یا راببی! بیزە یۇل آچاجاق اۇلان سنسین!
طئبقئ حض. موسا، حض. هارون وە اینانانلار گیبی سئقئشتئق. بیر طارافتا فیرعاوون وە عاسکرلری، اؤنلریندە ایسە قۇجامان نیل نهری…
آرقادا اؤلۆم اؤنلریندە اؤلۆم!
سببلرین تۆکندیگی؛ “أیواە یاقالاندئق!” دەدیکلری بیر آندا تام گۆونین گتیریسی سؤزلر: “راببیم بنیملەدیر، بانا بیر یۇل گؤسترەجکتیر.” (شوعارا سورەسی؛ 62)
قانلارئ دوردوران موعجیزە اۇلای یاردئمئن شوعارا سورەسینین 63-نجۆ آیتیندە ناسئل اۇلاجاغئ آنلاتئلاجاقتئ: “موسایا؛ ‘دگنگینلە دنیزە وور!’ دییە واحیەتتیک. همن دنیز یارئلدئ. یارئلان هر پارچا قۇجا بیر داغ گیبی اۇلدو.”
آللاها اینانان وە گۆونن قوللارئنئ اۇرتادا قۇیمامئشتئ. حض. موسا، حض. هارون وە بۆتۆن اینانانلار برابر سلامتە قاووشموشلاردئ. آعراف سورەسیندە حاق تعالا؛ فیرعاوون وە اینانانلارئن هلاک أدیلمەدن اؤنجە طوفان، چکیرگە، حاشەرە، قورباغا وە ایچەجکلرینین قانا دؤنۆشمەسی ایلە بیرچۇق کز ایمتیحان أدیلدیکلرینی آنلاتاجاقتئ. حض. موسانئن، هر یری ظولمۆ ایلە قان گؤلۆنە چەویرن، حاققئ حاق بیلیپ حاق اوغروندا غایرتلی اۇلانلارا گؤز آچتئرمایان فیرعاوونا قارشئ چئقارکن دوعاسئ واردئ:
راببیم! گؤگسۆمۆ گنیشلت. ایشیمی قۇلایلاشتئر. دیلیمدەکی دۆگۆمۆ چؤز. چؤز دە سؤزلریمی ایی آنلاسئنلار. (طاها سورەسی؛ 28-25)
فیرعاوونا قارشئ یالنئز باشئنا چئقماق زۇر گلدی حض. موسایا. بیر دستکچی ایستەدی. ایی بیلدیگی، آرقاسئندان وورمایاجاق، ایکییۆزلۆ دگیل، کندیسینە صادئق، سؤزۆ گۆچلۆ بیرینی ایستەدی. اؤنجەلیکلە یاردئمجئ اۇلاراق ایستەدیگی گۆونیلیر بیریسی اۇلماسئیدئ. اۇنو یۇلدا بئراقماسئن، آرقادان وورماسئن… فیرعاوونا گیدرکن سؤیلەدیگی بیر دوعا داحا واردئ:
“عائیلەمدن بیرینی دە بانا یاردئمجئ یاپ!” (طاها سورەسی؛ 29)
زیرا کندی قاومیندن یاراماز بیرینە یاردئم أدرکن یانلئشلئقلا آدام اؤلدۆرمۆشتۆ. دۇغوپ بۆیۆدۆگۆ تۇپراقلاردان اؤلدۆرۆلمە قۇرقوسو ایلە قاچمئش وە راببینە سئغئنمئشتئ:
… راببیم! بانا ورەجگین هر حایرا ایحتیاجئم وار. (قاصاص سورەسی؛ 24)
راببیم قولونو یینە داردا بئراقمادئ. صامیمی غایرتینین سۇنوجوندا گچیمینی ساغلایاجاق بیر ایش، سۆکون بولاجاغئ بیر أش وە سئغئناجاغئ بیر یووا وردی. سؤزۆندە دوروپ، زامانئنئ دۇلدوردوقتان سۇنرا آرتئق تبلیغی سونماماق ایچین هیچبیر سبب قالمامئشتئ.
