(36)
اۇروچ، راماضان وە قادیر گجەسی
شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ وَمَنْ كَانَ مَرِيضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ وَلِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَى مَا هَدَاكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ ﴿۱۸۵﴾ (سورة البقرة)
راماضان آیئ، اینسانلارا رهبر اۇلان وە رهبرین آچئقلایئجئ آیتلریندن اۇلوشان قورئانئن، اۇ فورقانئن ایندیریلدیگی آیدئر. سیزدن کیم اۇ آیئ یاشارسا، اۇروچلو گچیرسین. کیم دە حاستا یاحود یۇلجولوق حالیندە اۇلورسا، اۇ (توتامادئغئ) گۆنلرین سایئسئ قادار دیگر گۆنلردە اۇروچ توتسون. آللاە سیزین ایچین قۇلایلئق ایستەر، زۇرلوق ایستەمز. بونلار، سایئیئ تاماملامانئز، (اۇروجون بیتتیگی گۆن) سیزی بونا یؤنلتمەسینە قارشئلئق (بایرام نامازئندا) آللاهئن یۆجەلیگینی سسلندیرمەنیز وە اۇنا قارشئ گؤرەوینیزی یرینە گتیرمەنیز ایچیندیر. (باقارا سورەسی؛ 185)
اۇروچ قالقاندئر. بیرینیز اۇروچ توتتوغو گۆن کؤتۆ سؤز سؤیلەمەسین وە قاوغا أتمەسین. شاید بیری کندیسینە سؤور یا دا چاتارسا: “بن اۇروچلویوم” دەسین. (بوحاری)
دگرلی گنچلر،
گۆنلر، آیلار آللاهئن بیزە بیرر هدیەسیدیر. تۆم گۆنلر وە آیلار، بیزلر ایچین دگرلیدیر؛ آنجاق قورئانئ کریمین اینمەیە باشلادئغئ راماضان آیئ وە ایچیندە بولونان قادیر گجەسینە آللاە طارافئندان آیرئجا وورغو یاپئلمئشتئر. بیز دە شیمدی بو آیئن آتمۇسفرینە گیردیک. اۇروچلارئمئزا باشلادئق. بو یۆزدن بوگۆن راماضان آیئ وە اۇروچتان سؤز أتمک ایستییۇروز.
دگرلی گنچلر،
راماضان آیئ، اؤزللیگینی قورئانئ کریمدن آلئر. قورئان، بۆتۆن اینسانلئغا یۇل گؤستریر وە حاقلا باطئلئ یاعنی گرچکلە گرچک دئشئ اۇلانئ بیربیریندن آیئرمامئزئ ساغلار. یابانجئ بیر یرە گیتتیگینیزدە یۇلونوزو بولماق، نەرەلرە گیدیپ نەرەلرە گیتمەمەنیز گرکتیگینی، نەلر یاپئپ نەلردن اوزاق دورمانئز گرکتیگینی اؤگرنمک ایچین باعضئ رهبرلر قوللانئرسئنئز. گۆنۆمۆزدە ناویگاسیۇن، دیژیتال حاریطالار وە گزی بلۇگلارئ گیبی آراچلارئ قوللانئیۇرسونوز؛ آنجاق أسکیدن بونلارداکی بیلگیلرین تامامئ بیر رهبردە تۇپلانئردئ. بیز دە بو رهبری ألیمیزە آلئر، تۆم گزی بۇیونجا اۇندان یارارلانئر، ألیمیزدن دۆشۆرمزدیک. ایشتە قورئانئ کریم دە بیزە تۆم دۆنیا حایاتئمئز بۇیونجا یۇل گؤسترن، هیچ ألیمیزدن دۆشمەمەسی گرکن أساس رهبریمیزدیر. بو آچئدان، مۆسلۆمانئن ایلک وە أن اؤنملی بیلگی قایناغئدئر.
دگرلی گنچلر،
آللاە تعالا، مۆمینلرە راماضان آیئنئ اۇروچلو گچیرمەیی أمرەتمیشتیر. اۇروجون هم ماعنوی هم دە فیزیکی فایدالارئ واردئر. رسولوللاە: “اۇروچ توتونوز کی، صئححات بولاسئنئز!” بویورموشتور. گۆنۆمۆزدە، اۇروجون ساغلئغا فایدالئ اۇلدوغو، تۆم دۆنیا طارافئندان قابول أدیلمیشتیر. آنجاق اۇروچ توتمانئن تک آماجئ، ساغلئقلئ اۇلماق دگیلدیر.
باشتا اۇقودوغوموز حادیثی شریفتە رسولوللاە (ص): “اۇروچ قالقاندئر.” دیەرک اۇروجون أساس آماجئنئ چۇق آنلاملئ بیر شکیلدە ایفادە أتمیشتیر. حادیثین دوامئندا: “بیرینیز اۇروچ توتتوغو گۆن کؤتۆ سؤز سؤیلەمەسین وە قاوغا أتمەسین. شاید بیری کندیسینە سؤور یا دا چاتارسا: “بن اۇروچلویوم، دەسین.” بویرولموشتور. دەمک کی اۇروچ، سادەجە بدنسل بیر عیبادت دگیلدیر. اۇروجون بیزی، کؤتۆ سؤز وە داورانئشلاردان دا ساقئندئرماسئ گرکیر. اۇروچ، آنجاق بو شکیلدە بیزیم ایچین بیر قالقان اۇلابیلیر. بیر مۆمینین یالاندان وە ساحتەکارلئقتان هر زامان اوزاق دورماسئ گرکتیگینی حپیمیز بیلیریز. بونلاردان قاچئنمایان بیرینین توتتوغو اۇروجون، آللاە قاتئندا قئیمتی اۇلمادئغئ بیر حادیثتە داحا وورغولانمئشتئر:
“کیم یالان قۇنوشمایئ وە یالان دۇلانلا ایش یاپمایئ ترک أتمزسە، آللاە اۇ کیمسەنین یەمەسینی ایچمەسینی بئراقماسئنا قئیمت ورمز.”
