیی بینا أتتیکتن سۇنرا مککە حالقئ ایلە ایلگیلی اۇلاراق شؤیلە دوعا أتمیشتی:
رَبَّنَا وَابْعَثْ فِيهِمْ رَسُولًا مِنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِكَ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَيُزَكِّيهِمْ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴿۱۲۹﴾ (سورة البقرة)
راببیمیز! ایچلریندن بونلارا، سنین آیتلرینی اۇقویان، کیتابئ وە حیکمتی اؤگرتن وە بونلارئ گلیشتیرن بیر رسول چئقار. گۆچلۆ اۇلان سن، دۇغرو قارار ورن سنسین. (باقارا سورەسی؛ 129)
ایبراهیمین (ع) دوعاسئنئن قابول أدیلدیگینی گؤسترن آیتلردن بیری شودور:
لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ إِذْ بَعَثَ فِيهِمْ رَسُولًا مِنْ أَنْفُسِهِمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلَالٍ مُبِينٍ ﴿۱۶۴﴾ (سورة آل عمران)
آللاە مۆمینلرە اییلیکتە بولوندو دا ایچلریندن، آیتلرینی اوُقویان، اوُنلارئ گلیشتیرن؛ کیتابئ وە حیکمتی اؤگرتن بیر رسول چئقاردئ. اوُنلار، اؤنجەلری آچئق بیر شاشقئنلئق ایچیندەیدیلر. (آلی عیمران سورەسی؛ 164)
حیکمتین رسول صئفاتئیلا اؤگرتیلمەسی، بونون بیر تبلیغ ایشی اوُلدوغونو وە آیتلردە یر آلدئغئنئ گؤستریر. تبلیغدە حاطا اوُلماز آما اویغولامادا حاطا اوُلابیلیر. آللاە تعالا شؤیلە دەمیشتیر:
إِنَّا أَنْزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ لِتَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ بِمَا أَرَاكَ اللَّهُ وَلَا تَكُنْ لِلْخَائِنِينَ خَصِيمًا ﴿۱۰۵﴾ (سورة النساء)
سانا بو کیتابئ، تۆمۆیلە گرچک اۇلاراق ایندیردیک کی، اینسانلار آراسئندا آللاهئن گؤستردیگی یؤنتملە حۆکمەدەسین. ساقئن حائینلرین ساوونوجوسو اۇلما! (نیسا سورەسی؛ 105)
“ساقئن حائینلرین ساوونوجوسو اۇلما!” اویارئسئ، اویغولامادا حاطا اۇلابیلەجگینی گؤستریر. بو سببلە نبیمیزین حاطاسئنئ گؤسترن هیچبیر آیتتە رسول کلیمەسی گچمز. بدیر ساواشئ ایلە ایلگیلی آیتلری بونا اؤرنک ورەبیلیریز.
بدیر ساواشئ اؤرنگی:
نبیمیز، بدیر ساواشئندا یانلئش بیر قارار ایلە أسیرلر آلمئشتئ. اؤنجە اۇ؛ آرقاسئندان دا اۇنون بو قارارئنا سس چئقارمایان مۆسلۆمانلار، شو آغئر سؤزلر ایلە سوچلانمئشلاردئ:
مَا كَانَ لِنَبِيٍّ أَنْ يَكُونَ لَهُ أَسْرَى حَتَّى يُثْخِنَ فِي الْأَرْضِ تُرِيدُونَ عَرَضَ الدُّنْيَا وَاللَّهُ يُرِيدُ الْآخِرَةَ وَاللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ ﴿۶۷﴾ لَوْلَا كِتَابٌ مِنَ اللَّهِ سَبَقَ لَمَسَّكُمْ فِيمَا أَخَذْتُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ ﴿۶۸﴾ (سورة الأنفال)
بیر نبینین، ساواش مەیدانئندا دۆشمانئ أتکیسیز حالە گتیرینجەیە قادار أسیر آلمایا حاققئ یۇقتور. سیز همن ألە گچەجک مال ایستییۇرسونوز. آللاە ایسە سیزین ایچین سۇنراسئنئ ایستییۇر. آللاە گۆچلۆدۆر، دۇغرو قارار وریر. (ظافر سیزین اۇلاجاق دییە) آللاە طارافئندان یازئیا گچیریلمیش بیر قارار اۇلماسایدئ آلدئغئنئز أسیرلردن دۇلایئ سیزی آغئر بیر عاذاب یاقالاردئ. (أنفال سورەسی؛ 68-67)
