(2)
اؤلۆدن یاردئم ایستەمە
مۆرید: شو حادیثی قابول أتمەمیشسین:
« ایشلرینیزدە نە یاپاجاغئنئزئ شاشئردئغئنئزدا، قابیرلردەکی اؤلۆلردن یاردئم ایستەیینیز. »
بونون نەسینە قارشئ چئقئیۇرسون؟ قابیردەکی اؤلۆدن یاردئم ایستەمک، اۇندان عیبرت آلماق دەمکتیر.
بایئندئر: اؤیلەیسە نەدن اؤلۆلردن عیبرت آلئن دەنمییۇر دا، یاردئم ایستەیین دەنییۇر؟
حادیث دییە اویدورولموش اۇ سؤزۆن ایچیندە؛ اؤلۆدن “استَعِینُوا = یاردئم ایستەیین”، دەنییۇر! حالبوکی فاتیحا سورەسیندە، یالنئز آللاەتان ایستەمەمیزی اؤگرتن “ایَّاکَ نَستَعِین = یالنئز سندن یاردئم ایستەریز”، آیتی واردئر. “حادیث” دەدیگینیز یوقارئداکی سؤزلە، بو “آیت” آچئقچا چاتئشمئیۇر مو؟
فاتیحایئ هر نامازدا اۇقویوپ، بو بیلگییی ذیهنیمیزدە دیری توتمامئزئن بیر آنلامئ یۇق مو؟
یوقارئداکی سؤزۆ، موحاممدە (ص) ایفتیرا أدنلرین یانئندا یر آلماق، سیزە آغئر گلمییۇر مو؟ هیچ دۆشۆنمز میسینیز، تمل گؤرەوی قورئانئ آنلاتماق اۇلان نبیمیزین قورئانا آیقئرئ سؤزۆ اۇلور مو؟ سۇنرا بو سؤزۆ اۇندان دویان یۇق. اۇنونلا بیرلیکتە یا دا اۇندان سۇنرا یاشایانلاردان، بؤیلە بیر سؤز سؤیلەمیش اۇلان یۇق. بونو ناقلەتمیش “صاحیح” بیر حادیث کیتابئ دا یۇق. بونلارئن هیچبیری یۇق.
بونو دویورالئ چۇق اۇلدو؛ آما سیز دە بیر شەی بولامادئنئز. چۆنکۆ اۇلمایان شەی بولوناماز.
مۆرید: عاجلونینین “کشف الخفا” آدلئ کیتابئندا وار یا. اۇنون کیتابئندا اۇلماسئ بیزیم ایچین یترلیدیر. “عاجلونی”، بۆیۆک بیر حادیث عالیمیدیر. اۇ دا ایبنی کمالین “أل-أرباعینیندن” آلمئشتئر.
بایئندئر: عاجلونی اۇ کیتابئ، حالق آراسئندا حادیث دییە بیلینن سؤزلرین دۇغروسو ایلە آصئلسئز اۇلانئنئ آیئرماق ایچین یازمئشتئر. بو سببلە، اۇ کیتابتا چۇق سایئدا اویدورما حادیث واردئر. عاجلونی، حافئظ ایبنی حاجرین شو سؤزۆنۆ ناقلەدر:
آصلئ اۇلمایان حادیثی کیم ناقلەدرسە، بوحاریدن ریوایتلە، موحاممدین (ص) شو سؤزۆنۆن قاپسامئنا گیرر: “کیم بندن سؤیلەمەدیگیم بیر شەیی ناقلەدرسە، جهننمدە اۇتوراجاغئ یرە حاضئرلانسئن.”
عاجلونی، کیتابئنا آلدئغئ حادیثلرین قایناقلارئنئ وریر. بو سؤزلە ایلگیلی اۇلاراق سادەجە، “ایبنی کمال پاشانئن ‘أل-أرباعینیندە’ بؤیلە گچمیشتیر.” دەر. ایبنی کمالین ‘أل-أرباعینینە’ باقتئغئمئزدا دا، حادیث دییە سؤیلەدیگی اۇ سؤز ایچین هیچبیر قایناق ورمەدیگینی گؤرۆرۆز. یاووز سولطان سلیمین شەیحۆل-ایسلامئ “ایبنی کمال”، نبییی (ع) گؤرمەدیگینە گؤرە، آصلئ آستارئ اۇلمایان بو سؤزە حادیث دیەنلرین، جهننمدە اۇتوراجاقلارئ یرە حاضئرلانمالارئ گرکیر.
