(22)
قورئاندا؛ اینسان تیپلری
وَكُنْتُمْ أَزْوَاجًا ثَلَاثَةً ﴿۷﴾ فَأَصْحَابُ الْمَيْمَنَةِ مَا أَصْحَابُ الْمَيْمَنَةِ ﴿۸﴾ وَأَصْحَابُ الْمَشْأَمَةِ مَا أَصْحَابُ الْمَشْأَمَةِ ﴿۹﴾ وَالسَّابِقُونَ السَّابِقُونَ ﴿۱۰﴾ أُولَئِكَ الْمُقَرَّبُونَ ﴿۱۱﴾ فِي جَنَّاتِ النَّعِيمِ ﴿۱۲﴾ (سورة الواقعة)
(اۇ زامان) سیز، اۆچ صئنئف اۇلورسونوز: (بیرینجیسی) اوغورلولار صئنئفئدئر. نە موتلو اۇ اوغورلو اۇلانلارا! (ایکینجی صئنئف) اوغورسوزلاردئر. نە یازئق اۇ اوغورسوزلارا! بیر دە اؤندە گیدنلر (صئنئفئ) وار؛ حپ اؤندە گیدنلر! اۇنلار، هر تۆرلۆ ایکرامئن یاقئنئنا آلئنئرلار. نیعمتلرلە دۇلو باحچەلر ایچیندە اۇلورلار. (واقئعا سورەسی؛ 12-7)
“اینانانلار ایچیندە ایمانئ مۆکممل اۇلانلار، آحلاقئ أن گۆزل اۇلان وە عائیلەسینە أن حۇش داورانانلاردئر. (تیرمیذی)
دگرلی گنچلر،
اۇقودوغوموز آیتلر، آحیرتتەکی بیر تابلۇدان بیزلرە حابر ورمکتەدیر. تۆم اینسانلارئن دۆنیادا فارقلئ فارقلئ صئنئفلاندئرابیلەجگینی حپیمیز بیلیریز. مثەلا زنگین، یۇقسول؛ اوزون بۇیلو، قئسا بۇیلو؛ گۆچلۆ، ضایئف، گیبی… آما بو دۆنیانئن سۇنوندا واراجاغئمئز یر اۇلان آحیرتتە بۆتۆن بو صئنئفلاندئرمالار اۇرتادان قالقاجاقتئر. آللاە تعالانئن واقئعا سورەسی؛ 12-7-نجی آیتلریندە حابر وردیگینە گؤرە سادەجە اۆچ صئنئف قالاجاقتئر. بو اۆچ صئنئفئن اؤزللیکلری نەلردیر مراق أدییۇر موسونوز؟
دگرلی گنچلر،
اۇقودوغوموز آیتتە “أَصحَابُ المَیمَنَةِ” دییە گچن ایفادە، دیلیمیزە اوغورلولار یا دا کیتابئ ساغدان وریلنلر دییە چەویریلەبیلیر. پکی آحیرتتە بو صئنئفتان اۇلابیلمک ایچین دۆنیادا ناسئل داورانمامئز گرکیر؟ ألبتتە مۆمینجە وە مۆتتاقیجە یاعنی تاقوالئ داورانمامئز گرکیر.
پکی کیمدیر مۆمین، کیمدیر مۆتتاقی؟
مۆمین گنل اۇلاراق اینانان دییە تۆرکچەیە ترجۆمە أدیلسە دە، آصلئندا “اینانئپ گۆونن” دەمکتیر؛ چۆنکی یانئندا گۆونی گتیرمەین اینانچ، آصلئندا قورو سؤزدن عیبارتتیر.
قورئان، نیسا سورەسی؛ 136-نجئ آیتتە اینانئپ گۆوننلری تاعریف أدرکن اۇنلارئن آللاها، ألچیسینە، اۇ ألچییە ایندیردیگی کیتابا وە داحا اؤنجە ایندیردیگی کیتابلارا اینانئپ گۆونمەسی گرکتیگینی سؤیلەر. بورادا سایئلانلارئن تامامئ، تملدە عاینئ یۇلو گؤستریر وە هیچبیری بیربیرییلە چلیشمز.
آللاها، ألچیسینە وە کیتابلارا گۆونمک دەمک، اۇنلارئن گؤستردیگی یۇل دئشئندا حارەکت أتمەمک؛ قارشئمئزا چئقان زۇرلوقلارا یا دا بیزە آنلئق اۇلاراق جاذیب گلن کؤتۆ شەیلرە راغمن آللاهئن بلیرتتیگی یۇلو ایزلەمک دەمکتیر. هر زامان بونون بیزیم ایچین أن اییسی اۇلدوغونو بیلمک وە بونا گؤرە داورانماق، گۆونیمیزین گؤسترگەسیدیر. ذاتن بو شکیلدە داوراندئغئمئزدا، اۇقودوغوموز حادیثی شریفتە دە بلیرتیلدیگی گیبی أن گۆزل آحلاقئ سرگیلەمیش اۇلوروز.
دگرلی گنچلر،
تاقوا، اینسانئن آللاها سایغئ دویدوغو ایچین “اۇندان” چکینەرک، یاساقلادئغئ شەیلردن اوزاق دورماسئ وە بؤیلەجە کؤتۆلۆکلردن کندینی قۇروماسئدئر. بونلارئ یاپابیلن اینسانلارا قورئاندا “مۆتتاقی” دەنیر.