بو آغئر سؤزلر، داحا اؤنجە اینن شو آیتە اویمامئش اۇلمالارئندان دۇلایئ ایدی:
فَإِذَا لَقِيتُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا فَضَرْبَ الرِّقَابِ حَتَّى إِذَا أَثْخَنْتُمُوهُمْ فَشُدُّوا الْوَثَاقَ فَإِمَّا مَنًّا بَعْدُ وَإِمَّا فِدَاءً حَتَّى تَضَعَ الْحَرْبُ أَوْزَارَهَا… ﴿۴﴾ (سورة محمد)
کافیرلرلە ساواشتا قارشئلاشئنجا بۇیونلارئنئ وورون؛ اۇنلارئ أتکیسیز حالە گتیرینجە دە سئقئ گۆونلیک چنبرینە آلئن. سۇنرا قارشئلئقسئز وەیا فیدیە آلاراق سربست بئراقئن… (موحاممد سورەسی؛ 4)
“آللاە طارافئندان یازئیا گچیریلمیش بیر قارار اۇلماسایدئ” سؤزۆنۆن حیکایەسی شؤیلەدیر:
مۆسلۆمانلار مککەدە ایکن رۇمالئلار پرسلرە ینیلمیشتی. اینن شو آیتلر، رۇمالئلارئن 3 ایلا 9 یئل آراسئندا غالیب گلەجگینی، اۇ گۆن مۆسلۆمانلارئن بیر ظافرلە سەوینەجگینی مۆژدەلییۇردو:
الم ﴿۱﴾ غُلِبَتِ الرُّومُ ﴿۲﴾ فِي أَدْنَى الْأَرْضِ وَهُمْ مِنْ بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَيَغْلِبُونَ ﴿۳﴾ فِي بِضْعِ سِنِينَ لِلَّهِ الْأَمْرُ مِنْ قَبْلُ وَمِنْ بَعْدُ وَيَوْمَئِذٍ يَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ ﴿۴﴾ بِنَصْرِ اللَّهِ يَنْصُرُ مَنْ يَشَاءُ وَهُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ ﴿۵﴾ وَعْدَ اللَّهِ لَا يُخْلِفُ اللَّهُ وَعْدَهُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ ﴿۶﴾ (سورة الروم)
ألیف، لام، میم. رۇمالئلار ینیلدیلر؛ چۇق یاقئن بیر یردە. اۇنلار، بو ینیلگینین آردئندان غالیب گلەجکلردیر. اۆچ ایلا دۇقوز یئل ایچیندە. بونون اؤنجەسیندە دە سۇنراسئندا دا یتکی آللاهئندئر. اۇ گۆن مۆمینلر آللاهئن یاردئمئ ایلە سەوینەجکلردیر؛ اۇ، دوُغرو ترجیحتە بولونانا یاردئم أدر؛ گۆچلۆدۆر، ایکرامئ بۇلدور. بو آللاهئن وردیگی سؤزدۆر؛ آللاە سؤزۆندن جایماز آما اینسانلارئن چۇغو بونو بیلمزلر. (روم سورەسی؛ 6-1)
هرکس رۇمالئلاردان گلەجک حابرلرە کیلیدلنمیشتی. أبو سۆفیان، بیر تیجارت کروانئ ایلە شامدان دؤنرکن رۇمالئلارلا پرسلرین ساواشاجاقلارئ دویولدو. مۆسلۆمانلار، آللاهئن کندیلرینە، کروانئ ورەجگی اومودویلا، مککەلیلر دە کروانئ قۇروما آماجئیلا یۇلا چئقتئلار. أبو سۆفیان ایسە کروانئ قورتارما تلاشئنا دۆشتۆ. کروان ایچین چئقان مۆسلۆمانلار، قارشئلارئندا مککە اۇردوسونو بولدولار. بلکی دە سؤز وریلن اۇ اوردویدو. بونو، شو آیتلر آنلاتماقتادئر:
وَإِذْ يَعِدُكُمُ اللَّهُ إِحْدَى الطَّائِفَتَيْنِ أَنَّهَا لَكُمْ وَتَوَدُّونَ أَنَّ غَيْرَ ذَاتِ الشَّوْكَةِ تَكُونُ لَكُمْ وَيُرِيدُ اللَّهُ أَنْ يُحِقَّ الْحَقَّ بِكَلِمَاتِهِ وَيَقْطَعَ دَابِرَ الْكَافِرِينَ ﴿۷﴾ (سورة الأنفال)
