فئطرات دینی

قورئانا گؤرە نبی وە رسول قاورامئ – 2

 

 

دۇلایئسئ‌یلا نبی اۇلدوغو حال‌دە رسول اۇلمایان (ریسالتی تبلیغ أتمەین) پەیغامبر اۇلاماز. اۇ حال‌دە تۆم پەیغامبرلر هم نبی هم رسول‌دۆرلر (نبی-رسول). ذاتن بو حوصوص باعضئ آیت‌لردن دە آچئقچا آنلاشئلابیلیر. قورئان، مثەلا موحاممد، عیسا، موسا وە ایسماعیل’ین هم نبی هم رسول (نبی-رسول) اۇلدوغونو ذاتن آچئقچا بیلدیرییۇر:

 

موحاممد، هیچ‌بیر أرکگینیزین باباسئ دگیل‌دیر. لاکین اۇ، آللاهئن رسولۆ وە نبی‌لرین سۇنونجوسودور. آللاە هر شەیی حاققئ‌یلا بیلن‌دیر. (آحزاب سورەسی؛ 40)

 

عیسا (ع) ایچین “أنعام؛ 89” وە “مریەم؛ 30″دا نبی دەنیلیرکن “نیسا؛ 157” وە “نیسا؛ 171″دە؛ آللاهئن رسولۆ دەنیلمک‌تەدیر؛

 

… مریەم اۇغلو عیسا مسیح، سادەجە آللاهئن رسولۆ وە مریەمە آتمئش اۇلدوغو کلیمەسی وە اۇندان بیر روح‌تور. (نیسا سورەسی؛ 171)

 

دەمک کی عیسا (ع) دا نبی-رسول‌دۆ. کذا موسا (ع) وە ایسماعیل (ع) دا؛

 

     کیتاب‌تا موسایئ دا آن! گرچک‌تن اۇ ایحلاص صاحیبی ایدی وە نبی رسول ایدی. (مریەم سورەسی؛ 51)

 

     کیتاب‌تا ایسماعیلی دە آن! گرچک‌تن اۇ، سؤزۆنە صادئق‌تئ وە نبی رسول ایدی. (مریەم سورەسی؛ 54)

 

گؤرۆلدۆگۆ اۆزەرە قورئان، گلەنکسل آنلایئش‌تا “کندیسینە کیتاب وریلمەدیگی ظاننئ ایلە رسول اۇلمادئغئ دۆشۆنۆلن” ایسماعیلین (ع) نبی-رسول اۇلدوغونو بیلدیرییۇر. بنزەر شکیل‌دە عاینئ گرکچە ایلە رسول اۇلمادئغئ ڤاننەدیلن باعضئ نبی‌لر ایچین دە (مثەلا لوط، صالیح، هود وە نوح ایچین) رسول ایفادەسی قوللانئیۇر:

 

قاردشی نوح، اۇنلارا شؤیلە دەمیش‌تی: “ساقئنماز مئ‌سئنئز؟ بیلین کی، بن سیزە گؤندریلمیش گۆونیلیر بیر رسولۆم.” (شوعارا سورەسی؛ 106-107)

 

     قاردشی هود، اۇنلارا شؤیلە دەمیش‌تی: “ساقئنماز مئ‌سئنئز؟ بیلین کی، بن سیزە گؤندریلمیش گۆونیلیر بیر رسولۆم.” (شوعارا سورەسی؛ 124-125)

 

     قاردشی صالیح، اۇنلارا شؤیلە دەمیش‌تی: “ساقئنماز مئ‌سئنئز؟ بیلین کی، بن سیزە گؤندریلمیش گۆونیلیر بیر رسولۆم.” (شوعارا سورەسی؛ 142-143)

 

     قاردشی لوط، اۇنلارا شؤیلە دەمیش‌تی: “ساقئنماز مئ‌سئنئز؟ بیلین کی، بن سیزە گؤندریلمیش گۆونیلیر بیر رسولۆم.” (شوعارا سورەسی؛ 161-162)

 

گؤرۆلدۆگۆ اۆزەرە قورئان؛ “نبی‌لرین ریسالتی تبلیغ أتتیگی‌نی” ایفادە أدەرک تۆم نبی‌لرین “نبی-رسول” اۇلدوغونو بیلدیرمیش اۇلویۇر. آما بونا راغمن باعضئ نبی‌لر ایچین اؤزل اۇلاراق “نبی-رسول” ایفادەسینی دە قوللانئیۇر. بونو باعضن عاینئ آیت ایچیندە، باعضن فارقلئ آیت‌لردە یاپئیۇر. سۇنوچ‌تا تۆم نبی‌لرە کیتاب وریلدیگی وە بو کیتابئ تبلیغ أتتیگی (حپسینین نبی-رسول اۇلدوغو) آچئقچا آنلاشئلئیۇر. اۇ حال‌دە نبی ایلە رسول آراسئنداکی فارق نەدیر؟

