ایسلامئن سۇسیال آلانا ایلیشکین تکلیفلرینین قۇنوشولور وە تارتئشئلئر حالە گلمەسی، أمپریالیست پۇلیتیکالار اۆرتن وە بو پۇلیتیکالارا باغئملئ قئلئنان عونصورلارئ ماراضی بیر تدیرگینلیگە سەوق أتمکتەدیر. أمپریالیست کۆلتۆر وە پۇلیتیکا قایناقلارئ، ایسلامئن دۆنیایا باقان جبهەسی قۇنوسوندا، اؤزللیکلە سۇن یئللاردا اۇلاغاناۆستۆ بیر دویارلئق گؤسترمکتەدیر. ایسلامئن روحانی حایاتا وە آحیرت حایاتئنا ایلیشکین یاقلاشئم وە یۇروملارئ، بۆتۆن دۆنیادا هرحانگی بیر راحاتسئزلئغا نەدن اۇلمازکن، فیزیکی حایاتا وە دۆنیا حایاتئنا ایلیشکین یاقلاشئم وە یۇروملارئ، حئنچ وە اؤفکەیلە دوردورولماق ایستنمکتەدیر.
ایسلام، گۆنۆمۆزدە همن بۆتۆن مۇدرن أگیلیم وە قوروملار طارافئندان مۇدرن فانتازیلر آدئنا یارغئلانماقتادئر. ایسلام وە مۆسلۆمانلار، بوگۆن شئمارئق بیر بیلیم وە تکنۇلۇژی سارحۇشلوغو قارشئسئندادئر. مۇدرن حایاتئن هر آلانئندا جیددی بیر بونالئم باش گؤسترمیشکن، مۇدرن حایات آنلایئشئ چۇق دار کیمی قاورایئش قالئبلارئنا سۇقولموشکن، بۆتۆن کۆلتۆر وە ایدئۇلۇژیلر بیرەر بیرەر ایفلاس أدرکن، حایاتئن هر آلانئندا هر تۆر اؤلچۆسۆزلۆک وە تاشقئنلئق بیر دۆنیا گؤرۆشۆ حالینە گلیرکن، یئقئجئ بیر گۆونسیزلیک بۆتۆن تۇپلوملارئ سارسارکن، همن هر تۇپلومدا عاقئل دئشئ فارقلئلاشمالار یاشانئرکن، بۆتۆن اینسانلار اینسان اۇلماقتان چئقارئلئپ سادەجە دایانئقلئ تۆکتیجی حالینە گتیریلیرکن؛ عیرفان، عادالت وە آحلاق یۇقسوللوغو قاتلانئلماز بۇیوتلارا اولاشئرکن؛ حئرص، عادالتسیزلیک وە آجئماسئزلئق مشروع بیر تۇپلومسال داورانئش حالینە دؤنۆشۆرکن، بۆتۆن بیر دۆنیا یالنئزجا کیتلەسل اۆرتیم وە کیتلەسل تۆکتیم ایلیشکیلریندن عیبارت بیر چرچیوەیە زۇرلانئرکن، دویارسئز بیر گلیشمە وە بۆیۆمە سادەجە نیجەلیکسل دگرلرلە اؤرۆلۆ بیر دۆنیا قورارکن، اینسانلئغئ آرتئق یالنئزجا ماددی گۆدۆلر یؤنلندیریرکن، بۆتۆن بونلارئ اونوتتوراراق مۇدرنیست أگیلیم وە قوروملارئن سۆرکلی عازیز ایسلامئ یارغئلامالارئ مۆزمین بیر حاستالئق حالینە گلمیش أمثالسیز بیر باغنازلئغئن تظاهۆرۆدۆر.
حانگی آلانا ایلیشکین اۇلورسا اۇلسون، ایسلامئن بۆتۆن تکلیفلری آیرئلما قابول أتمز بیر بۆتۆندۆر. ایسلام، کندی سسینی وە ایفادەسینی آنجاق بو بۆتۆنلۆک ایچریسیندە بولابیلەجکتیر. دین بۆتۆنۆ ایچریسیندە هر تکلیف زینجیرین بیر حالقاسئنئ تشکیل أتمکتەدیر. حالقالارئن بیربیریندن قۇپارئلمالارئ حالیندە، هیچبیر حالقانئن کندی باشئنا بیر قئیمت تاشئمایاجاغئ موحاققاقتئر. ایسلام گۆنۆمۆزدە نە یازئق کی هم گلەنکچی عونصورلار هم دە مۇدرنیست عونصورلار طارافئندان یالنئزجا بیربیریندن قۇپوق حالقالار حالیندە یاشاتئلابیلمکتەدیر. زینجیرین هرحانگی بیر حالقاسئ کندی باشئنا ایسلامئ تمثیل أتمەمکتەدیر. قالدئ کی، تک باشئنا بیر حالقانئن ایسلامئ تمثیل أتمەیە قالقئشماسئ دا دۆشۆنۆلەمز. گچمیشتە اۇلدوغو گیبی گۆنۆمۆزدە دە ایسلامئن وە مۆسلۆمانلارئن أن بۆیۆک سۇرونلارئندان بیریسی، ایسلامئ هرحانگی بیر یاقلاشئم بیچیمییلە أشیتلەمە عاصابیەتیدیر.