آللاە، بیر زامانلار سیزە سؤز ورمیشتی؛ اۇ ایکی تۇپلولوقتان بیری، سیزین اۇلاجاقتئ. سیز سیلاحسئز اۇلانئ (کروانئ) ایستییۇردونوز. آللاە دا کندی سؤزلری گرگی حاققئ اۇرتایا چئقارماق وە اۇ کافیرلرین کؤکۆنۆ قازئماق (ایچین سیزە مککە اۇردوسونو ورمک) ایستییۇردو. (أنفال سورەسی؛ 7)
بیر دە مککەدە، مۆشریکلرین آغئر باسقئلارئ سۆررکن نبیمیزە شو آیتلر اینمیشتی:
وَإِنْ كَادُوا لَيَسْتَفِزُّونَكَ مِنَ الْأَرْضِ لِيُخْرِجُوكَ مِنْهَا وَإِذًا لَا يَلْبَثُونَ خِلَافَكَ إِلَّا قَلِيلًا ﴿۷۶﴾ سُنَّةَ مَنْ قَدْ أَرْسَلْنَا قَبْلَكَ مِنْ رُسُلِنَا وَلَا تَجِدُ لِسُنَّتِنَا تَحْوِيلًا ﴿۷۷﴾ (سورة الإسراء)
سنی بو تۇپراقلاردان چئقارماق ایچین یریندن اۇیناتماق اۆزرەلر. چئقارئرلارسا سندن سۇنرا بورادا فاضلا قالامازلار. سندن اؤنجە گؤندردیگیمیز ألچیلرە اویغولانان سۆننت (قانون) بودور. بیزیم سۆننتیمیزدە (قانونوموزدا) بیر دگیشیکلیک بولامازسئن. (ایسرا سورەسی؛ 77-76)
آللاهئن سۆننتیندن دۇلایئ مۆسلۆمانلارا مککە اۇردوسو وریلدی. اۇنلارا آغئر بیر داربە ایندیردیلر آما چکیلن دۆشمانئ تاعقیب أدیپ أتکیسیز حالە گتیرمەدن أسیرلر آلدئلار. آصحاب، أسیرلرلە ایلگیلی آیتی حاطئرلاتئپ نبیمیزی اویارمادئغئ ایچین حپسی، دۆنیایئ آحیرتە ترجیحلە سوچلاندئ. أگر اؤنجەدن وریلمیش ظافر سؤزۆ اۇلماسایدئ، أسیرلر یۆزۆندن بدیردە بۆیۆک بیر ینیلگییە اوغرایاجاقلاردئ.
دؤرت یئل سۇنرا یاپئلان حودەیبیە آنتلاشماسئیلا مککەیی فتحین یوُلو آچئلدئ وە شو آیتلر ایندی:
إِنَّا فَتَحْنَا لَكَ فَتْحًا مُبِينًا ﴿۱﴾ لِيَغْفِرَ لَكَ اللَّهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِكَ وَمَا تَأَخَّرَ وَيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكَ وَيَهْدِيَكَ صِرَاطًا مُسْتَقِيمًا ﴿۲﴾ (سورة الفتح)
فتحین اؤنۆندەکی أنگللر، سنین ایچین تامامن قالقتئ. آللاە بونو، اؤنجەکی وە سوُنراکی گۆناهئنئ باغئشلاماق، اییلیکلرینی تاماملاماق وە سنی دۇغرو بیر یۇلا یؤنلتمک ایچین یاپتئ. (فتیح سورەسی؛ 2-1)
دەمک کی نبیمیز، بدیردە گۆناها گیرمیشتی. گۆناهئنئن باغئشلانماسئ ایچین مککەیی فتحەتمەسی گرکییۇردو؛ فتحین اؤنجەسیندە شو سورە ایندی:
إِذَا جَاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَالْفَتْحُ ﴿۱﴾ وَرَأَيْتَ النَّاسَ يَدْخُلُونَ فِي دِينِ اللَّهِ أَفْوَاجًا ﴿۲﴾ فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَاسْتَغْفِرْهُ إِنَّهُ كَانَ تَوَّابًا ﴿۳﴾ (سورة النصر)
آللاهئن یاردئمئ گلیپ فتیح گرچکلشتیگیندە وە اینسانلارئن دالغا دالغا آللاهئن دینینەگیردیگینی گؤردۆگۆندە، هر شەیی گۆزل یاپتئغئندان دۇلایئ راببینە یؤنل وە باغئشلانما طالبیندە بولون. چۆنکی اۇ، تؤوبەلری قابول أدر. (ناصر سورەسی؛ 1-3)
دەمک کی، موحاممد (ع)، نبی صئفاتئیلا حاطا یاپمئشتئر. تؤوبە أتمەسی ایچین حاطاسئنئ دۆزلتمە شارطئ، بیزە اؤرنکتیر. یاعنی تؤوبە أتتیم، دەمک یتمز؛ حاطایئ دۆزلتمک دە گرکیر.
