گۆنش بیزی نییە قاوورمویۇر دا بیزدن اؤنجەکی گزەگنی سئجاقتان قاوورویۇر؟ نییە دۆنیا بوزلار اۆلکەسی دگیل دە، بیزدن سۇنراکی گزەگنلر سۇغوقتان یاشانمئیۇر؟
دۆنیایئ بؤیلە دۇنمایاجاق وە قاوورمایاجاق نۇقطایا قۇیان أل، کیمین ألی؟
آتمۇسفر طاباقاسئ اۇلماسایدئ، دۆنیانئن یۆزەیی دە طئبقئ آی گیبی دلیک دشیک اۇلاجاقتئ. قۇجامان دۆنیانئن چەورەسینە بو طاباقایئ چەویرن کیم؟
دۆنیانئن حافیف أگریلیگیندن مەوسیملر اۇلوشویۇر. قۇجا دۆنیایئ کیم أگریلتتی؟
بو قۇجا دۆنیا، گۆنش، آی، یئلدئزلار هاوادا آسئلئ دورویۇر سانکی. بۆتۆن بونلارئ توتان أل، کیمین ألی؟
سۇرولار، سۇرولار، سۇرولار…
بیتمک تۆکنمک بیلمەین سۇرولار.
بو سۇرولارئن جوابئ، اینسان عاقلئنئ چۇق یۆجە بیر وارلئغا، بۆتۆن أکسیکلردن اوزاق اۇلان وە هیچبیر شەیە موحتاج اۇلمایان بیر گۆجە گؤتۆرۆیۇر.
یۇقسا بۆتۆن بو اینسان گۆجۆنۆن چۇق اۆستۆندە اۇلان هر شەیە، کیمی فیلۇزۇفلارئن دەدیگی گیبی بیر راستلانتئ مئ دیەجگیز؟
اۇ زامان ایلاهی کلاما قولاق ورەلیم:
اۇ یاراتان، وار أدن، وارلئقلارا شکیل ورن آللاەتئر. أن گۆزل ایسیملر اۇنوندور. گؤکتە وە یردە اۇلانلار، اۇنون شانئنئ یۆجلتمکتەدیر. اۇ غالیب اۇلان، حیکمتی اویارئنجا یاپاندئر. (حاشر سورەسی؛ 24)
کۆچۆجۆک بیر سینگی یاراتماق ایلە قۇجا کائیناتئ یاراتماق، کۆچۆک بیر باحچە ایلە جننتی یاراتماق آللاهئن قودرتیندە بیردیر. یاراتماق ایچین أمری؛ “کۆن یاعنی اۇل” دەمەسیدیر. “اۇل!” دەمەسی ایلە هر شەی اۇلووریر (اۇلمایا باشلار).
آللاە تعالا حاضرتلرینین یاراتئجئلئق قودرتینی گؤرمەمک ایچین هم گرچکتن کؤر اۇلماق، هم دە ماعنن کؤر اۇلماق گرکیر.
سیز هیچبیر شەی بیلمزکن، آللاە سیزی آنالارئنئزئن قارنئندان چئقارتتئ. شۆکرەدرسینیز دییە، سیزە قولاقلار، گؤزلر وە قالبلر وردی. (ناحل سورەسی؛ 78)
دەمک اۇلویۇر کی، بو گؤزلریمیزی، قولاقلارئمئزئ وە قالبیمیزی جنابئ آللاە، شۆکرەتمەمیز ایچین ورمیشتیر. نیچین یارادئلئشئنئن ترسینە قوللانئرئز کی؟
آنلامسئز اۇلاراق سیزی یاراتتئغئمئزئ وە بیزە دؤندۆرۆلەمەیەجگینیزی می ساندئنئز؟ (مۆمینون سورەسی؛ 115)
عاجابا بیز ایلاهی کلامئندا بیلدیریلدیگی گیبی کندیمیزین آنلامسئز یاراتئلدئغئمئزئ مئ سانئیۇروز؟
بیز آللاهئن عاجیز، گۆچسۆز قوللارئیئز. ایحتیاجئ دواملئ ینیلنن، ضایئف، یالنئز هیچبیر ایش بجرەمەین، بونا قارشئلئق دۆشمانئ دا چۇق اۇلان، اۇ دیلەمەدن آدئم بیلە آتامایان قوللارئ، ناسئل اۇلور دا آللاە تعالایا عیصیان بایراغئنئ چکەبیلیریز؟
وە بؤیلەسی هر شەیە گۆجۆ یتن آللاە دیلەمەسە نفس بیلە آلامئیۇرکن، اؤنۆمۆزدەکی یەمگی بیلە اۇ دیلەمەسە ییەمییۇرکن، هر شەیین یگانە صاحیبی آللاهئ چۇق سەومک وە اۇنون سەوگیسینی ییتیرمەمک ایچین دە چۇق قۇرقمامئز گرکمز می؟
أی ایمان أدنلر! آللاەتان قۇرقون وە کیشی یارئن ایچین نە یاپئپ گؤندردیگینە باقسئن! آللاەتان قۇرقون، چۆنکی آللاە یاپتئقلارئنئزدان حابرداردئر. شو آللاهئ اونوتانلار گیبی اۇلمایئن. زیرا آللاە اۇنلارئن نفیسلرینی کندیلرینە اونوتتورموشتور. ایشتە یۇلدان چئقمئش فاسئقلاردئر بونلار. (حاشر سورەسی؛ 19-18)
بیز دە بو فاسئقلاردان اۇلماماق ایچین گلین أل ألە ورەلیم. اۆمید وە قۇرقو آراسئندا، بیربیریمیزە ناصیحات أدیپ دایاناراق یاشایالئم. آللاها وە رسولۆنە ایطاعات أدەرک یاشایالئم. کی بۆیۆک قورتولوشا أرەبیلەلیم.
حض. عؤمر: “بۆتۆن اینسانلار جننتە گیرەجک، بیر کیشی قالاجاق، دییە نیدا اۇلونسا، اۇ کیمسەنین بن اۇلاجاغئمدان قۇرقارئم. بۆتۆن اینسانلار جهننمە گیدەجک، آنجاق بیر تانەسی گیرمەیەجک، دییە نیدا اۇلونسا، اۇ کیشینین بن اۇلاجاغئمئ سانئر وە اۆمید بسلەریم.” دییۇر…
کیم آللاها وە رسولۆنە ایطاعات أدرسە آللاە اۇنو زمینیندن ائرماقلار آقان جننتە قۇیاجاقتئر. اۇرادا دواملئ قالئجئدئرلار. ایشتە بۆیۆک قورتولوش بودور. (نیسا سورەسی؛ 13)
