“مشروع اۇلماق قایدئیلا أرککلرین قادئنلار اۆزەریندە، قادئنلارئن دا أرککلر اۆزەریندە بنزەر حاقلارئ واردئر. نە کی أرککلرین قادئنلار اۆزەریندە اؤنجەلیک حاققئ واردئر. (عائیلە رئیسلیگی) آللاە هر ایشیندە مۆکمملدیر، هر حۆکمۆندە تام ایصابت صاحیبیدیر.” (باقارا سورەسی؛ 228)
اوزون بیر یۇلجولوغا چئقئیۇروز. رهبریمیز رسولوللاهئن (ص) تاوصیەلری قولاقلارئمئزدا؛
أبوساعید وە أبوهۆرەیرەدن ریوایت أدیلدیگینە گؤرە آللاە رسولۆ (ص) شؤیلە بویوردو: “اۆچ کیشی یۇلجولوغا چئقارلارسا آرالارئندا بیرینی باشقان سچسینلر.” (أبوداوود)
اؤیلە یا، ایکی باش دەمک، ایکی آیرئ یۇل پلانئ دەمک…
آللاهئن بو چئقاجاغئمئز یۇلجولوقتا، هر ایشیندە مۆکممل اۇلدوغو وە هر حۆکمۆندە ایصابت أتمەسی سۇنوجو بیزیم ألیمیزە بئراقمادئغئ یۇلجولوق باشقانئ أرککلر
قۇموتان اۇلمادان اۇردو، باشباقانسئز حۆکومت، مۆدۆرسۆز اۇقول اۇلمادئغئ گیبی رئیسسیز دە عائیلە اۇلماز.
نە قادار سۇروملولوق، اۇ قادار حاق؛
نە قادار حاق، اۇ قادار سۇروملولوق…
راببینی بیلن حاددینی بیلیر. حاددینی بیلن حانئملار دا عائیلە رئیسلیگی گیبی سۇروملولوغو چۇق زۇر اۇلان بیر ایشە گیریشمز.
عاقئللئ اۇلان هر حانئم بیلیر کی؛ تامامن اۇتۇریتە ایشی اۇلان عائیلە رئیسلیگینین سایغئسئنئ قۇرور وە چۇجوقلارئنئ أگیتمک ایچین باشقا ایمکانلار آراما یۇلونا گیرمزلر. داحا چۇق آننەلیگە حاص شفقات وە مرحامت دویغولارئنئ داحا گۆزل قۇرویابیلیرلر.
آللاە تعالا چۇجوقلارئمئزئن أمزیریلمە سۆرەسینی ایکی یئل سۆردۆرۆلمەسینی بلیرتیرکن، بوگۆنۆن بیلیمی دە بونو تاصدیق أتمکتەدیر. چۇجوغون هم دویغوسال، روحی گلیشیمیندە هم دە فیزیکی گلیشیمیندە أتکیلی اۇلدوغونو ایفادە أتمکتەدیر.
أمزیرمە ایشینین سەوگی وە شفقات یۆکلۆ اۇلان آننەیە وریلمەسی، بو دۇیوملارئن داحا چۇق آننە طارافئندان اۇلماسئ گرکلیلیگینی سونماقتادئر. سەوگیسیز وە دۇیومسوز اۇلان چۇجوقلار دا ایی مۇدللری اۇلمازسا کینجی وە سالدئرغان اۇلماقتادئر.
اۇ زامان بیلینملیدیر کی، آننە بابا چۇجوقلارئن ایلک مۇدللریدیر.
تجرۆبەلرلە ثابیتتیر کی، اۇتۇریتر اۇلماسئ گرکن عائیلە رئیسلیگی گیبی آغئر بیر گؤرەوی اۆستلنن آننەلردە، أرککسی گۆدۆلرین حاکیم اۇلماسئ سۇنوجو، چۇجوقلارئنا یترینجە آننە سۆتۆ ورەمەمکتە، سەوگی دۇیومونا چۇجوقلارئنئ اولاشتئراماماقتادئر.
چالئشتئغئم بیر کرەشتە وردیگیم سمینرلرە قاتئلان بیر حانئمئن آنلاتتئقلارئ عیبرتلیکتیر.
“بن أشیمی دؤوریم،” دەمیشتی بیر گۆن. بیز دە دیگر حانئملارلا بیرلیکتە چۇق شاشئرمئش وە؛
“شاقا یاپئیۇرسون، دگیل می؟” دییە سۇرموشتوق. وردیگی جواب ایلیکلریمیزی دۇندورموشتو. عاینن شؤیلە دەمیشتی:
“یۇق، واللاە دؤوریم،” دەییپ گریسینی یازمایا گرک دویمادئغئم حایاتئندان کسیتلر سونموشتو. عاینئ حانئم، زامانلا اؤیلە سۇرولار سۇردو کی، کندیمی چئقئلماز بیر سۇقاقتا حیسسەتمیشتیم. چۇجوقلارئنئ نە بۆیۆک تهلیکەلرە سۆرۆکلەدیگینین سەییرجیسی اۇلابیلدیک.
