بۆیۆکلریمیز؛ “بیر آجئ قاهوەنین قئرق یئل حاطئرئ واردئر” دەمیش. ناسئل اۇلور دا بو آجئ قاهوەنین قئرق یئل گیبی بیر عؤمۆر، اینسان یانئندا حاطئرئ اۇلور؟ أن گۆزل صؤحبتلریمیزە أشلیک أتمیش اۇلان قاهوەنین اۇلدوغونو گؤرۆنجە آنلادئم کی، قئرق یئل بیلە آزمئش.
قاهوەمی یودوملارکن، شاهانە صؤحبتلرین أکسیک اۇلمادئغئ، کۆسکۆنلۆکلرین، دارغئنلئقلارئن گیرمەدیگی موتلولوق یۆکلۆ أولیلیکلرین وە بو یووالاردا یتیشن، کندینە وە چەورەسیندەکیلرە گۆونن، هدفلی، سایغئلئ أولادلارئن حوضورون بکچیلرینین اۇلدوغونو گؤردۆم.
سترەس ایچیندە بونالان اینسانلئغئن؛ قۇرقولارئ، قوشقولارئ وە قایغئلارئ سۇنوجو حئرچئنلاشتئغئ، ایش یۇغونلوغونون آلتئندا أزیلدیگی، دواملئ سوچلولوق پسیکۇلۇژیسیندە حیسسەتتیگی وە کندینی یترسیز گؤردۆگۆ بیر گرچکتیر. آنجاق بو دویغولاردان، اؤنجەلیکلە کندیسینە گۆونەرک، یاقئنلارئنا سایغئ دویاراق وە بو سایغئیئ قۇرویاراق قورتولابیلیر.
سایغئ؛ یاپتئغئ بیر حاقسئزلئغئ گؤرۆپ پیشمان اۇلوپ عؤذۆر دیلەمەسیدیر. حاطا یاپان قارشئسئنداکی کیشی ایسە عؤذرۆنۆ همن قابول أتمەسیدیر.
أولریندە سایغئیئ ییتیرنلر، زامانلا سرمایە حۆکمۆندە اۇلان گۆونی وە سەوگییی تۆکتیرلر. عؤمۆر دە بیر سرمایە ایسە، بو سرمایەیی أن گۆزل قۇرویان وە بو قازانجئنا داحا فاضلاسئنئ قاتمایا غایرت أدن هر حوصوصتا حاددینی بیلیپ، حاددینی آشمایانلاردئر. بو یۆزدندیر کی، حاددینی آشانلار اؤنجەلیکلە راببینە وە کندیسینە قارشئ سایغئسئنئ قایبەدنلردیر. بوندان سۇنراسئ قۇلای اۇلاجاقتئر.
أولریمیزدە أن چۇق ایهمال أتتیگیمیز، فاتوراسئنئ دا أن آغئر بیچیمدە اؤدەدیگیمیز شۆبهەسیز سایغئدئر.
“هر کیم آللاهئن بویروق وە یاساقلارئنا سایغئ گؤستریرسە بو، راببینین قاتئندا کندیسی ایچین داحا حایئرلئدئر.” (حاج سورەسی؛ 30)
سایغئسئزلئق، سایغئ گتیرن داورانئشلار بئراقئلدئغئندا، بو داورانئشلاردان تاعویض وریلدیگیندە باشلار. قارشئمئزداکینە لایئق اۇلدوغو دگری ورمەدیگیمیز گۆن، کندی دگریمیزین دە دۆشتۆگۆ گۆندۆر. بیزیم دگریمیز، وردیگیمیز دگر قاداردئر.
“نە وریرسن ألینلە، اۇ گیدر سنینلە” ایلکەسی گرگی نە أکرسک اۇ بیچیلەجکتیر. لیمۇن آغاجئ دیکیپ، گۆل تۇپلامایئ بکلەینلر بۇش یرە بکلەیەجکلردیر.
