موحسین؛ ایحسان صاحیبی دەمکتیر. ایحسان صاحیبلری ایسە آللاە رسولۆنۆن تاعریف أتتیگی کیمسەلردیر. اۇنلار آللاهئ گؤرۆیۇرموش گیبی قوللوغونو دوام أتتیریپ عیبادتینی یاپانلاردئر. بوندان دۇلایئدئر کی، قورئان موحسینلری تاعریف أدرکن یاعنی اۇنلارئن واصئفلارئنئ آچئقلارکن، اۇ ایحسان صاحیبی کیشیلرین حپ گۆزل عامللریندن باحثەدر. چۆنکی اۇنلاردان کؤتۆ عامللر صودور أتمز.
باقارا سورەسینین 2-نجی آیتی بیزە گؤسترییۇر کی، اۇنلار قورئاندان آصلا شک وە شۆبهە دویمازلار. اۇنلار بۆتۆنۆیلە حاراملاردان ساقئنئر، آللاهئن أمیرلرینی یرینە گتیریرلر. وە بو أمیرلری یرینە گتیریرکن دە آصلا اۆشنمزلر. اۇ أمیرلر اۇنلارا ماددی وە ماعنەوی سئقئنتئ ورمز. اۇنلار آللاەتان شیددتلە قۇرقارلار. آللاە ایلە شیددتلی موحاببتلری واردئر.
قورئان؛ ایچیندە هیچبیر أگریلیک اۇلمایان وە ایچیندە آصلا شک وە شۆبهە بولونمایاندئر. ترددۆدلری ایزالە أدن، گۆزللیکلری، دۇغرولارئ گؤسترندیر. باصیرتلری آچان، باقئشلارئ دگیشتیرن، هر شەیدە یاراتانئن صانعاتئنئ گؤسترندیر. باقتئغئ أشیادا آللاهئن تجللیاتئنئ یانسئتان بیر یۇل گؤستریجیسیدیر. دۇغرو یۇل موتتاقیلر ایچیندیر.
اۇ کیتاب (قورئان)؛ اۇندا آصلا شۆبهە یۇقتور. اۇ، موتتاقیلر (ساقئنانلار) ایچین بیر یۇل گؤستریجیدیر. (باقارا سورەسی؛ 2)
قورئان اۇنلارا؛ ایی اۇلمایئ، ایی داورانمادئقچا قارشئلئغئنئ أکسیکسیز آلمایئ اؤگرتیر. ایسراف أتمەمەیی وە آللاە یۇلوندا حارجارکن جیمری داورانمامایئ اؤگرتیر.
آللاە یۇلوندا حارجایئن. کندی أللرینیزلە کندینیزی تهلیکەیە آتمایئن. هر تۆرلۆ حارەکتینیزدە دۆرۆست داورانئن. چۆنکی آللاە دۆرۆستلری سەور. (باقارا سورەسی؛ 195)
قورئان موحسینلرە؛ أشلرینین حاققئنئ یرینە گتیرمەسینی، اۇنلارئن گؤنۆل رئضاسئنئ قازانماسئنئ، اۇنلارئن حاق وە حوقوقونا سایغئلئ اۇلماسئنئ، عائیلە حایاتئندا اؤرنکلرین أن گۆزلی اۇلان حض. موحاممدی (ص) اؤرنک گؤستریر.
قادئنلارا مهیرلرینی گؤنۆل رئضاسئ ایلە ورین. أگر گؤنۆل حۇشلوغو ایلە اۇ مهرین بیر قئسمئنئ سیزە باغئشلارسا اۇنو دا عافیەتلە یەیین. (نیسا سورەسی؛ 4)
قورئان موحسینلر ایچین بیر هیدایت رهبری اۇلاجاق وە بیر راحمتلە اۇنلارئ قوجاقلایاراق اۇنلارئ دۇغرو یۇلا ایلتەجکتیر. قورئان موحسینلری آللاهئن راحمتی قاپسام آلانئنا سۇقار.
قورئان اۇنلارا وارلئغئنئن دلیللرینی گؤسترەرک آللاهئن لۆطفو وە کرمییلە کندیلرینە وریلن لۆطوف وە نیعمتلرین وارلئغئنا ایشارت أدر. صابرەدن، شۆکرەدن، هر باقتئقلارئندان عیبرت آلان وە هر شەیین اۆزەریندە آللاهئن حالئق وە فاطئر صئفاتلارئنئن تجللیسینی گؤرن قوللار حالینە سۇقار.
قورئان موحسینلرە؛ اییلری صئفاتلارئنئ تاعریف أدەرک اۇنلارا اؤلۆم وە اؤتەسینی حاطئرلاتئر. دۆنیادا حانگی قۇنومدا اۇلمالارئنئ، ناسئل داورانماسئنئ گؤسترمک ایچین رهبر گؤندردیگینی بلیرتیر.
گۆزل داورانانلار ایچین بیر هیدایت رهبری وە راحمت اۇلماق اۆزەرە (ایندیریلمیشتیر). (لۇقمان سورەسی؛ 3)
قورئان اۇنلارئن سؤزلرینین دۇغرو اۇلماسئنئ، واعادلرینی توتمالارئنئ، أمین اۇلمالارئنئ، کندی نفسینە ایستەدیکلرینی قاردشینە دە ایستەمەسینی، کندی نفسینە ایستەمەدیکلرینی مۆمین قاردشلرینە دە ایستەمەمەسینی اؤگرتەرک اۇنلارا ایی مۆمین اۇلمانئن یۇللارئنئ اؤگرتیر.