مۆرید: یاشایان بیر اینساندان یاردئم ایستەمییۇر مویوز؟ بیر ولی اؤلۆنجە روحو، قئنئندان چئقمئش قئلئچ گیبی اۇلور وە داحا چۇق یاردئم أتمە ایمکانئ ألدە أدر؛ بیرچۇق تاصارروفتا بولونور.
بایئندئر: آللاهئن یانلئشئنئ چئقارمایا مئ چالئشئیۇرسونوز؟ اؤلۆدن یاردئم ایستەمکلە، دیریدن یاردئم ایستەمک عاینئ مئدئر؟
یاشایان اینساندان یاردئم ایستەمە قۇنوسونا بیرآز سۇنرا گلەجگیز. آما ولی اؤلۆنجە، روحونون قئنئندان چئقمئش قئلئچ گیبی اۇلدوغونون قورئان وە سۆننتتن بیر دایاناغئ وار مئدئر؟ موحاممد (ص) دە اؤلمۆشتۆر؛ آما هیچبیر دوعامئزدا اۇندان بیر شەی ایستەمەییز. چۆنکۆ اۇ زامان حئریستیانلارئن عیسایا (ع) یاپتئغئنئ یاپمئش اۇلوروز کی؛ بو، یۇلدان چئقماقتان باشقا بیر شەی اۇلماز.
اؤلمۆش بیر ولینین داحا چۇق تاصارروفتا بولوندوغونو، یاعنی داحا چۇق ایش چەویرەبیلدیگینی ایفادە أتتینیز. بو قۇنودا دایاندئغئنئز نەدیر؟
مۆرید: بیر ولی اؤلۆنجە، روحونون قئنئندان چئقمئش قئلئچ گیبی اۇلدوغونو سؤیلەین بۆیۆک عالیملر وار.
بایئندئر: آما هر شەیی بیلن آللاهئن کیتابئ آچئقچا بونون بؤیلە اۇلمادئغئنئ سؤیلۆیۇر:
اللَّهُ يَتَوَفَّى الْأَنْفُسَ حِينَ مَوْتِهَا وَالَّتِي لَمْ تَمُتْ فِي مَنَامِهَا فَيُمْسِكُ الَّتِي قَضَى عَلَيْهَا الْمَوْتَ وَيُرْسِلُ الْأُخْرَى إِلَى أَجَلٍ مُسَمًّى … ﴿۴۲﴾ (سورة الزمر)
آللاە اؤلۆم أثناسئندا روحلارئ آلئر، اؤلمەینلرینکینی دە اویقودا آلئر. اؤلۆمۆنە حۆکمەتتیگینی توتار. اؤتەکینی بللی بیر واقتە قادار سالئوریر… (زۆمر سورەسی؛ 42)
آیتە گؤرە آللاە، اؤلۆلرین روحلارئنئ توتماقتا، بدنینە گری گؤندرمەمکتەدیر.
قابیردەکیلرلە ایلگیلی اۇلاراق دا شؤیلە بویورولور:
وَمَا يَسْتَوِي الْأَحْيَاءُ وَلَا الْأَمْوَاتُ إِنَّ اللَّهَ يُسْمِعُ مَنْ يَشَاءُ وَمَا أَنْتَ بِمُسْمِعٍ مَنْ فِي الْقُبُورِ ﴿۲۲﴾ (سورة فاطر)
دیریلرلە اؤلۆلر بیر اۇلماز. آللاە ترجیح أتتیگینە ایشیتتیریر. سن قابیردەکیلرە بیر شەی ایشیتتیرەمزسین. (فاطئر سورەسی؛ 22)
عیسانئن (ع) آحیرتتە یاپاجاغئ قۇنوشمایئ ورن شو آیتی دۆشۆنمک گرکیر:
… وَكُنْتُ عَلَيْهِمْ شَهِيدًا مَا دُمْتُ فِيهِمْ فَلَمَّا تَوَفَّيْتَنِي كُنْتَ أَنْتَ الرَّقِيبَ عَلَيْهِمْ وَأَنْتَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ ﴿۱۱۷﴾ (سورة المائدة)
… آرالارئندا بولوندوغوم سۆرەجە اۇنلارا شاهیدتیم. بنی وفات أتتیردیکتن سۇنرا اۇنلار، سادەجە سنین گؤزلمین آلتئندایدئلار. هر شەیە شاهید اۇلان سنسین. (مائیدە سورەسی؛ 117)
