یۆجە کیتابئمئز قورئان، عالملرین راببی اۇلان آللاە طارافئندان ایندیریلمیشتیر. یۆجە آللاە ایندیردیگی کیتابئ یینە کندیسی آچئقلامئشتئر. آللاە بیر آیتتە بیر قۇنو آچمئشسا موطلاقا دیگر آیتلردە بو قۇنویو دتایلئ بیر شکیلدە آچئقلامئشتئر. عالیملرین گؤرەوی؛ قورئانئ گلیشی گۆزل یۇروملاماق دگیل، آیتلر آراسئ باغلانتئلارئ قوراراق آللاهئن نە آنلاتماق ایستەدیگینی آنلامایا چالئشماقتئر.
قورئان ذاتن کندی کندیسینی آچئقلایان، آپآچئق بیر کیتابتئر:
تَنْزِيلٌ مِنَ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ ﴿۲﴾ كِتَابٌ فُصِّلَتْ آيَاتُهُ قُرْآنًا عَرَبِيًّا لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ ﴿۳﴾ (سورة فصلت)
بو کیتاب، مرحامتلی اۇلان آللاە قاتئندان ایندیریلمەدیر؛ بیلن بیر تۇپلولوق ایچین مۆژدەجی وە اویارئجئ اۇلماق اۆزرە عارابچا اۇقوناراق، آیتلری اوزون اوزون آچئقلانمئشتئر. آمااینسانلارئن چۇغو یۆز چەویرمیشتیر. (فوصصیلت سورەسی؛ 3-2)
لَقَدْ كَانَ فِي قَصَصِهِمْ عِبْرَةٌ لِأُولِي الْأَلْبَابِ مَا كَانَ حَدِيثًا يُفْتَرَى وَلَكِنْ تَصْدِيقَ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ وَتَفْصِيلَ كُلِّ شَيْءٍ وَهُدًى وَرَحْمَةً لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ ﴿۱۱۱﴾ (سورة یوسف)
گرچکتن دە اۇنلارئن قئصصالارئندا اۆستۆن عاقئللئلار ایچین بیر عیبرت واردئر. بو قورئان اویدورولموش هرحانگی بیر سؤز دگیلدیر. لاکین کندیسیندن اؤنجە گلن کیتابلارئن تاصدیقی هر شەیین آیرئنتئلارئیلا آچئقلایئجئسئ وە ایمان أدەجک بیر قاویم ایچین هیدایت وە راحمتتیر. (یوسوف سورەسی؛ 111)
وَلَقَدْ صَرَّفْنَا لِلنَّاسِ فِي هَذَا الْقُرْآنِ مِنْ كُلِّ مَثَلٍ فَأَبَى أَكْثَرُ النَّاسِ إِلَّا كُفُورًا ﴿۸۹﴾ (سورة الإسراء)
آند اۇلسون، بو قورئاندا هر اؤرنکتن اینسانلار ایچین چشیتلی آچئقلامالاردا بولوندوق. اینسانلارئن چۇغو ایسە آنجاق اینکاردا آیاق دیرتتیلر. (ایسرا سورەسی؛ 89)
وَلَقَدْ صَرَّفْنَا فِي هَذَا الْقُرْآنِ لِلنَّاسِ مِنْ كُلِّ مَثَلٍ وَكَانَ الْإِنْسَانُ أَكْثَرَ شَيْءٍ جَدَلًا ﴿۵۴﴾ (سورة الکهف)
آند اۇلسون، بو قورئاندا اینسانلار ایچین بیز هر اؤرنکتن چشیتلی آچئقلامالاردا بولوندوق. آما اینسان أن چۇق جدللشیپ تارتئشان وارلئقتئر! (کهف سورەسی؛ 54)
یۆجە آللاە شؤیلە بویورور:
الر كِتَابٌ أُحْكِمَتْ آيَاتُهُ ثُمَّ فُصِّلَتْ مِنْ لَدُنْ حَكِيمٍ خَبِيرٍ ﴿۱﴾ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا اللَّهَ إِنَّنِي لَكُمْ مِنْهُ نَذِيرٌ وَبَشِيرٌ ﴿۲﴾ (سورة هود)
ألیف، لام، را. بو اؤیلە بیر کیتابتئر کی، آیتلری موحکم قئلئنمئش، سۇنرا حاکیم اۇلان وە هر شەیین ایچ یۆزۆنۆ بیلن آللاە طارافئندان آچئقلانمئشتئر کی باشقاسئنا دگیل، یالنئز آللاها عیبادت أدەسینیز! قوشقوسوز، بن سیزە اۇندان گلن بیر اویارئجئ وە مۆژدەجیییم. (هود سورەسی؛ 1-2)
عابدولعازیز بایئندئر، بو قۇنودا شو گرچکلری تثبیت أدر:
“آچئقلامایئ آللاە یاپماز دا اینسانلار یاپارسا، کیم اۇلورسا اۇلسون، قارشئ طاراف بونو آللاهئن آچئقلاماسئ ظاننەدر؛ آللاها ایطاعات أتتیگی دۆشۆنجەسییلە بیر اینسانا ایطاعات أدر. اۇ اینسان کندیسینی آللاهئن یرینە قۇیموش اۇلور.”
آللاهئن سؤزلرینە، آللاهئن ماقصادئنئن دئشئندان آنلاملار یۆکلەینلر اۇنا ایفتیرا آتتئقلارئ ایچین وە کندیلرینی آللاهئن یرینە قۇیدوقلارئندان شیرکە دۆشرلر. اؤرنگین تاصاووفون بیزە نە اۇلدوغونو آنلاتمایا چالئشان عؤمر اؤنگۆت، محمت أسد أربیلینین ریسالەیی أسدیەسیندن یاپتئغئ بیر ناقیلدە آلی عیمران سورەسی؛ 31-نجی آیتین مئالینی شؤیلە ورمکتەدیر:
“أی موحاممد! سؤیلە، أگر موحاببتوللاهی تعالایئ آرزو أدرسنیز بانا تابیع اۇلونوز. بنیم سۆلوک أتتیگیم شریعات وە طاریقات یۇللارئنئ تاعقیب أدینیز.”
