(28)
ایستیعانە
“ایستیعانە“؛ یاردئم ایستەمک دەمکتیر. فاتیحا سورەسینی هر اۇقویوشوموزدا “إیَّاکَ نَستَعِین = آللاهئم، یالنئز سندن یاردئم ایستەریز“، دەریز. بورادا شەیحین بیر سؤزۆنۆ حاطئرلاماق یریندە اۇلور. شؤیلە دەمیشتی:
“سیز نە دەرسنیز دەیین، بیز آللاە ایلە قوللار آراسئندا أولیائوللاهئن وە مشاییحی عیظام حاضراتئنئن روحلارئنئن واسئطا اۇلدوغونا اینانئرئز. اۇنلارئن روحانیەتیندن ایستیمداد أدر، ایستیعانەدە بولونوروز.
أولیانئن روحوندان ایستیعانەدە بولوندوغونوزا گؤرە نامازدا “إیَّاکَ نَستَعِین = یالنئز سندن یاردئم ایستەریز” دەمەیە حاققئنئز اۇلماز.
رابئطا یاپاراق شەیحین روحانیەتییلە برابر، صورتینی قالب گؤزۆنۆن اؤنۆنە گتیریپ حایال أتمەنیز وە قالبلە اۇندان یاردئم ایستەمەنیز وار یا، ایشتە اۇ زامان تەوحیدلە ایلگینیز کسیلیر. چۆنکۆ بو، شەیحە عیبادت اۇلور.
موحاممد (ص): “دوعا عیبادتین اؤزۆدۆر.” دەمییۇر مو؟ بیر دە، شؤیلە دییۇر: “دوعا عیبادتین تا کندیسیدیر.”
پوتا تاپانلار عیبادتی، پوتو راضئ أدیپ دوعالارئنئن قابولۆنۆ ساغلاماق ایچین یاپارلار.
بیرچۇق آیتتە مۆشریکلرین، آللاەتان باشقاسئنا دوعا أتتیکلری آنلاتئلئر. موحاممدە (ص) وردیگی بیر أمیردە، آللاە تعالا شؤیلە بویورور:
قُلْ إِنَّمَا أَدْعُو رَبِّي وَلَا أُشْرِكُ بِهِ أَحَدًا ﴿۲۰﴾ (سورة الجن)
دە کی: “بن یالنئزجا راببیمە دوعا أدر، اۇنا هیچبیر وارلئغئ اۇرتاق قۇشمام.” (جین سورەسی؛ 20)
ایبن عابباس: “دوعانئز ایمانئنئزدئر،” دەمیشتیر.
اینسانلار اؤتەدن بری، أن چۇق دوعا وە عیبادت قۇنوسوندا یانئلدئقلارئ ایچین، بۆتۆن ألچیلرین داعوتینین تملینی بو ایکی حوصوص اۇلوشتورموشتور.
ناماز، اۇروچ، حاج، زکات، حلاللر وە حاراملارلا ایلگیلی آیت سایئسئ، آللاەتان باشقاسئنا عیبادتی -داردا قالئنجا باشقاسئندان ماعنوی یاردئم بکلەمەیی- شیرک سایئپ یاساقلایان آیت سایئسئندان آزدئر.
قورئانئن همن هر صایفاسئندا شیرک ایلە ایلگیلی آیتلر واردئر:
أَمَّنْ يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَيَكْشِفُ السُّوءَ وَيَجْعَلُكُمْ خُلَفَاءَ الْأَرْضِ أَإِلَهٌ مَعَ اللَّهِ قَلِيلًا مَا تَذَكَّرُونَ ﴿۶۲﴾ (سورة النمل)
داردا قالان بیری یاردئم ایستەدیگیندە اۇنا قارشئلئق وریپ سئقئنتئلارئ گیدرن، سیزی یریۆزۆنۆن حاکیملری یاپان کیمدیر؟ آللاە ایلە بیرلیکتە باشقا ایلاە مئ وار؟ بیلگینیزی نە قادار آز قوللانئیۇرسونوز! (نمل سورەسی؛ 62)
(29)
آللاهئن گؤزۆکمەسی (تجللی)
“تجللی“؛ گؤزۆکمک، اۇرتایا چئقماقتئر. آللاهئن تجللی أتمەسی دە، اۇنون گؤزۆکمەسی وەیا گۆجۆنۆن اۇرتایا چئقماسئ آنلامئندا قوللانئلئر.
شەیح أفندی: (آلنئنئ گؤسترەرک) شەیحلرین آلنئ آینادئر. اۇرادا آللاە تجللی أدر.
بایئندئر: آللاە تعالا، بیر اینساندا ناسئل گؤزۆکۆر؟ بونون دلیلی نەدیر؟
شەیح أفندی: آللاە تعالا شؤیلە بویورور:
وَلَمَّا جَاءَ مُوسَى لِمِيقَاتِنَا وَكَلَّمَهُ رَبُّهُ قَالَ رَبِّ أَرِنِي أَنْظُرْ إِلَيْكَ قَالَ لَنْ تَرَانِي وَلَكِنِ انْظُرْ إِلَى الْجَبَلِ فَإِنِ اسْتَقَرَّ مَكَانَهُ فَسَوْفَ تَرَانِي فَلَمَّا تَجَلَّى رَبُّهُ لِلْجَبَلِ جَعَلَهُ دَكًّا وَخَرَّ مُوسَى صَعِقًا فَلَمَّا أَفَاقَ قَالَ سُبْحَانَكَ تُبْتُ إِلَيْكَ وَأَنَا أَوَّلُ الْمُؤْمِنِينَ ﴿۱۴۳﴾ (سورة الأعراف)
موسا بلیرلنن واقیتتە گلیپ دە راببی اۇنونلا قۇنوشونجا دەدی کی: “راببیم! بانا کندینی گؤستر دە، سنی سەیرەدەییم.” دەدی کی: “بنی گؤرەمزسین، آما شو داغا باق؛ أگر یریندە قالابیلیرسە، داحا سۇنرا بنی گؤرۆرسۆن!” راببی داغا گؤرۆنۆر گؤرۆنمز اۇراسئنئ دۆمدۆز أتتی. موسا دۆشۆپ بایئلدئ. کندینە گلینجە دەدی کی: “سانا بۇیون أگریم، سانا یؤنلدیم. بن مۆمینلرین أن اؤندە اۇلانئیئم.” (آعراف سورەسی؛ 143)
آللاە بیر داغدا تجللی أتتیگینە گؤرە، بیر اینساندا تجللی أدەمز می؟
