(8)
أمانت – 1
إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَمَانَاتِ إِلَى أَهْلِهَا وَإِذَا حَكَمْتُمْ بَيْنَ النَّاسِ أَنْ تَحْكُمُوا بِالْعَدْلِ إِنَّ اللَّهَ نِعِمَّا يَعِظُكُمْ بِهِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ سَمِيعًا بَصِيرًا ﴿۵۸﴾ (سورة النساء)
آللاە سیزە، أمانتلری أهلینە ورمەنیزی وە اینسانلار آراسئندا (هرحانگی بیر قۇنودا) حۆکۆم ورەجگینیز زامان عادالتلە حۆکۆم ورمەنیزی أمرەدر. آللاە سیزە نە گۆزل اؤگۆت وریر. آللاە دینلەر وە گؤرۆر. (نیسا سورەسی؛ 58)
“مۆنافئغئن عالامتی اۆچتۆر؛ قۇنوشتوغو زامان یالان سؤیلەر، سؤز وردیگیندە سؤزۆندە دورماز، کندیسینە بیر شەی أمانت أدیلدیگیندە حائینلیک أدر.” (بوحاری وە مۆسلیم)
دگرلی گنچلر،
سیزە بوگۆن أمانتتن وە اؤنمیندن باحثەدەجگیز.
عارابچا “گۆونمک” آنلامئنداکی “أ-م-ن /أمن” کؤکۆندن گلن “أمانت” کلیمەسی، تۆرکچەدە “گۆونیلیر اۇلماق” آنلامئندا قوللانئلئر. آیرئجا “گۆونیلن بیر کیمسەیە قۇروماسئ ایچین گچیجی اۇلاراق وریلن شەی” آنلامئنا دا گلیر. حاتتا کلیمەنین بو سۇن قوللانئلئشئ تۆرکچەدە داحا یایغئندئر.
ایسلامدا اۇلدوغو گیبی کۆلتۆرۆمۆزدە دە “أمانت” اۇلدوقچا گنیش قاپساملئ بیر نیتەلیک تاشئر. مثەلا بدنیمیز وە روحوموز، آللاهئن بیزە وردیگی بیرەر أمانتتیر. یینە آللاهئن بیزلرە وردیگی نیعمتلر، ایکرامئ اۇلان ثروت، ماقام وە اۇرونلار، بیزە عائید اۇلمایئپ دا بولدوغوموز شەیلر، سؤزلشمەلر، سئرلارئن ساقلانماسئ، مسکن وە عائیلە ماحرمیەتینە سایغئ دا بیرەر أمانتتیر.
دگرلی گنچلر،
ماعالأسف گۆنۆمۆزدە أمانت دەیینجە یوقارئدا سایدئقلارئمئزئن چۇغو عاقلا گلمز. یالنئزجا باشقالارئنئن بیزە اؤدۆنچ وردیگی وە گری آلاجاغئ شەیلر آنلاشئلئر. ألبتتە بو آنلام دا دۇغرودور. بیزە اؤدۆنچ وریلن شەیلری ضارار ورمەدن وە أن ایی شکیلدە قۇرویاراق قوللانماق وە صاحیبینە ایعادە أدنە قادار ساقلاماق، أمانتین أن ایی آنلاشئلابیلەجگی اؤرنکتیر.
شؤیلە بیر دۆشۆنۆن: سەودیگینیز بیر کیتابئنئزئ بیر آرقاداشئنئزا اؤدۆنچ ورسنیز، اۇ دا جیلدینی پارچالاسا، صایفالارئنئ کیرلتسە وەیا قارالاسا، سؤز وردیگیندن چۇق داحا اوزون بیر سۆرە سۇنرا دا هیچبیر شەی اۇلمامئش گیبی سیزە گری گتیرسە، کندینیزی ناسئل حیسسەدرسینیز؟ بو اؤرنگی اونوتمایالئم وە بورادان یۇلا چئقاراق، بیزە حایات بۇیونجا أمانت أدیلن هر شەیە ناسئل موعاملە أتمەمیز گرکتیگینی آنلامایا چالئشالئم.