ایسلامی بیر دیسیپلین، عاینئ حاسساسیەت اؤلچۆلری ایچریسیندە قۇرونماسئ گرکن، عاینئ اؤنمە صاحیب دیسیپلینلردیر. هرحانگی بیر دیسیپلینی هرحانفی بیر مۆلاحاظا ایلە چئقارئپ آتماق، سیستمین آنلاشئلماسئنئ زۇرلاشتئراجاغئ گیبی ایشلەیشینی دە زۇرلاشتئراجاقتئر.
مۆسلۆمانلار حالن اۆزرلریندە سؤمۆرگەجیلیگین ضارارلئ أتکیلرینی تاشئماقتادئر. سؤمۆرگەجی پۇلیتیکالار یۇلویلا ایسلام حالقلارئ هر باقئمدان باغئملئ حالە گتیریلمیشلردیر. ایسلام دۆنیاسئنداکی مۆزمین باغئملئلئق، ایسلام یۆزۆندن دگیل، کؤتۆ وە آشاغئلئق سؤمۆرگەجی پۇلیتیکالار یۆزۆندندیر.
سؤمۆرگەجی پۇلیتیکالار، ایسلام دۆنیاسئندا ایسلامئن یرینە تاریح کۆلتۆرۆنۆ ایقامە أتمیشلردیر. مۆسلۆمان تۇپلولوقلار حالن بیربیرینە ایسلامئن اؤنگؤردۆگۆ آچئدان دگیل، اولوسال ایدئۇلۇژیلرین یا دا اولوسال مۇتیفلرلە دۇقونموش دینی دویارلئلئغئن ایمکانلارئیلا باقماقتادئر. مۆسلۆمان تۇپلولوقلارا تانئنان دین وە ویجدان اؤزگۆرلۆگۆ، اولوسال کۆلتۆر وە ایدئۇلۇژی تملینە دایالئ بیر دین وە ویجدان اؤزگۆرلۆگۆدۆر.
بوگۆن ایسلام تۇپلوملارئندا دا تۇپلومسال ایلیشکیلرین چرچیوەسی وە اؤزۆ حئزلا وە تهلیکەلی بیر بیچیمدە دگیشمکتەدیر. مۇدرنلشمە یۇلویلا قایبۇلان دگرلرین یرینە هیچبیر ایدئۇلۇژی بیر شەی قۇیاماماقتادئر. مۆسلۆمانلار دا آرتئق گۆنجل قایغئلاردان، گۆنجل اوغراشلاردان، گۆنجل توتقولاردان گرییە قالان زامانلارئنئ ایسلاما آیئرئیۇرلار. مۇدرنیزم وە مۇدرن ایلیشکیلر مۆسلۆمانلارئ دا باشتان چئقارماقتادئر. مۆسلۆمانلار کؤتۆلۆکلردن ساقئندئرما گؤرەولرینی یرینە گتیرمەمکتەدیر. قئسئرلاشتئرئلمئش بیر دین آنلایئشئ یۆزۆندن، مۆسلۆمانلار سۇروملو اۇلدوقلارئ حالدە کؤتۆلۆکلردن آلئقۇیما گؤرەولرینی ترک أتمیش بولونماقتادئر. لائیک بیر آحلاق یۆزۆندن، مۆسلۆمانلار حاکیم پۇلیتیک دۆزنلرین حوصومتینی داعوت أتمەیەجک أتکینلیکلرە یؤنلییۇرلار. مۆسلۆمانلار، ایسلام کندیلرینە بؤیلە بیر حاق تانئمادئغئ حالدە، کافیرلرە: “سیز بیزە قارئشمایئن، بیز دە سیزە قارئشمایالئم” طارزئندا گۆونجەلر ورمکتەدیرلر.
حارەکتسیز وە اوموتسوز مۆسلۆمان یئغئنلارئن سۇروملوسو ایسلام دگیلدیر. حارەکتسیز وە اوموتسوز یئغئنلار، اۇتۇریتر دۆزنلر طارافئندان قالئبلانمئش وە دۇنموش بیر حایات طارزئنا مجبور أدیلمیشلردیر. مۆسلۆمانلار اویغولاناگلن کۆلتۆر پۇلیتیکالارئ یۆزۆندن اینانچ وە عیرفان قایناقلارئیلا تماسلارئنئ ییتیرمیشلردیر.