 

 

     نبی-رسول‌لر؛ کیتابئ آلئرکن نبی،

     کیتابئ تبلیغ أدرکن رسول‌دۆرلر

 

نبی اۇلماق ایچین آللاەتان واحی آلماق شارط‌تئر. آما واحی آلماق، نبی اۇلماق ایچین یترلی دگیل‌دیر. یاعنی واحی آلماق، نبیلیک ایچین؛ “یتر شارط” دگیل، “گرک شارط‌تئر”. بونون ایچین “آلدئغئ واحیی تبلیغ أتمک‌لە واظیفەلندیریلمیش اۇلماق” یاعنی ریسالت یوموشو ایلە دە واظیفەلندیریلمیش اۇلماق گرکیر. عاکسی حال‌دە “نبی-رسول” اۇلوناماز. چۆنکی واحیی ایلتمە (ریسالتی تبلیغ) یوموشو، “نبیلیک میثاقئ‌نا” گؤرە اۇلمازسا اۇلماز بیر شارط‌تئر. مثەلا عیسا (ع) وە موسانئن (ع) آننەلری، آللاەتان واحی آلدئ‌لار. آما اۇنلار “نبی-رسول” اۇلمادئ‌لار. چۆنکی اۇنلارا آلدئغئ واحیی تبلیغ أتمە (ریسالتی تبلیغ /رسوللۆک) یوموشو وریلمەدی. یاعنی اۇنلارلا نبیلیک میثاقئ یاپئلمادئ (اۇنلاردان، آلدئغئ واحیی تبلیغ أدەجگی‌نە دائیر سؤز آلئنمادئ). بو نەدن‌لە دە اۇنلار، آللاەتان واحی آلدئغئ حال‌دە “نبی-رسول” اۇلمادئ‌لار. دەمک کی “نبی-رسول” اۇلماق ایچین: 1) آللاەتان واحی آلماق، 2) آلئنان بو واحیی تبلیغ أتمک (واظیفەلندیریلمیش اۇلماق) گرکیر. بونا قئساجا “نبیلیک میثاقئ” دیەبیلیریز.

 

دۆلایئسئ‌یلا تۆم نبی‌لر واحی (کیتاب) آلمئش وە آلدئغئ بو کیتابئ رسول اۇلاراق تبلیغ أتمیش‌لردیر. بو دوروم‌دا تۆم پەیغامبرلرین؛ کیتابئ آلئرکن “نبی”، آلدئغئ بو کیتابئ تبلیغ أدرکن “رسول” اۇلدوغو سؤیلنەبیلیر. بو دورومون پراتیک‌تەکی آنلامئ ایسە شودور:

 

نبی-رسول‌لر، آلدئغئ واحیی (کیتابئ) تبلیغ أدرکن “رسول”، بونون حاریجیندەکی زامان‌لاردا ایسە “نبی‌دیرلر”. چۆنکی نبیلیک (نۆبووت)؛ “عونوان /ماقام”، رسوللۆک (ریسالت) ایسە یوموش‌تور. نۆبووت ماقامئ‌نا گتیریلن بیر ذاتئن نبیلیک عونوانئ هیچ دگیشمز. اۇ آرتئق سۆرکلی اۇلاراق “نبی‌دیر”. آما ریسالت بیر یوموش اۇلدوغوندان، آرالئقلئ اۇلاراق “رسول” اۇلورلار. یاعنی پەیغامبرلر سۆرکلی اۇلاراق “نبی”، آما یالنئزجا واظیفە أثناسئندا (واحیی /کیتابئ تبلیغ أدرکن) “رسول (ألچی)” اۇلورلار. بو دورومو، موحاممد (ع) اۆزەریندن اؤرنکلندیرەلیم:

 

موحاممد (ع)، نۆبووت ماقامئ‌نا گتیریلدیگی یاعنی کندیسینە قورئانئن واحیەدیلمەیە باشلاندئغئ قئرق یاشئندان ایعتیبارن، وفات أتتیگی سۇن آنا قادار سۆرکلی اۇلاراق “نبی” ایدی. اۇنون بو عونوانئ (نۆبووت) سۆرکلیلیک عارض أدر. هیچ‌بیر زامان کسینتی‌یە اوغراماز. یاعنی اۇ، ناماز قئلارکن، یەمک یەرکن، اویورکن، یۇل‌دا یۆرۆرکن، قئساجا گۆندۆز گجە (هر حالۆکاردا) “نبی” ایدی. آما اۇ، یالنئزجا ریسالت یوموشونو یاپارکن یاعنی آلدئغئ واحیی (قورئانئ) تبلیغ أدرکن “رسول” اۇلویۇردو. دۇلایئسئ‌یلا نبیلیک سۆرکلی اۇلان بیر عونوان، رسوللۆک ایسە آرالئقلئ اۇلاراق یاپئلان بیر یوموش‌تور.

