وارلئقلارئنئ سؤمۆرگە کۆلتۆرۆ آرتئقلارئیلا سۆردۆرن تۇپلوملاردا، ائصرارلئ وە قاصئدلئ بیر بیچیمدە ایسلام، سۇسیال جبهەسینە ایلیشکین اؤزللیکلرییلە دگیل، روحسال جبهەسینە ایلیشکین اؤزللیکلرییلە تانئتئلماقتادئر.
ایسلامئن فیزیکی حایاتا باقان فیعیلی یۆزۆ، مۆسلۆمان اۇلماقلا شؤهرت قازانمئش یئغئنلار طارافئندان بیلینمەمکتەدیر. مۆسلۆمان اۇلاراق آنئلان یئغئنلارئن گرک کندی بۆنیەلریندە گرک چەورەلریندە یاشاتتئقلارئ دگرلر سۇموت دگرلر دگیل، سۇیوت دگرلردیر. گۆنۆمۆز دۆنیاسئندا مۆسلۆمانلار، چۇغونلوقلا سۇیوت دگرلر چەورەسیندە مایالانمایا اؤنم ورمکتەدیر.
حاکیم پۇلیتیک دۆزنلر، ایسلامی سؤیلمە پک جۇق آچئدان جیددی سئنئرلامالار گتیرمکتەدیر. ایسلامی أگیلیم یا دا آقئملار، حاکیم پۇلیتیک دۆزنلرین وارلئغئنئ تهدید أتمەیەجک بیر بیچیمدە سئنئرلاندئرئلماقتادئر. ایسلامی سؤیلمین حاکیم پۇلیتیک دۆزنلرین مۆداحالەسی آلتئندا بولونماسئ، بیربیریندن چۇق فارقلئ دینی کۆلتۆر گروپلارئنئن اۇرتایا چئقماسئ سۇنوجونو دۇغورماقتادئر.
بوگۆن ایسلام دۆنیاسئندا، ایسلامی اۇلاراق بیلینن پک چۇق أگیلیم یا دا آقئمئن ایسلاملا دۇغرودان بیر ایلگیسی یۇقتور. پک چۇق أگیلیم وە آقئمئن ایسلاملا دۇلایلئ بیر ایلگی ایچریسیندە بولوندوغو دا اینکار أدیلەمز. آنجاق عازیز ایسلام، دۇلایلئ ایلگیلری، ایسلامی ایلگی اۇلاراق قابول أتمەمکتەدیر. ایسلامی اۇلاراق بیلینن پک چۇق آقئم، چۇق گنل بیر دینی دویارلئق زمینیندە کندیلرینە یر بولابیلیر. بیر آقئمئن ایسلامی اۇلابیلمەسی، وازگچیلمز کیمی تمل قۇشوللارا باغلئدئر. کندیسینی قورئانئ کریمین وە سۆننتی رسولوللاهئن ایمکانلارئیلا آچئقلامایان، وارلئغئنئ وە أتکینلیگینی بو آچئقلامالارلا قانئتلامایان بیر آقئم ایسلامی اۇلاماز.
ایسلام، حایاتئ وە تۇپلومو کندی ایمکانلارئیلا دگیشتیرمک اۆزرە گلمیشتیر. ایسلاما ستاتۆکۇجو دۆزنلرین کیمی سۇرونلارئنئ چؤزۆملەمە گؤرەوی وریلەمز. ستاتۆکۇجورژیملری ائصلاح أتمک، ایسلامئن ایشی دگیلدیر. ایسلاما ستاتۆکۇجو دۆزنلرین وارلئقلارئنئ سۆردۆرمەلری یۇلوندا هرحانگی بیر سۇروملولوق یۆکلنەمز. ایسلامی گرچک بؤیلە اۇلدوغو حالدە گۆنۆمۆزدە ایسلام، حاکیم پۇلیتیک دۆزنلر طارافئندان اولو اۇرتا، بو دۆزنلر حسابئنا قوللانئلابیلمکتەدیر. حاتتا ایسلام، زامان زامان اولوسلار آراسئ سؤمۆرۆ دۆزنلرینین یارارلارئ دۇغرولتوسوندا دا قوللانئلماقتادئر.
ایسلام؛ آبد. أمپریالیزمینین مۆسلۆمان تۇپلوملار اۆزریندە اویغولادئغئ سؤمۆرۆ پۇلیتیکالارئنئ تاحکیم أتمک آماجئیلا سسجب. أمپریالیزمی قارشئسئندا مۆسلۆمان حالقلارئ حیمایە گرکچەسینی ایلری سۆرەرک، دیلەدیگی شکیلدە قوللاندئغئ بیر قالقاندئر. گلەنکسل آبد. پۇلیتیکالارئ، شیمدییە قادار یالنئزجا سسجب. یایئلماجئلئغئنا قارشئ ایسلامئ قالقان اۇلاراق قوللانئرکن، شیمدیلردە کندی حاقلارئنئ قۇرومایئ شیعار أدینمیش دەوریمجی ایسلامی آقئملارا قارشئ، ایسلامئ بیر قالقان اۇلاراق قوللانمایا باشلامئشتئر. آبد. أمپریالیزمینین شیمدییە قادار بورنونو سۇقمادئغئ، فسادا ورمەدیگی بیر ایسلامی آقئم بولماق گۆچتۆر. آبد.، پک چۇق تۇپلومدا مۆسلۆمانلارئ، آنتیکۇمۆنیست، اولوسالجئ وە موحافاظاکار آمەریکالئ سۆرۆلر حالینە گتیرمەیی باشارمئش بولونماقتادئر.