عیسا (ع)، اۆممتیندن حابرسیزسە، اؤلن ولینین روحو قئنئندان چئقمئش قئلئچ گیبی اۇلور مو؟ شو آیت، قۇنویا نۇقطا قۇیاجاقتئر:
وَمَنْ أَضَلُّ مِمَّنْ يَدْعُو مِنْ دُونِ اللَّهِ مَنْ لَا يَسْتَجِيبُ لَهُ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَهُمْ عَنْ دُعَائِهِمْ غَافِلُونَ ﴿۵﴾ (سورة الأحقاف)
قئیامت گۆنۆنە قادار کندینە جواب ورەمەیەجک بیر کیمسەیی، آللاە ایلە آراسئنا قۇیاراق یاردئما چاغئراندان داحا ساپئق کیم اۇلابیلیر؟ اۇیسا بونلار، اۇنلارئن چاغرئسئنئن فارقئندا دگیللردیر. (آحقاف سورەسی؛ 5)
باعضئ مئاللر، آیتلردەکی دوعا کلیمەسینی، عیبادت دییە ترجۆمە أدەرک غاریب بیر توتوم ایچینە گیرمیشلردیر. مثەلا بو آیتتە: “یدعو = یاردئما چاغئرئر”، وە “دعاء = چاغرئ” کلیمەلری واردئر. بونلارئ “یعبد = قوللوق أدر” وە “عبادة = عیبادت، قوللوق” دییە ترجۆمە أتمک دۇغرو اۇلماز. چۆنکۆ قورئاندا اۇ ایکی کلیمە دە واردئر. آللاە اویغون گؤرسەیدی، بورادا اۇ کلیمەلری قوللانئردئ.
اؤرنک اۇلاراق “حاسان باصری چانتایئن” آیتە ناسئل مئال وردیگینە باقالئم:
آللاهئ بئراقئپ دا، کندیسینە قئیامتە قادار جواب ورەمەیەجک کیشییە (نسنەیە) تاپماقتا اۇلان کیمسەدن داحا ساپئق کیمدیر؟ حالبوکی بونلار، اۇنلارئن تاپمالارئندان دا حابرسیزدیرلر.
بو گیبی تفسیر وە مئاللری اۇقویانلار، آیتی پوتا تاپانلارلا سئنئرلئ توتار؛ چەورەلریندە گؤردۆکلری شیرک اویغولامالارئیلا ایلگی قورمازلار.
عارابچا تفسیرلردە دوعانئن عیبادت ماعناسئندا اۇلدوغو سؤیلنیر. بیر عارابئن اۇ آچئقلامایا ایحتیاجئ اۇلور. چۆنکۆ موحاممد (ص) شؤیلە دەمیشتیر: “دوعا، عیبادتین کندیسیدیر؛ دوعا عیبادتین ایلیگیدیر، اؤزۆدۆر.”
عاراب اۇ آچئقلامایئ اۇقویونجا، دوعا ایلە عیبادت آراسئندا ایلگی قورار. آما دوعا کلیمەسی، عیبادت دییە ترجۆمە أدیلینجە، آیتتە گچن کلیمەنین دوعا اۇلدوغونو بیلەمەیەجگی ایچین، بیر تۆرک بؤیلە بیر ایلگی قوراماز. بو دا آیتین آنلامئنئ تاحریف اۇلور.
یوقارئداکی مئالدە “من دون اللە = آللاهئن دونوندان” ایفادەسی، “آللاهئ بئراقئپ دا…” شکلیندە ترجۆمە أدیلمیشتیر. بو، بیرینی اۇلاغان دئشئ یۇللا یاردئما چاغئرانئن آللاهئ یۇق سایدئغئ آنلامئنئ ایچریر. حالبوکی بؤیلە بیری آللاهئ یۇق سایماز. یاردئما چاغئردئغئ وارلئغئ، بیر یؤنۆیلە آللاها، بیر یؤنۆیلە دە کندینە یاقئن گؤرۆر. اۇنون هم آللاها، هم دە اینسانا عائید اؤزللیکلر تاشئدئغئنا ایناناراق، اۇنون آراجئلئغئیلا آللاها اولاشمایا چالئشئر. اۇنون آراجئلئغئ ایلە یاپتئغئ دوعانئن قابول أدیلەجگینە اینانئر. “بو، اۇ وارلئغئ ایلاهلاشتئرماقتئر.”