بو حادیثتن، اۇروجون سادەجە آچ سوسوز بکلەمک اۇلمادئغئنئ؛ بدنیمیزی تۇکسینلردن آرئندئرئرکن، روحوموزو دا کؤتۆلۆکلردن آرئندئران بیر عیبادت اۇلدوغونو چۇق نت بیر شکیلدە آنلارئز.
دگرلی گنچلر،
اۇروچ توتما بویروغو، باقارا سورەسی؛ 183-نجۆ آیتتە بلیرتیلدیگی گیبی، بیزدن اؤنجەکی تۇپلوملارا دا وریلمیشتیر؛ حاتتا گۆنۆمۆزدە دە یاهودی وە حئریستیانلارئن بیر قئسمئ اۇروچ توتماقتادئر؛ فاقاط اۇنلارئن توتتوغو اۇروچلا، بیزیم توتتوغوموز اۇروجون قوراللارئ آراسئندا اوفاق تفک فارقلار واردئر. مۆسلۆمانلار اۇروجو، باقارا سورەسی؛ 187-نجی آیتتە بلیرتیلدیگی گیبی توتارلار. آیت شؤیلەدیر:
“فجرین یاعنی قئزئللئغئن اۇلدوغو طارافتا، آق چیزگی قارا چیزگیدن سیزە گؤرە تام سچیلینجەیە قادار یەیین، ایچین! سۇنرا اۇروجو گجەیە قادار تاماملایئن.”
آق چیزگییلە قارا چیزگینین تام سچیلدیگی واقیت “ایمساک واقتیدیر”. آیتتە، ایمساک واقتینین “سیزە گؤرە تام سچیلینجەیە قادار” ایفادەسییلە بلیرتیلمیش اۇلماسئ، بونون هرکس طارافئندان گؤزلنەبیلیر اۇلدوغونو گؤستریر. سیزلردن دە ایمکان بولانلار، ایمساک واقتیندە اوفوق چیزگیسی بۇیونجا وار اۇلان یریۆزۆنۆن سیاهلئغئنئ، اۇنون اۆزریندە اۇلوشان قئزئل وە بەیاض ائشئق چیزگیلرینی گؤزلملەمەیە چئقابیلیر. سیز دە اۇروجونوزا قورئاندا تاعریف أدیلن بو واقیتتە باشلایئپ، گۆن باتئمئندا ایفطار أتملیسینیز.
دگرلی گنچلر،
راماضان آیئنئن سۇن اۇن گجەسی، آیرئجالئقلئدئر؛ چۆنکۆ بو اۇن گجەدن هرحانگی بیری، قورئانئ کریمین قادیر سورەسیندە بلیرتیلن قادیر گجەسی اۇلابیلیر. قادیر گجەسی یوردوموزدا راماضان آیئنئن 27-نجی گجەسیندە قوتلانماقتادئر؛ آنجاق بو بیلگینین کسینلیگی اۇلمادئغئندان، سیزلرین سۇن اۇن گجەنین تامامئنا عاینئ اؤنم وە اؤزنی گؤسترمەنیزی تاوصیە أدریز. قادیر گجەسیندن قورئانئ کریمدە شو شکیلدە باحثەدیلمیشتیر:
إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ ﴿۱﴾ وَمَا أَدْرَاكَ مَا لَيْلَةُ الْقَدْرِ ﴿۲﴾ لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ ﴿۳﴾ تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ ﴿۴﴾ سَلَامٌ هِيَ حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ ﴿۵﴾ (سورة القدر)
بیز قورئانئ قادیر گجەسیندە ایندیردیک. قادیر گجەسی نەدیر، سن نەرەدن بیلەجکسین؟ قادیر گجەسی، بین آیدان حایئرلئدئر. اۇ گجە ملکلر، هر بیر قۇنویلا ایلگیلی روح (آلدئقلارئ أمیر) یانلارئندا، راببینین ایذنییلە اینرلر. اۇ، تان یری آغارئنجایا قادار أسنلیک گجەسیدیر. (قادیر سورەسی؛ 1-5)
قورئاندا؛ “قادیر گجەسی یاپئلماسئ” اؤزل بیر عیبادتتن سؤز أدیلمەمیشتیر. هر زامان اۇلدوغو گیبی، قادیر گجەسیندە دە نافیلە ناماز قئلئنابیلیر، قورئانئ کریم وە مئاللری اۇقونابیلیر.
عائیشە والیدەمیز رسولوللائن قادیر گجەسی حاققئندا شؤیلە دەدیگینی ریوایت أتمیشتیر:
دەدیم کی: “یا رسولوللاە، قادیر گجەسینە راستلارسام ناسئل دوعا أدەییم؟”
رسولوللاە (ص): “اللهم إنک عفو تحب العفو فاعف عنی”
“آللاهئم! سن عاففەدیجیسین، عاففەتمەیی سەورسین، بنی دە عاففەیلە!” دەرسین، بویوردو.
بیزلر دە بو دوعایئ هم قادیر گجەسیندە هم دە دیگر زامانلاردا بۇلجا أدەلیم، اۇروچلارئمئزئ بو عیبادتین گرکلرینە اویغون اۇلاراق توتالئم. بؤیلەجە اومولور کی قورتولوشا أرنلردن اۇلوروز.