 

نبی ایلە رسول آراسئنداکی بو فارق، بیز مۆمین‌لر ایچین چۇق اؤنملی سۇنوچ‌لارا نەدن اۇلور. چۆنکی قورئان (ایضاح أدیلەجگی اۆزەرە) نبی‌یە دگیل، رسولە ایطاعات أمرەدر. وە آیرئجا رسولۆن اؤرنک آلئنماسئنئ تاوصیە أدر. یاعنی ایطاعات أدیلەجک اۇلان دا، اؤرنک آلئناجاق اۇلان دا (نبی موحاممد دگیل) رسول موحاممددیر. دەمک کی، نبی ایلە رسول آیئرئمئ‌نئ یاپماق (قورئانئن؛ ایطاعاتی دە، اؤرنکلیگی دە رسولە یؤنلندیرمەسی نەدنی‌یلە) حایاتی بیر اؤنمە صاحیب‌تیر.

 

مۆمین‌لر ایچین طابیعی کی، نبی دە چۇق دگرلی‌دیر. زیرا قورئان نبی‌یە “صالات وە سلام” أمرەدر. آما بو دوروم قورئان‌دا نبی‌یە ایطاعات أمری‌نین بولونمادئغئ گرچگی‌نی دگیشتیرمز. قورئان دائیما رسولە ایطاعاتی أمرەدر. رسولە ایطاعاتی أمرەدن اۇن‌لارجا آیتین وارلئغئ‌نا راغمن قورئان‌دا نبی‌یە ایطاعاتی أمرەدن هیچ‌بیر آیت بولونماز. بو دوروم گؤرمزدن گلینەمز.

 

 

     قورئان رسول موحاممدە ایطاعاتی أمرەدر

موحاممدین (ع) هم نبی هم رسول (نبی-رسول) اۇلدوغو، سادەجە آحزاب سورەسینین 40-نجئ آیتی ایلە ثابیت دگیل‌دیر. بو دوروم کندیسینە باعضئ آیت‌لردە؛ “أی نبی!” شکلیندە وە باعضئ آیت‌لردە ایسە “أی رسول!” شکلیندە حیطاب نەدنی‌یلە دە ثابیت‌تیر. یاعنی نبی موحاممد ایلە رسول موحاممد عاینئ ذات‌تئر. آما بونا راغمن قورئان دائیما  رسول موحاممدە ایطاعات ایستییۇر. قورئان‌دا نبی موحاممدە ایطاعاتی أمرەدن هیچ‌بیر آیت بولونمویۇر. داحا دۇغروسو حض. پەیغامبرە ایطاعاتی أمرەدن آیت‌لرین تۆمۆندە “رسول” کلیمەسی (رسولە ایطاعات أمری) یر آلئیۇر. بو آیت‌لرین هیچ‌بیریندە “نبی” کلیمەسی یر آلمئیۇر. وە آیرئجا قورئان؛ “رسولۆن” اؤرنک آلئنماسئنئ تاوصیە أدییۇر.

 

بو دوروم‌دا قورئانا گؤرە ایطاعات أدیلەجک اۇلان دا، اؤرنک آلئناجاق اۇلان دا (نبی دگیل) رسول اۇلویۇر. یاعنی قورئان؛ “رسول موحاممدە ایتاعات أدین آما نبی موحاممدی دە اؤرنک آلئن!” دەمییۇر. “هم رسولە ایتاعات أدین، هم رسولۆ اؤرنک آلئن!” دییۇر. نەدن عاجابا؟ نەدن اۇن‌لارجا آیت ایلە رسولە ایطاعات أمرەدیلدیگی حال‌دە نبی‌یە ایطاعاتی أمرەدن هیچ‌بیر آیت بولونمویۇر؟ وەیا نەدن نبی‌یی اؤرنک گؤسترن هیچ‌بیر آیت بولونمویۇر؟ حالبوکی نبی ایلە رسول عاینئ ذات‌تئر (موحاممد). اۇ حال‌دە نەدن نبی دگیل دە، رسول؟ دەمک کی قورئانا گؤرە نبی ایلە رسول آراسئندا چۇق اؤنملی بیر فارق وار. اۇ حال‌دە نەدیر بو فارق؟ وە موحاممد (ع) نە زامان نبی، نە زامان رسول‌دۆر؟

 

Your Header Sidebar area is currently empty. Hurry up and add some widgets.