آللاە مۆتتاقیلر ایچین، ایچیندن ائرماقلار آقان، ییەجکلری وە گؤلگەلری بیتمز تۆکنمز بیر جننت مۆژدەلەمیشتیر؛ آنجاق قۇنوشمانئن باشئندا اۇقودوغوموز آیتتەکی اؤندە گیدنلردن اۇلماق ایستییۇرساق، سادەجە مۆتتاقی اۇلماقلا یتینمەمەمیز، داحا آکتیف اۇلوپ کؤتۆلۆکلرە قارشئ مۆجادلەدە وە اییلیکلری یایمادا اؤندرلیک أتمەمیز گرکمکتەدیر.
دگرلی گنچلر،
نیسا سورەسی؛ 136-نجئ آیتتە، آللاهئ، ملکلرینی، کیتابلارئنئ، ألچیلرینی وە آحیرت گۆنۆنۆ گؤرمزلیکتن گلنلرین کافیر اۇلاجاقلارئ بلیرتیلیر.
پکی، کافیرلرین اؤزللیکلری نەلردیر؟
کافیرلر، فورقان سورەسی؛ 55-نجی آیتە گؤرە آللاها وە أمیرلرینە آرقاسئنئ دؤنن، اۇنلارا قارشئ شەیطانا وە دستکچیلرینە آرقا چئقان کیمسەلردیر. بو یۆزدن تۆرکچەیە، آللاهئن آیتلرینی گؤرمزلیکتن گلن، گؤرمەمکتە دیرنن کیشی اۇلاراق ترجۆمە أدیلەبیلیر. کلاسیک ماعنادا آنلاشئلدئغئ گیبی کافیر، “آللاە یۇقتور” دیەن کیشی دگیلدیر؛ چۆنکی آصلئندا دۆنیادا آللاهئن وارلئغئنئ حیسسەتمەین اینسان یۇقتور. آنجاق بو حیسلرینین اۆستۆنۆ اؤرتنلر واردئر.
ذاتن “کافیر” کلیمەسینین کؤکۆ دە “اؤرتمک” آنلامئندادئر.
بیر دە باعضئ اینسانلار واردئر کی، آللاها اینانئر آما “اۇنون” باعضئ یتکیلرینی باشقا وارلئقلارئن دا قوللانابیلەجگینی دۆشۆنۆر. فانتاستیک فیلملردەکی دۆنیانئن یؤنتیمینە قارئشان اینسانلارئن یا دا دیگر وارلئقلارئن گرچک اۇلدوغونو دۆشۆنمک گیبی… بؤیلە دۆشۆنن اینسانلار کافیردیر؛ آما عاینئ زاماندا مۆشریکتیر. چۆنکی آللاهئن یتکیسیندە اۇرتاقلارئ اۇلدوغونو دۆشۆنۆرلر.
نیسا سورەسی؛ 116-نجئ آیتتە دە شؤیلە دەنیر:
“آللاە، کندیسینە اۇرتاق قۇشولماسئنئ باغئشلاماز.”
آیتتە، دیگر گۆناەلار، شیرکین آشاغئسئنداکی گۆناەلار اۇلاراق تانئملانئر. یاعنی “شیرک”؛ گۆناەلارئن أن بۆیۆگۆدۆر.
آللاهئن أمیرلرینین عاکسینی سؤیلەین بیر کیشییە اویماق دا؛ اۇ کیشییی آللاەتان اۆستۆن توتماق، بؤیلەجە آللاها اۇرتاق قۇشماق اۇلور. بۆتۆن حایاتئمئزدا قارارلارئمئزئ آللاهئن بویروق وە یاساقلارئنا گؤرە ورملیییز. هرحانگی بیر قۇنودا چلیشکیدە قالئرساق، موطلاقا آللاهئن بویروق وە یاساقلارئنا اویمایئ سچملیییز.
دگرلی گنچلر،
قورئاندا سؤزۆ أدیلن بیر اینسان تیپی دە مۆنافئقلاردئر. مۆنافئق دیلیمیزە “ایکییۆزلۆ” اۇلاراق چەوریلەبیلیر. ایکییۆزلۆلرین أن بلیرگین اؤزللیگی اینانانلارئن یانئندا، اینانمئش گیبی؛ کافیرلرین یانئندا ایسە اۇنلاردان بیرییمیش گیبی داورانمالارئ وە اۇنلارلا برابر اینانانلارئن آردئندان ایش چەویرمەلریدیر. بو نەدنلە چۇق تهلیکەلیدیرلر.
بیر دە فاسئقلار واردئر. ایشلەدیگی گۆناەلارئ سۆرکلی تکرارلایان، بو یۆزدن اۇنلاردان آرتئق راحاتسئز اۇلمامایا باشلایان کیشیلرسە؛ دۇغرو یۇلدان چئقمئش، یاعنی فاسئق اۇلموشلاردئر.
بو اینسان تیپلرینین اؤزللیکلرینین فارقئندا اۇلورساق وە قورئانا اویاراق یاشارساق؛ قورتولوشا أرنلردن اۇلاجاغئمئز اومولور.