“چۇجوقلارئمئ هیچ أمزیرەمەدیم،” دەمەسی آز أوول سؤیلەدیگیمیزی دە دۇغرولار ماهیەتتەیدی.
گؤرۆنن اۇ کی، هر بیریمیزین حاددینی بیلمەسی وە یاپابیلەجگینی یاپماسئ، قالدئربیلەجگی یۆکۆ قالدئرماسئ گرکمکتەدیر.
أشیتلیگین عاینئلئق اۇلمادئغئ بیلینملی وە بلیمیزی بۆکن آغئرلئغئن آلتئنا گیریلمەملیدیر. أش اۇلماق أشیتلیگی دۇغورماز.
ایکی جینس طئبقئ آیاققابئ گیبی بیربیرینین أشی اۇلمالئ، لاکین بیرینین یرینە دیگرینی گییدیرمەملیدیر. ساغ آیاغئن آیاققابئسئنئ سۇل آیاغا، سۇل آیاغئن آیاققابئسئنئ دا ساغ آیاغا گییدیریلمەملیدیر. أرکگین یرینە حانئم، حانئمئن یرینە أرکک قۇنولمامالئدئر.
پەیغامبریمیز (ص)؛ “آحلاقئنئزئ گۆزللشتیرین!” دەرکن، بونون یۇلونو دا یاشانتئسئیلا بیزە گؤسترمکتەدیر.
“بانا دۆنیادا قادئنلار وە گۆزل قۇقولار سەودیریلدی. موتلولوغون دۇروغونا دا نامازلا أردیریلدیم.” (مۆسند)
ناسئل کی موتلولوغون دۇروغو اۇلاراق نیتەلەدیگی نامازئ، آللاە رسولۆنۆ أمرۇلوندوغو گیبی یاشاماسئ گرکلیلیگینی حاطئرلاتئیۇرسا بیزە دە حاطئرلاتماسئ گرکمکتەدیر.
ایسلامئن کندیمیزلە باشلایئپ، عائیلەمیزلە کؤکلشیپ تۆم اینسانلئغئ قاپساماسئ، بارئش وە عادالتی أساس آلاراق، حاقلارا سایغئ وە عادیللیگی یاشاتما دینی اۇلدوغونون بیلینمەسی گرکیر.
هیچ کیمسەیە حاقسئزلئق وە ظولۆم أدیلمەمەسی گرکلیلیگی بیلینملیدیر. اۆزللیکلە دە گۆچلۆ پۇزیسیۇندا اۇلوندوغوندا، گۆجۆنۆ کؤتۆیە دگیل، ایییە قوللانمانئن گرکلیلیگی وە آصلا ظولۆم أدیلمەملیدیر.
جنابئ آللاە؛ “آللاە قاتئندا أن بۆیۆک ظولمۆن، عادالتلە حۆکمەتمەمک اۇلدوغونو” (مائیدە؛ 45) بلیرتمکتەدیر.
“آللاە هر شاحصا، آنجاق گۆجۆ یتتیگی قادار سۇروملولوق یۆکلەر.” (باقارا سورەسی؛ 286)
گۆجۆ دۇغرولتوسوندا سۇروملولوقلارئنئن فارقئندا اۇلانلار، بو سۇروملولوقلارئنئ حاققئیلا یرینە گتیرنلر، بو دۆنیالارئنئ جننت حالینە گتیرنلردیر. موتلولوغو وە حوضورو بولانلاردئر.
اینسانلار قالدئرابیلەجگیندن داحا فاضلاسئنا طالیباۇلماقتا، لاکین قالدئراماماقتا وە آغئر یۆکۆن آلتئندا أزیلمکتەدیر. آیتین دوامئندا؛ “هرکسین قازاندئغئ کندی لهینەدیر یاحود عالەیهینەدیر.” (باقارا؛ 286)
گۆزللیکلرین نە اۇلدوغو، گۆن قادار آشیکارکن؛ اینسان اۇغلو یینە دە کؤتۆلۆکلرین، گۆزل اۇلمایانلارئن پشینە دۆشمکتەدیر. “آللاها یمین اۇلسون کی، قول کندی نفسی ایچین ایستەدیگی گۆزللیگی قاردشی ایچین دە ایستەمەدیکچە؛ ایمان أتمیش اۇلاماز.” (بوحاری) دیەن آللاە رسولۆ، گۆزلی یاشامئش وە بیزە دە تاوصیە أتمیشتیر.