آللاە اینسانا شاە دامارئندان یاقئن اۇلدوغو ایچین بو اینانچ، آللاە ایلە ایلیشکییی کسر وە اینسانئ مۆشریک یاپار. بو، اینسانلارئن تمل یانئلغئسئدئر. ذاتن شەیطانلار اینسانئن آیاغئنئ، آللاهئن آدئنئ قوللاناراق قایدئرئرلار.
آللاە تعالا شؤیلە بویورور:
… وَلَا يَغُرَّنَّكُمْ بِاللَّهِ الْغَرُورُ ﴿۳۳﴾ (سورة لقمان)
اۇ چۇق آلداتان (شەیطان) دا، سیزی آللاە ایلە آلداتماسئن. (لۇقمان سورەسی؛ 33)
اینسان وە جین شەیطانلارئ، بو یۇللا اینسانلارئ کندیلرینە قول أدرلر. تک دایاناقلارئ، بۆیۆکلردن گلن سؤزلردیر. آللاها عائید ساحادا بیریلرینی یتکیلی گؤرمک، اۇنو اۇ قۇنودا آللاها اۇرتاق سایماقتئر. ایشتە شیرک بودور. یۇقسا هیچ کیمسە آللاهئ یۇق سایماز.
آتئیستلرین آللاهئ یۇق سایدئغئ ظاننەدیلیر، آما باشلارئ دارالئنجا آللاها سئغئنئرلار. بو، اۇنلارئن آللاهئ یۇق سایمادئقلارئنئ گؤستریر.
مۆرید: قابیرلرە گیدەرک حاستالئقلارئنا شیفا بولانلار وار. بونلار أن گۆونیلیر ذاتلارئن آغزئندان آنلاتئلئیۇر، اۇنا نە دیەجکسین؟
بایئندئر: بنیم بیر شەی دەمەمە گرک یۇق. چۆنکۆ آیتلر بونون اۇلامایاجاغئنئ سؤیلۆیۇر.
مۆرید: بیر بۆیۆگۆمۆز، بایرام صۇحبتیندە شؤیلە دەمیش:
“بنیم بیر قئز قاردشیم واردئ، یۆرۆیەمزدی. آدانادا اۇ زامان بولونان بۆتۆن دۇکتۇرلارا گیتتیک؛ دئشارئدا حپسینە گؤستردیک، چارە بولامادئلار. نیهایت بیزە دەدیلر کی؛ تۇرۇسلاردا بیر ذاتئن تۆربەسی وار، حاستایئ گؤتۆرۆن، اۇرادا بیر گجە دوردورون. آللاهئن ایذنییلە اۇ ذاتئن دوعا وە روحانیەتی شیفا وسیلەسی اۇلور. بیز آرتئق هر تۆرلۆ طئببی اۆمیدیمیز کسیلدیکتن سۇنرا، اۇرایا آننەملە بیرلیکتە قاردشیمی سئرتئمئزدا گؤتۆردۆک. گجەلەیین بیردن بیر فریاد أتتی. آننەم، عاجابا عاقلئنا شوعورونا بیر شەی می اۇلویۇر، قۇرقویۇر مو، دییە همن یانئنا فئرلادئ. قاردشیم حالا باغئرئیۇردو. ایی اۇلدوم، ایی اۇلدوم، یۆرۆیۇروم، آمان آللاهئم، دییە حایقئرئیۇردو. صاباحئ بکلەمەدن اۇرادان دؤندۆک. سئرتئمئزدا گؤتۆردۆگۆمۆز قاردشیم، یۆرۆیەرک أوە گلدی.”