فیرعاوونون ظولمۆندن قورتولوپ اۇ قادار موعجیزەلرە شاهید اۇلان اۇنجا اینانانلارئن، آرتئق دؤنمەسی ایمکانسئزدئ. لاکین اینسان یینە نانکؤرلۆگۆنۆ یاپاجاقتئ. حض. موسانئن یانلارئندان آیرئلماسئنئن عاقابیندە ایچلریندە نبی-رسول حض. هارونون دا یانلارئندا اۇلماسئنا راغمن قالبلریندن آتامادئقلارئ بوزاغئ سەوگیسینە توتولوپ آلئشقانلئقلارئنئن ایچینە تکرار دالدئلار.
اینانمایان نە قادار بۆیۆک بیر اۇلای یاشاسا دا اینانمایاجاق، گؤرمک ایستەمەین گؤرمەیەجک، آنلاماق ایستەمەین دە آنلامایاجاق وە عینادئندا ائصرار أدەجکتیر.
آرادان عاصئرلار گچسە دە اینسان عاینئ قالاجاق، یینە بیرچۇق بادیرە آتلاتاجاق، بیربیریندن فارقلئ بیرچۇق اۇلای یاشایاجاق، قالدئرئلماسئ زۇر ایمتیحانلارئ اۇلاجاق، ایمتیحان اۇلدوغونون فارقئندا اۇلدوغو حالدە یینە عیصیان أدەجکتیر. بیرچۇق أمک وردیگی، آما آنلاشامادئغئ أشییلە، قازانچ ساغلایامادئغئ ایشییلە، کندینی گۆوندە حیسسەتمەدیگی تۇپراقلارئیلا، غایرتلرینین سۇنوجو ألدە أتتیگینی دۆشۆندۆگۆ ماقامئیلا، اۇقومالارئندان ألدە أتتیگی بیلگیسییلە، ألینە وریلنە بۆتۆن ایمکانلارئیلا وس. ایمتیحان أدیلەجکتیر. یاپئلان هیچبیر اۇلومسوزلوقلاردا کندینی سوچلو گؤرمەیەجک وە بیر سوچلو آرایاجاقتئر. وە هر زامان قارشئداکینی دگیشتیرمە غایرتی ایچینە گیرەجکتیر.
حالبوکی حض. موسا مائیدە سورەسی؛ 25-نجی آیتیندە شو دەویردە یاشایان، عاقلئنئ قوللانمایان، قالبینە سؤز گچیرەمەین، اینانماسئنئ گۆونەرک وە تسلیم اۇلاراق گؤسترەمەین قوللارا شؤیلە هایقئراجاقتئ:
أی راببیم! بنیم گۆجۆم سادەجە کندیمە وە قاردشیمە یتر. آرتئق بیزیملە اۇ یۇلدان چئقمئش تۇپلولوغون آراسئنئ آیئر. (مائیدە سورەسی؛ 25)
عاجابا حض. موسانئن أشینە، أولادلارئنا، عائیلەسینە یا دا تۇپلومونا دگیل دە نەدن سادەجە گۆجۆ قاردشینە یتییۇر؟
چۆنکی قاردشی دە کندیسی گیبی نبی-رسولدۆر.
غایت آچئق ایفادەلر ایلە دیلە گتیریلن بو گرچک آنلاشئلمادئغئ مۆددتچە؛ باعضن أشلرە، باعضن چۇجوقلارا، باعضن دە أمری آلتئندا گۆجۆ یتن کیشیلرە زۇرلایان، زۇرلاشتئران، قۇلایلاشتئرمایان، نفرت أتتیرن دوروموندا اۇلوناجاقتئر.
سؤزۆن اؤزۆ بیزیم هیچ کیمسەیە أولادئمئز دا اۇلسا اؤرنک اۇلماقتان وە تاوصیە أتمکتن باشقا گۆجۆمۆز یۇقتور. وە شو دا بیلینملیدیر کی؛ هرکس گۆجۆ نیسبتینجە ظالیمدیر. ظالیملر جزاسئنئ هم بو دۆنیادا هم دە آحیرتتە موحاققاق آلاجاقتئر.
حاصئلئ؛ عیبرت آلان اؤرنک اۇلابیلەجکتیر…
آسیە تۆرکان – عائیلە دانئشمانئ