مۆسلۆمان تۇپلوملار، بۆنیەسیندە ایسلامئن ینیدن جانلاندئغئ، ینی تۇپلومسال دینامیکلر اۇلوشتورمایا چالئشتئغئ، ینی اؤرگۆتلنمە گیریشیملرینە یؤنلدیگی بیر گرچکتیر. مۆسلۆمان تۇپلوملار بۆنیەسیندەکی ایسلامی گلیشمەلر، شیمدییە قادار ایسلامئن ائشئغئندا سیستماتیک بیر ألشتیرییە تابیع توتولموش دگیلدیر.
حالن پک چۇق اۆلکەدە ایسلامی حارەکت اۇلاراق بیلینن وە ایسلام آدئنا أتکینلیکلرینی سۆردۆرن پک چۇق آقئم، نە یازئق کی سادەجە اولوسالجئ سنتزلرە دایالئ پۇلیتیکالار اۆزرینە اۇتورتولموش بولونماقتادئر. بو ایسلامی حارەکتلر، ستاتۆکۇجو رژیملری بۆتۆنۆیلە دگیشتیرمەیی دگیل، ائصلاح أتمەیی آماچلادئقلارئنئ آچئقلاماقتادئر. سیاسال، کۆلتۆرل یا دا دۆشۆنسل پک چۇق ایسلامی عاقئل، حاکیم پۇلیتیک دۆزنلرین قۇیدوغو سئنئرلارئ پشینن قابول أدەرک فاعالیەت گؤسترەبیلمکتەدیر.
ایسلام دۆنیاسئندا بوگۆن، ‘دینی بیر یؤنلیش’ اۇلدوغو موحاققاقتئر. دینی اۇلدوغو موحاققاق اۇلان بو یؤنلیشین حانگی اؤلچۆدە ‘ایسلامی’ اۇلدوغو تارتئشئلماسئ گرکن بیر اۇلغو اۇلاراق اۇرتادا دورماقتادئر. ایسلامی بیر آقئم یا دا حارەکتین أن گنیش آنلامدا لائیک، دمۇکرات، تۇتالیتر وە اۇتۇریتر طاغوتی دۆزنلرین آنلایئش وە آراچلارئیلا کندیسینی گرچکلشتیریپ گرچکلشترەمەیەجگی حوصوصو هنۆز ایسلامی آنلامدا گرگی گیبی تارتئشئلمئش دگیلدیر.
همن بۆتۆن ایسلام دۆنیاسئندا بۆیۆک بیر چۇغونلوقلا طاریقات وە تاصاووف فاعالیەتلری، اولوسالجئ رژیملرین بیلینچلی مۆساماحاسئ آلتئندا ایلگیلی رژیملرلە بۆتۆنلشەرک سۆردۆرۆلەبیلمکتەدیر. طاریقات وە تاصاووف گروپلارئ، سادەجە آنتیکۇمۆنیست اۇلمالارئ قۇشولویلا حاکیم پۇلیتیک دۆزنلری ایسلامی نیتەلیکلرینە باقماقسئزئن ایچتنلیکلە دستکلەمەیە دوام أتمکتەدیر. حالن ایسلام دۆنیاسئندا صاف ایسلامی آقئملاردان زیادە، اولوسال کۆلتۆر وە تاریحی بیریکیمییلە بۆتۆنلشمیش، اولوسال رژیملرین دستگینە ماظهار اۇلموش آقئملار آغئرلئقتا بولونماقتادئر.
ایسلام دۆنیاسئندا حالن أتکینلیکلرینی سۆردۆرن سیاسال یا دا کۆلتۆرل آقئملار، داحا چۇق گلەنکسل یا دا موحافاظاکار بیر تۇپلوم مۇدلینی سسلندیرمەیە چالئشماقتادئر. أورنسل ایسلامی سؤیلمین دینامیکلرییلە کؤکلۆ بیر تۇپلومسال دگیشیمی گرچکلشتیرمەیی آماچلایان آقئملارا، ذاتن حاکیم پۇلیتیک دۆزنلر فاعالیەت ایمکانئ تانئماماقتادئر. بو تۆر آقئملار، حالن ایستیثناسئز ایلگیلی بۆتۆن اۆلکەلردە، زیندانلاردا فاعالیەت گؤسترمکتەدیرلر.
ایسلامئن سۇسیال آلانا ایلیشکین تکلیفلرینین قۇنوشولور وە تارتئشئلئر حالە گلمەسی، أمپریالیست پۇلیتیکالار اۆرتن وە بو پۇلیتیکالارا باغئملئ قئلئنان عونصورلارئ ماراضی بیر تدیرگینلیگە سەوق أتمکتەدیر. أمپریالیست کۆلتۆر وە پۇلیتیکا قایناقلارئ، ایسلامئن دۆنیایا باقان جبهەسی قۇنوسوندا، اؤزللیکلە سۇن یئللاردا اۇلاغاناۆستۆ بیر دویارلئق گؤسترمکتەدیر. ایسلامئن روحانی حایاتا وە آحیرت حایاتئنا ایلیشکین یاقلاشئم وە یۇروملارئ، بۆتۆن دۆنیادا هرحانگی بیر راحاتسئزلئغا نەدن اۇلمازکن، فیزیکی حایاتا وە دۆنیا حایاتئنا ایلیشکین یاقلاشئم وە یۇروملارئ، حئنچ وە اؤفکەیلە دوردورولماق ایستنمکتەدیر.