بۆتۆن گچمیشین بیر تارلا حۆکمۆندە اۇلدوغو بیلینملیدیر. بیر چیفتچی میثالی؛ حانگی تۇپراغا نەیین أکیلەجگی بیلینملیدیر. اۇ بیلگی اۆزەرە أکرسە بۇل ماحصول ایلە قارشئ قارشئیا قالاجاقتئر. اۇ چیفتچی کی؛ سویو اۇلمایان بیر تارلایا پیرینج أکمز. پیرینج بۇل سو آلتئندا یتیشیر. تۇپراغئن دا اؤن یاتئرئما یاعنی ایلگییە ایحتیاجئ واردئر. چاپالار، سولار، آیرئق اۇتلارئنئ تمیزلەر. گۆنشی ایی گؤرن باقئملئ تارلا اۆرۆنۆنۆ بۇل ورەجکتیر.
حاق تعالا کیتابئندا؛ “قادئنلارئنئز سیزین ایچین بیر تارلادئر…” (باقارا سورەسی؛ 223) بویورموشتور. تارلانئز اۇلاراق سونولان قادئنلارا چیفتچی اۇلماق بەیلرە دۆشمکتەدیر. چیفتچی حۆکمۆندە اۇلان بەیلرە داحا فاضلا سۇروملولوق دۆشمکتەدیر.
باعضن گۆنش اۇلمالئ أنرژیسییلە تۇپراغئ /أشینی جانلاندئرمالئ، باعضن دە سو اۇلمالئ تۇپراغئ /أشینی بسلەملیدیر. بیلملیدیر کی أرکک أشینە آنجاق وردیگینین قارشئلئغئنئ آلابیلیر.
قادئن طئبقئ تۇپراق گیبی برەکتلیدیر. بیر آلئرسا قارشئلئغئنئ بین اۇلاراق ورەجکتیر.
باقارا سورەسینین 223-نجۆ آیتی شو شکیلدەدیر؛ “قادئنلارئنئز سیزین ایچین أکیم یریدیر. أکیم یرینیزە حۇشونوزا گیدن شکیلدە وارئن، (ایلیشکیدن اؤنجە) کندینیز ایچین اؤن حاضئرلئق یاپئن. آللاەتان چکینین وە اۇنون حوضورونا چئقارئلاجاغئنئزئ بیلین. بونو اینانانلارا مۆژدەلە!” (باقارا سورەسی؛ 223)
شو اونوتولمامالئدئر کی؛ قادئنلارئن اؤنجەلیگینی بیلن أرککلر، حانئملارئنئ موتلو أدەبیلیرلر. عاینئ دۆنیایئ پایلاشان آما فارقلئ اۇلان ایکی جینس، بیربیرلرینین فارقلئلئقلارئنئ نە قادار ایی بیلیرلرسە، اۇ قادار یاقلاشابیلیرلر.
قادئنلارئن ایستکلری؛ دگر وریلمەلریدیر، اؤنمسنمەلریدیر. حانئملار سەوگییە، ایلتیشیمە، گۆزللیگە دگر وریرلر. قادئنئ تاطمین أدن داورانئشلار، دستک گؤرمک، دستک ورمک، پایلاشماق، یاردئمجئ اۇلماقتئر.
بەیینین اؤنجەلیگی یتەنکلرینی گؤرۆلمەسی، یترلی وە گۆچلۆ اۇلدوغونون حیسسەتتیریلمەسیدیر. حانئمئن صئرف ایی نیەتیندن دۇلایئ أشینین أکسیکلرینی گیدرمەیە چالئشماسئ، أشینە دە؛ “حانئم بنی یؤنتمەیە چالئشئیۇر” دۆشۆنجەسینی وردیرەبیلیر. اۇیسا بو؛ “یاردئم” اۇلاراق قابول أدیلملیدیر.
أشلرین بیربیرلرینی تانئماسئ، برابر ایچەجکلری قاهوە وەیا چای أشلیگیندە گؤز گؤزە باقاراق وە بو بیلگیلری پایلاشماقلا اولاشئلابیلیر. سۇرونلارئ قۇنوشماق، گۆزل بیر برابرلیک یاشاماق سۇرونلارئن چؤزۆمۆندە أن بۆیۆک عیلاجتئر. کندیسینین آنلاشئلدئغئنئ گؤرن بیر حانئم، همن آتاغا گچەجکتیر.