أشلر آراسئنداکی سەوگی، سایغئ وە گۆون برابرلیگینی اویوم وە فداکارلئقلا زنگینلشتیرن أولیلر دە، بو تاوصیەیە قولاق وریرسە، دۇیومسوز موتلولوقلار یاشایاجاقتئر.
بیربیرلرینی آنلایانلار، شفقات بسلەیەرک بیربیرلرینە مرحامت أدن أشلر، کندیلری ایچین ایستەمەدیکلرینی أشلرینە دە یاپمایاجاقلاردئر.
حض. پەیغامبر قادئنلارئن حاقلارئنئ شؤیلە آنلاتئر: “اۇنلارئ یەدیگیندن یەدیرمەن، گییدیگیندن گییدیرمەن، یۆزۆنە وورمامان، کؤتۆلەییپ حاقیر گؤرمەمەن وە أودە یالنئز بئراقمامان…” (أبو داوود) عائیلەدە اۇلابیلەجک بۆتۆن سۇرونلارئ کؤکۆندن سؤکۆپ آتاجاق قادار أتکیلی بیر أمیردیر.
قورئانئ کریمدە جنابئ آللاە أرککلرە حیطابن؛ “اۇنلارلا ایی گچینین! أگر اۇنلاردان حۇشلانمازسانئز، (بیلینیز کی) آللاهئن حاققئنئزدا چۇق حایئرلئ قئلاجاغئ بیر شەیدن دە حۇشلانمامئش اۇلابیلیرسینیز.” (نیسا سورەسی؛ 19) بویورماقتادئر.
سۇروملولوغون بۆیۆگۆنۆ عائیلە رئیسینە یۆکلەمەسی، غایرتین أرککتن یانا آغئر اۇلماسئنئ گرکتیریر.
تاتلئ دیلی بیلنلر وە قوللانانلار، سەودیگینە سەودیگینی گۆزل سؤزلە سؤیلەینلرین قازانانلاردان اۇلدوغو موحاققاق. آللاهئن رسولۆ حض. موحاممد (ص)؛ “دین قاردشینی سەون کیشی اۇنا سەودیگینی بیلدیرسین.” (أبو داوود) بویورموشتور.
شۆبهەسیز اینسانئن سەویلدیگینی بیلمەسی، باعضئ حاطالارئ گؤرمزلیکتن گتیریر. باقئشلارلا حیسسەتتیریلن، دۇروغونو دا وۆجود تماسئیلا اۇلوشتوران سەوگی، اینسانئ حایاتا وە یاشانانلارا گۆزل باقمایا ایتەجکتیر. دیگر بیر سؤیلمیندە آللاە رسولۆ (ص) شو شکیلدە دەمیشتیر:
“قارئ قۇجا بیربیرلرینە سەوگی ایلە باقارسا، آللاە دا اۇنلارا راحمت ناظارئیلا باقار. أل ألە توتوشورلارسا پارماقلارئنئن آراسئندان گۆناەلارئ دؤکۆلۆر.” (سۆیوطی)
جنابئ آللاە نیسا سورەسینین 19-نجو آیتیندە؛ “قادئنلارا ایییی وە دۇغرویو تاوصیە أدین، آنلاتئن. اۇنلارلا حۇش گچینین!” بویورورکن، سۇروملولوغو یینە بەیلرە یۆکلەمیشتیر.
اییلیک اییلیگی، کؤتۆلۆک دە کؤتۆلۆگۆ گتیریر. تۇپراق اؤرنگییلە آنلاتئلان قادئن (باقارا سورەسی؛ 221) برەکتلیدیر؛ بیر آلئرسا بین ورەجکتیر. اۇقیانوستاکی فئرتئنالاردان سئغئناجاق ایمانئ اۇلان وە اۇ لیمانا یاقئن اۇلان گمیلر ناسئل گۆوندە اۇلورسا؛ عائیلەسینی لیمان بیلنلر گۆوندە اۇلاجاقتئر.
قادئن وە أرکک بدنسل حوضورو وە روحسال دۇیومو، نیکاحلئ أشلری ایلە ألدە أتملیدیر. دۇغرو دگرلرە اینانئلئپ، بیربیرلرینین حاقلارئنا سایغئ دویولاراق، سئنئرلار ایهمال أدیلمەدن أولیلیکلری ایدامە أتتیریرلرسە بو دۆنیالارئنئ جننت أدەجکلردیر.
آحیرت بو دۆنیانئن اوزانتئسئ دگیل میدیر؟
نە موتلو بو گۆنۆندن جننتینە قاووشانلارا!
