موحاممد (ص) بو بیلگە کیشینین حئضئر، دلیقانلئنئن دا یوشاع بین نون اۇلدوغونو سؤیلەمیشتیر.
آیتلر اۆزریندە دۆشۆنۆلۆرسە، حئضئرئن آنجاق بیر ملک اۇلابیلەجگی آنلاشئلئر. گمییی دلییۇر، موسادان (ع) باشقاسئ گؤرمۆیۇر. چۇجوغو اؤلدۆرۆیۇر، موسادان (ع) باشقاسئ فارق أتمییۇر. یئقئلماق اۆزرە اۇلان دووارئ، یئقمادان دۆزلتییۇر. یئقسایدئ، آلتئندان اۇ چۇجوقلارا عائید حازینە اۇرتایا چئقاردئ! موسانئن (ع) گؤرۆپ باشقاسئنئن گؤرمەدیگی بو کیشی، آنجاق بیر ملک اۇلابیلیر.
نبیمیزین بیلدیردیگینە گؤرە ایلک قارشئلاشمالارئندا حئضئر، موسایا شونو سؤیلەمیشتیر:
“بن آللاهئن بانا اؤگرتتیگی بیر عیلمی بیلییۇروم کی، سن اۇنو بیلمزسین. سن دە آللاهئن سانا اؤگرتتیگی بیر عیلمی بیلیرسین کی، بن اۇنو بیلمم.”
موسا (ع) آللاهئن ألچیسیدیر. ألچیلر، آللاهئن وردیگی گؤرەو گرگی اینسانلارا دۇغرو یۇلو گؤستریر وە رهبرلیک أدرلر. حئضئرئنکینە بنزەر غاریب داورانئشلارئ اۇلماز. گؤستردیکلری موعجیزەلر ایسە ألچیلیکلرینی ایثباتتان باشقا بیر آنلام تاشئماز.
بو اۇلایلار گؤسترییۇر کی، آللاەتان گلن هر شەیە تسلیم اۇلماق وە حایئرلئ سۇنوچلار دۇغوراجاغئنا اینانماق گرکیر. حۇشوموزا گیتمەین نیجە شەی، بیزیم یارارئمئزا سۇنوچلار دۇغورابیلیر.
ألچیلرین بو گیبی غاریب داورانئشلارئ اۇلماز. اۇ ایشلری موسا (ع) یاپسایدئ، بیر یاهودی بونو اؤرنک آلئپ آناسئنا باباسئنا زاحمت ورەجک دییە بیر چۇجوغو اؤلدۆرەبیلیر وەیا باشقاسئ غاصب أدەجک دییە بیرینین مالئنا ضارار ورەبیلیردی! اۇ زامان هرکس یاپتئغئ غاریب داورانئشا بیر قئلئف بولوپ، دلیل اۇلاراق دا موسایئ (ع) گؤستریردی.
یوقارئداکی حادیث، شو سؤزلرلە بیتمیشتیر:
“موسایا آللاە راحمت أیلەسین؛ چۇق ایستەردیک کی، صابئر گؤسترسین دە بیزە، بیرلیکتە یاپاجاقلارئ داحا چۇق شەی آنلاتئلسئن.”
دەمک کی، حئضئردان اؤگرنیلنلر، آیتتە بلیرتیلنلرلە سئنئرلئدئر. بو قۇنودا موحاممد (ص) بیلە فاضلا بیر شەی بیلمییۇردو. حئضئرا اؤگرتیلن عیلمین، کندینە دە اؤگرتیلدیگینی کیم ایددیعا أدەبیلیر؟
(21)
کشیف (پردەلرین آچئلماسئ)
“کشیف”، اۇرتایا چئقارما دەمکتیر. تاصاووفتا گیزلی ماعنالارا وە اۇلایلارئن آرقاسئنداکی گرچکلرە اولاشما آنلامئندا قوللانئلئر.