قادئن وە أرکک فارقلئدئر. بو فارقلئلئق دا زنگینلیکتیر. بو زنگینلیگی یاشایانلار وە بو زنگینلیگی کشفەدنلر، موتلولوغو وە حوضورو یاقالایانلاردئر.
قادئنلار بیر گۆلە بایئلئرکن، آقان سولارئدوردورورکن، بەیلر؛ “بیر لیرالئق اۇت!” دیەبیلمکتەدیر.
أولیلیکلری بۇیونجا هیچ چیچک گتیردیگینی گؤرمەین بیر تەیزەنین أشی، بیر صؤحبتتە دینلەدیگی ناصیحاتی توتار وە أشینە بیر گۆل آلئر. بونو گؤرن تەیزە اۇ قادار موتلو اۇلور کی، یرە گؤگە سئغدئراماز بو قئرمئزئ گۆلۆ. بەی شاشقئن، آنلاماز. نە وار کی بوندا؟ شاشقئنلئغئنئ شو شکیلدە ایفادە أدر؛ “بیر لیرالئق اۇتا، بو قادار سەوینەجگینی بیلسەیدیم، هر گۆن آلئردئم”.
ایشتە سئر بورادادئر. قادئنلار گۆلۆ دۆنیانئن أن دگرلی هدیەسی اۇلاراق گؤرۆرکن، بەیلر “اۇت” اۇلاراق گؤرەبیلمکتەدیر.
غایرت وە أمک وریلملیدیر. یەمک بیلە همن پیشمیش بیر شکیلدە اؤنلرە گلمەمکتەدیر. اؤنجەلیکلرین وە فارقلئلئقلارئن بیلینمەسی ألزمدیر. آنجاق بو شکیلدە أولیلیکلر موتلولوق اۇجاغئ حالینە دؤنۆشەجکتیر. اۇجاقلارئ تۆتن أولیلیکلر دە أطرافا حوضور ساچاجاقتئر.
اونوتولمامالئدئر کی؛ أشلرین بیربیرلرینە ورەبیلەجکلری أن بۆیۆک هدیە، گۆوندە اۇلدوقلارئنئ وە گۆوندیکلرینی حیسسەتتیرمەلری، سایغئ دویولاراق أودەکی یرینی بلیرتمەلریدیر.
بیربیرلرینە سەوگیلرینی گؤسترمک ایستەینلر، بیربیرلرینی دینلەملی وە دویغولارئنئ آنلامایا چالئشمالئدئرلار.
أشینین موتلولوغویلا موتلو اۇلانلار یاعنی عاینئ دیلی، سەوگی دیلینی قۇنوشانلاردئر. أودە هیچ تارتئشما یۇقسا، هر زامان گۆللۆک گۆلیستانلئقسا؛ اۇ أودە سۇرونون بلیرتیسی دە اۇلابیلیر. “آمان بولاشمایایئم شو حانئما یا دا بەیە، بو گۆنۆمۆ زهیر أتمەسین” گیبی دۆشۆنجەلر دە اۇلابیلیر.
آراداکی یاشانان کۆچۆک تارتئشمالار، یەمگین تادئ توزو گیبیدیر. توزو چۇق قاچان یەمک ناسئل گۆزل اۇلمازسا، تارتئشمالارئ دا فاضلا قاچئران أولیلیکلردە دە تات اۇلماز.
حاطا یاپماقتان قۇرقانلار، حایاتتا باشارئسئز اۇلانلاردئر. حاطالار یاپئلسئن کی دۇغرولارا اولاشئلابیلسین. شو دا زونوتولمامالئ کی؛ تجرۆبەلردن فایدالانانلار دا شۆبهەسیز أن آز ضارارلا آتلاتانلاردئر.
أولیلیکلردەکی چاتئشمالار دا بیرەر فئرصاتتئر. فئرصاتلار دا دگرلندیرمک ایچیندیر. فئرصاتلار دۆنیاسئندان فایدالانامایانلار، بو فئرصاتلارئ تهلیکە گیبی گؤرنلردیر.
نە موتلو فئرصاتلرئ ایی دگرلندیرنلرە…