دەمیشتیک کی، بدنیمیز وە روحوموز آللاهئن بیزە بیرەر أمانتیدیر. بدنیمیزە أن ایی شکیلدە باقمالئ، اۇنا ضارارلئ اۇلاجاق شەیلردن قاچئنمالئ، اۇنو ساغلئقلئ توتمالئیئز. سیگارا ایچمک، آلکۇل قوللانماق، آشئرئ شکرلی وە حاضئر بسینلری سئقچا تۆکتمک گیبی وۆجودوموزا ضارار ورەبیلەجک شەیلری یاپماق، بیزە وریلمیش أمانتە عادتا بیر حئیانتتیر…
بدنیمیزە ایی باقارکن، روحوموزو دا اونوتمامالئیئز. روح ساغلئغئمئزا ضارار ورەبیلەجک آشئرئ شیددت ایچریکلی وە اینسان اۇنورونو زدەلەیجی اۇیون، فیلم، دیزی وە اۇرتاملاردان قاچئنمالئیئز؛ چۆنکی بدن وە روح ساغلئغئ قایبەدیلیرسە، گری قازانماق چۇق زۇردور. بونلارئ ساغلئقلئ توتابیلمک ایچین، هم سایدئقلارئمئزا دیققات أتملی، هم دە بدنیمیزین وە روحوموزون گلیشیمی ایچین گرکلی اۇلان عیبادتلریمیزی یرینە گتیرملیییز. بیلدیگینیز گیبی “ناماز وە اۇروچ” بو تۆر عیبادتلرین باشلئجالارئدئر.
دگرلی گنچلر،
آللاە اینسانلارا دۆنیادا بۆیۆک نیعمتلر ورمیشتیر. سولار، أکینلر، فایدالاندئغئمئز حایوانلار، مەیوەلر، ماعدنلر وب. بو نیعمتلری بیرەر أمانت قابول أتملی، قوللانئرکن ایسراف أتمەملی، بونلارئن قایناقلارئنا ضارار ورمەملی وە ألیمیزدن گلدیگی قادار دوروملارئنئ اییلشتیرمەیە چالئشمالئیئز.
“بیر کیشیدن نە اۇلور؟” دییە دۆشۆنمەملی، هرکسین کندی یاپتئغئندان حسابا چکیلەجگینی حاطئرلامالئیئز. أگر بو بیلینچلە حارەکت أتمزسک، بیزە وریلن نیعمتلرین دە یینە اینسانلار یۆزۆندن بۇزولابیلەجگینی آللاە تعالا قورئاندا بیلدیرمیشتیر:
ظَهَرَ الْفَسَادُ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ بِمَا كَسَبَتْ أَيْدِي النَّاسِ لِيُذِيقَهُمْ بَعْضَ الَّذِي عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ ﴿۴۱﴾ (سورة الروم)
اینسانلارئن، کندی أللرییلە یاپتئقلارئ شەیلر یۆزۆندن قارادا وە دنیزدە بۇزولمالار اۇلور. بو، أتتیکلرینین بیر قئسمئنئ بولسونلار دییەدیر؛ باقارسئن وازگچرلر. (روم سورەسی؛ 41)
اونوتمایالئم کی، “عاقئل” دا بۆیۆک بیر نیعمتتیر. ذاتن عاقئل صاحیبی اۇلمایان کیشیلر دینیمیزدە سۇروملو دگیللردیر. عاقلئمئزئ ایی قوللانئر، کندی یتەنکلریمیزلە بیرلشتیریرسک، هم کندیمیزە، هم عائیلەمیزە، هم دە دۆنیانئن گلیشیمینە قاتقئدا بولونابیلیر، آیرئجا بو سایەدە پارا وە مال قازانابیلیریز. أدیندیگیمیز پارا وە مال دا بیرەر أمانتتیر؛ چۆنکی اۇنلاردا، موحتاج اۇلان وە ایستەین کیمسەلرین حاققئ واردئر. (ذاریات سورەسی؛ 19)
بو یۆزدن، “زکات ورمک” دە بو أمانتلرە قارشئ بیزیم سۇروملولوغوموزدور. آیرئجا یترینجە ثروتە صاحیب اۇلانلارئن، “حاج یاپمالارئ” دا فارضدئر.
أمانت قۇنوسونو قۇنوشمایا دوام أدەجگیز. شیمدیلیک، بو اؤگرندیکلرینیزی اویغولامانئزئ دیلییۇروز.