مۆرید: قورئاندا، گؤزدن غافلت پردەسینین قالقئپ باصیرتلە کائیناتا باقئلدئغئندا، باعضئ اینجە سئرلارا واقئف اۇلونابیلەجگینە دائیر ایشارتلر واردئر:
لَقَدْ كُنْتَ فِي غَفْلَةٍ مِنْ هَذَا فَكَشَفْنَا عَنْكَ غِطَاءَكَ فَبَصَرُكَ الْيَوْمَ حَدِيدٌ ﴿۲۲﴾ (سورة ق)
(اۇنا دەنیر کی:) بونو حسابا قاتمئیۇردون؛ پردەنی آچتئق؛ آرتئق بوگۆن گؤزۆن کسکیندیر. (قاف سورەسی؛ 22)
یاعنی آرتئق ایلاهی اینجەلیکلری گؤرەبیلەجک باصیرتە صاحیبسین، دەنمیش اۇلویۇر.
بایئندئر: آیتین سیزین ایددیعانئزلا بیر ایلگیسی یۇقتور. اؤنجەسی وە سۇنراسئ ایلە بیرلیکتە اۇقورسانئز، یالنئزجا آحیرتلە ایلگیلی اۇلدوغونو آنلارسئنئز:
وَنُفِخَ فِي الصُّورِ ذَلِكَ يَوْمُ الْوَعِيدِ ﴿۲۰﴾ وَجَاءَتْ كُلُّ نَفْسٍ مَعَهَا سَائِقٌ وَشَهِيدٌ ﴿۲۱﴾ لَقَدْ كُنْتَ فِي غَفْلَةٍ مِنْ هَذَا فَكَشَفْنَا عَنْكَ غِطَاءَكَ فَبَصَرُكَ الْيَوْمَ حَدِيدٌ ﴿۲۲﴾ وَقَالَ قَرِينُهُ هَذَا مَا لَدَيَّ عَتِيدٌ ﴿۲۳﴾ أَلْقِيَا فِي جَهَنَّمَ كُلَّ كَفَّارٍ عَنِيدٍ ﴿۲۴﴾ مَنَّاعٍ لِلْخَيْرِ مُعْتَدٍ مُرِيبٍ ﴿۲۵﴾ الَّذِي جَعَلَ مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ فَأَلْقِيَاهُ فِي الْعَذَابِ الشَّدِيدِ ﴿۲۶﴾ (سورة ق)
صورا اۆفۆرۆلۆر، ایشتە قۇرقولان گۆن! هرکس، یانئندا بیری قئلاووز-اؤتەکی شاهید، ایکی ملکلە گلیر. (اۇنا دنک کی:)
-بونو بکلەمزدین؛ آرتئق پردەنی آچتئق؛ بوگۆن گؤزۆن کسکیندیر.
یۇلداشئ دەر کی:
-یانئمداکی حاضئردئر.
-سیز کندینی دۇغرولارا قاپامئش بۆتۆن عینادچئلارئ جهننمە آتئن. آتئن اۇ اییلیگە قارشئ دوران، سالدئرغان وە شۆبهە ایچیندە اۇلانلارئ. آللاە ایلە برابر باشقا بیر ایلاە اۇلوشتورانئ دا، أن آغئر عاذابا آتئن! (قاف سورەسی؛ 26-20)
باقئن، آیتین سیزین دەدیگینیز ماعنا ایلە هیچبیر ایلگیسی یۇقتور؛ تامامن آحیرتلە ایلگیلیدیر.
(22)
فراست (سزگی)
“فراست”، آیرئنتئلارا باقاراق بیر گؤرۆش، تاحمین وە قاورایئشلا دۇغرویو یاقالاماقتئر.
مۆرید: یوقارئدا بیر حادیثی قودسی گچمیشتی، اۇنو نییە آتلادئن؟ آللاە تعالا بویورور کی:
“… عابید وە زاهید قولومو سەودیگیم زامان اۇنون گؤرن گؤزۆ، ایشیتن قولاغئ، سؤیلەین دیلی، توتان ألی، یۆرۆین آیاغئ اۇلوروم؛ بنیملە گؤرۆر، بنیملە ایشیتیر، بنیملە سؤیلەر، بنیملە توتار، بنیملە یۆرۆر.”
اؤیلەلری وار کی، کیمسەنین فارق أدەمەدیگینی فارق أدەبیلیر؛ کیشینین ایچیندن نەلر گچتیگینی دۇغرویا یاقئن بیچیمدە بیلەبیلیر. پکی، اۇ نەدیر؟