نبی حلال وە حارام قۇیاماز:
نبی، حاطا أدەبیلدیگی ایچین نبیلرە قایئدسئز شارطسئز ایطاعات یۇقتور. آما رسول صئفاتئیلا بیلدیردیکلری حلاللر آللاهئن حلاللری، حاراملار دا آللاهئن حاراملارئدئر. ایلگیلی آیتلردن بیری شؤیلەدیر:
الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِيَّ الْأُمِّيَّ الَّذِي يَجِدُونَهُ مَكْتُوبًا عِنْدَهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَالْإِنْجِيلِ يَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَاهُمْ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُحِلُّ لَهُمُ الطَّيِّبَاتِ وَيُحَرِّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبَائِثَ وَيَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالْأَغْلَالَ الَّتِي كَانَتْ عَلَيْهِمْ فَالَّذِينَ آمَنُوا بِهِ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِي أُنْزِلَ مَعَهُ أُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ﴿۱۵۷﴾ (سورة الأعراف)
اۇنلار (أهلی کیتابتان دۇغرو داورانئش گؤسترنلر)، اۆممی نبی اۇلان بو رسولە اویانلاردئر. اۇنو، یانلارئنداکی تەوراتتا وە اینجیلدە یازئلئ بولورلار. اۇ، اۇنلارا اییلیگی أمرەدر وە کؤتۆلۆگۆ یاساقلار. تمیز وە لذذتلی شەیلری حلال، پیس شەیلری حارام قئلار. ائصرلارئنئ وە اۆزرلریندەکی باغلارئ قالدئرئپ آتار. کیم اۇنا اینانئر، اۇنو دستکلەر، اۇنا یاردئم أدر وە اوُنونلا بیرلیکتە ایندیریلن نورا (قورئانا) اویارسا؛ ایشتە اۇنلار اومدوقلارئنا قاووشورلار. (آعراف سورەسی؛ 157)
موحاممد (ع) نبی صئفاتئیلا حلال-حارام قۇیاماز. آللاە تعالا شؤیلە دەمیشتیر:
يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ لِمَ تُحَرِّمُ مَا أَحَلَّ اللَّهُ لَكَ تَبْتَغِي مَرْضَاتَ أَزْوَاجِكَ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ ﴿۱﴾ (سورة التحریم)
أی نبی أشلرینی راضئ أتمەیە چابالایاراق آللاهئن سانا حلال قئلدئغئنئ نیچین حارام قئلارسئن؟ آما آللاە سوچلارئ اؤرتر وە مرحامت أدر. (تاحریم سورەسی؛ 1)
آچئقچا گؤرۆلدۆگۆ گیبی نبیمیز، سادەجە رسول صئفاتئیلا سؤیلەدیگی سؤزلرە قایئدسئز شارطسئز ایطاعات گرکیر. آما اۆزۆلەرک گؤرۆیۇروز کی، کلیمەلرلە اوُیناناراق ینی بیر دین اۇلوشتورولموشتور.