بو دگرلی ذاتئن سؤزۆ وە تجرۆبەسی بیزیم ایچین اؤنملیدیر. بو قۇنودا سن نە دیەجکسین؟
بایئندئر: “آللاهئن ایذنییلە اۇ ذاتئن دوعا وە روحانیەتی شیفا وسیلەسی اۇلور” سؤزۆ، آللاهئن آدئنئ قوللاناراق اینسانلارئ آلداتما دئشئندا بیر آنلام تاشئماز. آللاە تعالا شؤیلە دەمیشتیر:
وَمَنْ أَضَلُّ مِمَّنْ يَدْعُو مِنْ دُونِ اللَّهِ مَنْ لَا يَسْتَجِيبُ لَهُ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَهُمْ عَنْ دُعَائِهِمْ غَافِلُونَ ﴿۵﴾ (سورة الأحقاف)
قئیامت گۆنۆنە قادار کندینە جواب ورەمەیەجک بیر کیمسەیی، آللاە ایلە آراسئنا قۇیاراق یاردئما چاغئراندان داحا ساپئق کیمدیر؟ اۇیسا بونلار، اۇنلارئن چاغرئسئنئن فارقئندا دگیللردیر. (آحقاف سورەسی؛ 5)
اؤلۆلر دیریلردن حابری اۇلماز. بو آیتی ایندیرن آللاە، اۇ ذاتئن روحانیەتینی ناسئل شیفا وسیلەسی یاپار؟ اینسانلارئن اؤنۆنە دینی لیدر دییە گچنلر، هیچ قورئان اۇقومازلار مئ؟
هر تۆرلۆ طئببی اۆمیدین کسیلمەسیندن سۇنرا، بیر اؤلۆنۆن قابرینە گیدیپ اۇندان شیفا بکلەمک عاقئل کارئ مئدئر؟ هیچ دۆشۆنمز میسینیز، دیریلرین یاپامادئغئنئ اؤلۆ ناسئل یاپار؟
آللاە تعالا شؤیلە بویورور:
وَمَا يَسْتَوِي الْأَحْيَاءُ وَلَا الْأَمْوَاتُ إِنَّ اللَّهَ يُسْمِعُ مَنْ يَشَاءُ وَمَا أَنْتَ بِمُسْمِعٍ مَنْ فِي الْقُبُورِ ﴿۲۲﴾ (سورة فاطر)
دیریلرلە اؤلۆلر بیر اۇلماز. آللاە ترجیح أتتیگینە ایشیتتیریر. سن قابیردەکیلرە بیر شەی ایشیتتیرەمزسین. (فاطئر سورەسی؛ 22)
مۆرید: بن بو ذاتئن دۇغرو سؤیلەدیگینە بۆتۆن قالبیملە اینانئیۇروم. سن، شیمدی بونون اۇلمادئغئنئ مئ ایددیعا أدییۇرسون؟
بایئندئر: بو ایددیعا دگیل، آیتلرین حۆکمۆدۆر.
اۇ حاستا اۇرادا گرچکتن شیفا بولموش اۇلابیلیر؛ آما بونون سببی اۇ قابیردە یاتان ذاتئن دوعا وە روحانیەتی اۇلاماز. أگر اؤیلە بیر شەی اۇلسایدئ، اۇ قابرین بولوندوغو یرە آسفالت یۇللار، اۇتللر وە قۇناقلاما تەسیسلری یاپئلئردئ.
روفاعی وە قادیری طاریقاتلارئنئن منسوب کیشیلر، وۆجودلارئنا شیش باتئرئرلار. باعضئلارئ بونو، اۇ طاریقاتا ماحصوص بیر کرامت سایار. دیگر طارافتان هیندلیلر، دینی گۆنلریندە وۆجودلارئنا قئلئچ ساپلارلار. بیلک قالئنلئغئنداکی قامئشلارئ بیر یاناقلارئندان سۇقوپ دیگر یاناقلارئندان چئقارئرلار. أگر قادیریلرینکی کرامت ایسە، بونو داحا بۆیۆک کرامت سایماق گرکیر. آصلئندا هر ایکیسینین دە دین ایلە ایلگیسی یۇقتور؛ بیر هیپنۇز اۇلایئدئر. هیپنۇز، چشیتلی متۇدلارلا مەیدانا گتیریلن اویقو بنزەری حالدیر. بو سایەدە اویوشتورمادان عاملیات بیلە یاپئلابیلییۇر. تلەویزیۇندا بو شکیلدە بیر آچئق بەیین عاملیاتئ گؤردۆم. دۇکتۇر عاملیاتلا مشغول ایکن، حاستایا آجئ دویوپ دویمادئغئ سۇرولویۇردو؛ اۇ دا غئدئقلانما گیبی بیر شەیلر حیسسەتتیگینی، آما آجئ دویمادئغئنئ سؤیلۆیۇردو!