تۇتالیتر اویغولامالار مۆسلۆمان یئغئنلارئ دهشتە دۆشۆرمکتەدیر. مۆسلۆمان تۇپلولوقلار ایدئۇلۇژیک یاپئلانمالار نەدنییلە چاتئشان اینانچ وە کۆلتۆرلر آراسئنا سئقئشئپ قالمئش دورومدادئر. ایسلام سیاسال دۆشۆنجەسینین، ساغجئ وە سۇلجو ایدئۇلۇژیلرلە بیر یاقئنلئغئ بولونمادئغئ حالدە، کیمی اۆلکەلردە ساغ عونصورلارئ، کیمی اۆلکەلردە دە سۇل عونصورلارئ ایقتیدارا گؤتۆرمک وە اۇرادا توتماق ایچین ایسلام بیر آراچ اۇلاراق قوللانئلماقتادئر.
مۇدرن دۆنیادا، گلەنکسل ایدئۇلۇژیک یاپئلانمالار دا حئزلا جاذیبەلرینی ییتیرمکتەدیرلر. آرتئق بۆتۆن بیر دۆنیا، أکۇنۇمینین وە ماددەجی بیر آحلاقئن أگەمنلیگی آلتئنا گیرمکتەدیر. بۆتۆن دۆنیا وە اینسانلئق آرتئق أکۇنۇمیک أگەمنلیگین بیر لابۇراتووارئ حالینە گتیریلمیشتیر. ساغ وە سۇل قاوراملار دا موحتوالارئنئ گیتتیکچە قایبەتمکتەدیر. شیمدی ساغ وە سۇل ایدئۇلۇژیلری آشان ینی وە سۆپر بیر ایدئۇلۇژی اۇلان أندۆستریالیزم اینسانلئغئ مشغول أتمەیە باشلامئشتئر. أندۆستریالیزم سادەجە اۆرتمک وە تۆکتمکتن عیبارت بیر مۇدرن دۆنیا گرچکلیگیدیر.
یئقئجئ بیر ایلرلەمە دۆشۆنجەسی تارتئشئلماز کیمی فانتازیلرلە اینسانلئغئن قادرینی چۇق کؤتۆ بیر شکیلدە أتکیلەمکتەدیر. آرتئق مۇدرن زامانلارئن بیلگینلری؛ أندۆستریالیستلردیر. أندۆستریالیزم هر آلاندا بۆیۆک اوچوروملار آچان بیر ایدئۇلۇژینین آدئدئر. قۇرقونچ سفالتلر وە قۇرقونچ سفاهاتلار اینسانلئغا أندۆستریالیزمین بیر باغئشئدئر. أندۆستریالیزم اینسانلئغئ بۆیۆک بیر روحسال یۇقسوللوغا سۆرۆکلەمکتەدیر.
ایسلام ناظارئندا ایمان حانگی اؤلچۆدە اؤنم تاشئیۇرسا، عامل دە اۇ اؤلچۆدە اؤنم تاشئماقتادئر. آللاە قاتئندا آحلاق حانگی اؤلچۆدە بیر دگر تاشئیۇرسا، سیاست دە اۇ اؤلچۆدە بیر دگر تاشئماقتادئر. ایلاهی سیستم ایچریسیندە هیچبیر عونصور تک باشئنا بیر آنلام ایفادە أتمەمکتەدیر. گچمیشتن فارقلئ اۇلاراق گۆنۆمۆزدە ایسلامئن سیاسال تکلیفلرینین دە مۆسلۆمانلارئن گۆندمینە قازاندئرئلمئش اۇلماسئ، کافیرلر وە مۆنافئقلار اۆزریندە اۇلدوغو قادار، مۆسلۆمان اۇلاراق تانئنان گلەنکچی وە گؤرەنکچی عونصورلار اۆزریندە دە درین بیر حۇشنودسوزلوغون دۇغماسئنا نەدن اۇلموشتور. بوگۆن آچئقچا گؤرۆلەبیلەجگی اۆزرە، کافیرلر ایسلامئن سیاسی بۇیوتو قۇنوسوندا آشئرئ بیر دویارلئق وە دیققات گؤسترمکتەدیرلر. مۆسلۆمانلارئن ایسلامئن سیاسال سؤیلمینە یؤنەلیک ایلگیلرینین آرتماسئ، حاکیم سیاسال دۆزنلری، مۆسلۆمانلار عالەیهیندە اؤنلملر آلمایا سەوق أتمکتەدیر.