نبی اۇلمایان رسول:
رسول، کندیندن بیر شەی قاتمادان بیرینین سؤزۆنۆ دیگرینە اولاشتئرماقلا گؤرەولی کیشی اۇلدوغو ایچین آللاهئن سؤزلرینی اولاشتئران آللاهئن رسولۆ، باشقاسئنئن سؤزلرینی اولاشتئران دا اۇنون رسولۆ اۇلور. مثەلا مئصئر حاقانئ، یوسوفا (ع) بیر رسول گؤندرمیشتی. ایلگیلی آیت شؤیلەدیر:
وَقَالَ الْمَلِكُ ائْتُونِي بِهِ فَلَمَّا جَاءَهُ الرَّسُولُ قَالَ ارْجِعْ إِلَى رَبِّكَ فَاسْأَلْهُ مَا بَالُ النِّسْوَةِ اللَّاتِي قَطَّعْنَ أَيْدِيَهُنَّ… ﴿۵۰﴾ (سورة یوسف)
ملیکین رسولۆ گلدیگیندە یوسوف دەدی کی: “أفندینە دؤن دە سۇر باقالئم، أللرینی کسن قادئنلارئن دردی نەیمیش؟..” (یوسوف سورەسی؛ 50)
نبییە اینمیش آیتلری تبلیغ ایلە گؤرەولی ألچیلر دە واردئر. شو آیتلر، اۇنلاردان باحثەدر:
كَذَّبَتْ قَوْمُ نُوحٍ الْمُرْسَلِينَ ﴿۱۰۵﴾ (سورة الشعراء)
نوح قاومی رسوللری یالانلادئ. (شوعارا سورەسی؛ 105)
كَذَّبَتْ عَادٌ الْمُرْسَلِينَ ﴿۱۲۳﴾ (سورة الشعراء)
عاد قاومی رسوللری یالانلادئ. (شوعارا سورەسی؛ 123)
نوح قاومینە سادەجە نوح (ع)، عاد قاومینە هود (ع) نبی-رسول اۇلاراق گؤندریلمیشتی. دیگر رسوللر، اۇ ایکی نبییە اینن آیتلری تبلیغ أدنلردن باشقاسئ دگیلدیر.
ریوایتە گؤرە شو آیتلر دە عیسانئن (ع) آنتاکیایا گؤندردیگی رسوللرلە ایلگیلیدیر.
اۇنلارا اۇ شهیر حالقئنئ اؤرنک ور؛ اۇرایا رسوللر گلمیشتی. ایکی رسول گؤندردیک، یالانلادئلار. اۇنلارئ اۆچۆنجۆسۆ ایلە دستکلەدیک: “بیز سیزلرە رسول اۇلاراق گؤندریلمیش کیمسەلریز” دەدیلر.
جوابلارئ شو اۇلدو: “سیز دە طئبقئ بیزیم گیبی اینسانسئنئز. راحمان، بیر شەی ایندیرمیش دە دگیلدیر. سیزلر سادەجە یالان سؤیلۆیۇرسونوز.”
قَالُوا رَبُّنَا يَعْلَمُ إِنَّا إِلَيْكُمْ لَمُرْسَلُونَ ﴿۱۶﴾ وَمَا عَلَيْنَا إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ ﴿۱۷﴾ (سورة یس)
رسوللر دەدی کی: “راببیمیز بیلییۇر؛ بیز گرچکتن سیزلرە رسول اۇلاراق گؤندریلمیش کیشیلریز. گؤرەویمیز آچئق بیر تبلیغدە بولونماقتان عیبارتتیر.” (یاسین سورەسی؛ 17-16)
بیز دە اینسانلارا، قورئانئ اولاشتئرماقلا گؤرەولیییز. آللاە تعالا شؤیلە دەمیشتیر:
إِنَّ الَّذِينَ يَكْتُمُونَ مَا أَنْزَلْنَا مِنَ الْبَيِّنَاتِ وَالْهُدَى مِنْ بَعْدِ مَا بَيَّنَّاهُ لِلنَّاسِ فِي الْكِتَابِ أُولَئِكَ يَلْعَنُهُمُ اللَّهُ وَيَلْعَنُهُمُ اللَّاعِنُونَ ﴿۱۵۹﴾ إِلَّا الَّذِينَ تَابُوا وَأَصْلَحُوا وَبَيَّنُوا فَأُولَئِكَ أَتُوبُ عَلَيْهِمْ وَأَنَا التَّوَّابُ الرَّحِيمُ﴿۱۶۰﴾ إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَمَاتُوا وَهُمْ كُفَّارٌ أُولَئِكَ عَلَيْهِمْ لَعْنَةُ اللَّهِ وَالْمَلَائِكَةِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ ﴿۱۶۱﴾ خَالِدِينَ فِيهَا لَا يُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذَابُ وَلَا هُمْ يُنْظَرُونَ ﴿۱۶۲﴾ (سورة البقرة)