قورئان؛ ایمان أدنلرین ایی ایشلر یاپمالارئنئ، گرچک ماعناسئیلا کندیلرینی قۇرومالارئنئ، أللریندن گلدیگینجە گۆزل ایش یاپمالارئنئ، حارامئ وە شۆبهەلی اۇلان هر شەیلردن اوزاق اۇلمالارئنئ، حارام ایشلەمەمکتە وە عیبادتلرینە دوام أتمکتە دە صابئرلئ اۇلمالارئنئ اؤگرتیر.
سیزە وارلئغئنئن دلیللرینی گؤسترمەسی ایچین، آللاهئن لۆطفویلا گمیلرین دنیزدە یۆزدۆگۆنۆ گؤرمەدین می؟ شۆبهەسیز بوندا؛ چۇق صابرەدن، چۇق شۆکرەدن هرکس ایچین عیبرتلر واردئر. (لۇقمان سورەسی؛ 31)
ولحاصئل قورئان؛ ایستنیلن دگردە، ایستنیلن اؤزللیکتە اؤزۆ سؤزۆ دۇغرو، أمین، گۆونیلیر، آللاەتان گلن أمیرلرە موطیع، یاساقلارا قارشئ کندیسینی قۇرویان، آللاهئن ایسمی گچتیگی زامان قالبلری تیترەین، قورئان اۇقوندوغو زامان بەیینلریندەکی شک وە شۆبهەلرین اۇلمادئغئ بیر مۆمین تۇپلومو آرزولار.
قورئان حض. موحاممدین (ص) تاشئدئغئ واصئفلارئ؛ کندیسینە گۆزل یاقلاشانلارا آقتاراراق ینیدن بیر اینسان اینشا أدر.
حض. آدمدن باشلایان تەوحید اینانجئنئ گۆنۆمۆزە تاشئیان بۆتۆن سماوی کیتابلارئن حپسینی ایچیندە تۇپلار. بۆتۆن نبیلرین وە رسوللرین گۆزل صئفاتلارئنئ، اوغرادئقلارئ ظولمە قارشئ صابئرلارئنئ، تەوحیدین آیاقتا دورابیلمەسی ایچین دۆنیانئن أن ظالیملرینە قارشئ ناسئل دیک دوردوقلارئنئ، کندیلرینە یاپئلان ظولۆمدن اؤتۆرۆ هیچ سارسئلمادئقلارئنئ، هیچ کیمسە هیچبیر گۆجۆن قارشئسئندا وە آللاەتان باشقاسئنا بۇیون أگیپ دیز چؤکمەدیکلرینی، تەوحید بایراغئنئ ناسئل أن یۆکسک بورچلارا دیکتیکلرینی واحییندە آنلاتئر. مۆکممل اؤرنکلر گیبی اۇلماسئنئ ایستەر.
حایئر! اۇ گرچگی گتیردی وە ألچیلر دە دۇغرولادئ. (صاففات سورەسی؛ 37)
ایشتە، قورئان ریسالت حالقاسئنئن أن سۇنو اۇلان حض. موحاممدین (ص) ظولمۆن قارانلئغئنئ داغئتئپ، نورئ ایلاهینین عادالتینی ساغلایئپ، هر تۆرلۆ واحشت وە دهشت قارشئسئندا ناسئل دیمدیک دورولاجاغئنئ بیزە اؤگرتیر.
اۇندان اؤنجە دە بیر راحمت وە رهبر اۇلاراق موسانئن کیتابئ واردئر. بو (قورئان دا) ظولمەدنلری اویارماق وە اییلیک یاپانلارا مۆژدە اۇلماق اۆزەرە عاراب لیسانئیلا ایندیریلمیش، دۇغرولایئجئ بیر کیتابتئر. (آحقاف سورەسی؛ 12)
کندیسیندە گۆزل حاصلتلری تاشئیان، “اۆسوتۆل-حاسەنە” دییە بیزە گؤستریلن حض. موحاممدین (ص) آحلاقئنئ، حایاتئنئ، حال وە حارەکتلرینی گؤسترەرک أن گۆزل اؤرنکلیک سونولموشتور.
قورئاندان باشقا رهبر، آللاە رسوللریندن باشقا اؤرنک آرامایانلار ایچین بو بؤیلەدیر. قورئانا ایتتیباع، رسولە تابیع مۆکممل مۆمین وە موحسین اۇلاراق اینسانلارئ ینیدن اینشا أدیپ، اۇنلارئ دا تۇپلوما اؤرنک اینسان یاپئپ، تۇپلوملارئن ینیدن یاپئلانماسئنئ ساغلار.
ألچی سیزە نە وردییسە اۇنو آلئن، سیزە نە یاساقلادئیسا اۇندان دا ساقئنئن. آللاەتان ساقئنئن. چۆنکی آللاهئن عاذابئ چتیندیر. (حاشر سورەسی؛ 7)
مۆمینلر ، سادەجە آللاها وە رسولۆنە گؤنۆلدن اینانمئش کیمسەلردیر. (نور سورەسی؛ 62)
آند اۇلسون سیزە کندینیزدن اؤیلە بیر ألچی گلمیشتیر کی، سیزین سئقئنتئیا اوغرامانئز اۇنا چۇق آغئر گلیر. اۇ، سیزە چۇق دۆشکۆن، مۆمینلرە قارشئ چۇق شفقاتلیدیر، مرحامتلیدیر. (تەوبە سورەسی؛ 128)