ایندیردیگیمیز آچئق آیتلری وە آنا یوُلو بو کیتابتا اینسانلارا گؤسترمەمیزدن سوُنرا گیزلەینلری آللاە دئشلار. دیگر دئشلایانلار دا دئشلارلار. دؤنۆش یاپئپ کندینی دۆزلتن وە گیزلەدیگینی آچئقلایانلار باشقا. اۇنلارئن دؤنۆشۆنۆ (تؤوبەسینی) قابول أدریم. بن هر دؤنۆشۆ (تؤوبەیی) قابول أدریم، ایکرامئم بۇلدور. آیتلریمیزی گیزلەین وە گیزلەمیش اۇلاراق اؤلنلری، آللاە، ملکلر وە بۆتۆن اینسانلار دئشلار. سۆرکلی دئشلانمئش اۇلاراق قالئرلار. عاذابلارئ نە حافیفلتیلیر، نە دە آرا وریلیر. (باقارا سورەسی؛ 162-159)
إِنَّ الَّذِينَ يَكْتُمُونَ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ الْكِتَابِ وَيَشْتَرُونَ بِهِ ثَمَنًا قَلِيلًا أُولَئِكَ مَا يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ إِلَّا النَّارَ وَلَا يُكَلِّمُهُمُ اللَّهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَلَا يُزَكِّيهِمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ ﴿۱۷۴﴾ أُولَئِكَ الَّذِينَ اشْتَرَوُا الضَّلَالَةَ بِالْهُدَى وَالْعَذَابَ بِالْمَغْفِرَةِ فَمَا أَصْبَرَهُمْ عَلَى النَّارِ ﴿۱۷۵﴾ (سورة البقرة)
آللاهئن ایندیردیگی کیتابتان بیر شەیی گیزلەییپ قارشئلئغئندا تۆکنەجک بیر بدل آلانلار، قارئنلارئنا سادەجە آتش دوُلدورورلار. آللاە قئیامت گۆنۆ اوُنلارلا قوُنوشماز وە اوُنلارئ آقلاماز. اوُنلارا آجئ بیر عاذاب واردئر. اوُنلار رهبرە قارشئلئق ساپئقلئغئ، باغئشلانمایا قارشئلئق دا عاذابئ ساتئن آلمئش کیمسەلردیر. آتشە نە قادار دا دایانئقلئلارمئش. (باقارا سورەسی؛ 175-174)
بو آیتلر، نبی اوُلان رسوللر ایلە نبی اوُلمایان رسوللری، کسین اوُلاراق آیئرماقتادئر.
نبی وە رسول قاوراملارئنئن اؤلدۆرۆلمەسی:
نبی ایلە رسولۆن عاینئ اۇلمادئغئ، هر نبینین، آیتلری تبلیغ أدرکن رسول اۇلدوغو، نبی اۇلمایان رسوللرین دە بولوندوغو اۇرتادایکن أهلی سۆننت عولماسئ، آیتلرە ضئد تانئملار یاپمئشتئر. اۇنلارا گؤرە “رسول؛ ینی بیر کیتاب وە ینی بیر شریعات ایلە گؤندریلن، نبی ایسە؛ کندیندن اؤنجەکی رسولۆن کیتابئنئ وە شریعاتئنئ، اۇنون اۆممتینە تبلیغ ایلە گؤرەولی اۇلان ذاتتئر.”
بو تانئما گؤرە حاقانئن یوسوفا (ع) گؤندردیگی رسولە دە ینی بیر کیتاب وە ینی بیر شریعات اینمیش اۇلمالئدئر! نبی، اؤنجەکی رسولۆن کیتابئنئ تبلیغ ایلە گؤرەولییسە، آرتئق نبی گلمەیەجگینە گؤرە موحاممدین (ع) کیتابئنئ تبلیغ أدەجک کیمسە قالمامئشتئر.
