حارام-حلال ایعلان أتمە آللاها ایفتیرا آتماقتئر
وَلَا تَقُولُوا لِمَا تَصِفُ أَلْسِنَتُكُمُ الْكَذِبَ هَذَا حَلَالٌ وَهَذَا حَرَامٌ لِتَفْتَرُوا عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ إِنَّ الَّذِينَ يَفْتَرُونَ عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ لَا يُفْلِحُونَ ﴿۱۱۶﴾ (سورة النحل)
دیللرینیزین اویدوردوغو یالانلارلا: “شو حلالدیر، شو حارامدئر” دەمەیین؛ عاکسی حالدە آللاها ایفتیرا أتمیش اۇلورسونوز. چۆنکۆ آللاها یالانلارئ ایلە ایفتیرا أدنلر آصلا قورتولامایاجاقلاردئر. (ناحل سورەسی؛ 116)
قُلْ أَرَأَيْتُمْ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ لَكُمْ مِنْ رِزْقٍ فَجَعَلْتُمْ مِنْهُ حَرَامًا وَحَلَالًا قُلْ آللَّهُ أَذِنَ لَكُمْ أَمْ عَلَى اللَّهِ تَفْتَرُونَ ﴿۵۹﴾ (سورة یونس)
دە کی: “آللاهئن سیزە ایندیردیگی سیزین دە بیر قئسمئنئ حلال بیر قئسمئنئ حارام قئلدئغئنئز رئزئقلارئ گؤرمۆیۇر موسونوز؟” دە کی: “(بؤیلە یاپمانئزا) آللاە مئ ایذین وردی یۇقسا سیز آللاها ایفتیرا مئ أدییۇرسونوز؟” (یونوس سورەسی؛ 59)
قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِينَةَ اللَّهِ الَّتِي أَخْرَجَ لِعِبَادِهِ وَالطَّيِّبَاتِ مِنَ الرِّزْقِ قُلْ هِيَ لِلَّذِينَ آمَنُوا فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا خَالِصَةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ كَذَلِكَ نُفَصِّلُ الْآيَاتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ ﴿۳۲﴾ (سورة الأعراف)
دە کی: “آللاهئن قوللارئ ایچین چئقاردئغئ زینتلری وە ترتمیز رئزئقلارئ حارام قئلان کیمدیر؟” دە کی: “بونلار، بو دۆنیا حایاتئندا اینانانلار ایچیندیر، قئیامت گۆنۆندە دە یالنئز اۇنلارا ماحصوصتور.” ایشتە بؤیلەجە بیز آیتلری بیلن بیر تۇپلولوغا اوزون اوزون آچئقلئیۇروز. (آعراف سورەسی؛ 32)
مۆشریکلرین حارام ایعلان أتمەسی
سَيَقُولُ الَّذِينَ أَشْرَكُوا لَوْ شَاءَ اللَّهُ مَا أَشْرَكْنَا وَلَا آبَاؤُنَا وَلَا حَرَّمْنَا مِنْ شَيْءٍ كَذَلِكَ كَذَّبَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ حَتَّى ذَاقُوا بَأْسَنَا قُلْ هَلْ عِنْدَكُمْ مِنْ عِلْمٍ فَتُخْرِجُوهُ لَنَا إِنْ تَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَإِنْ أَنْتُمْ إِلَّا تَخْرُصُونَ ﴿۱۴۸﴾ (سورة الأنعام)
آللاها اۇرتاق قۇشانلار دیەجکلر کی: “آللاە دیلەسەیدی نە بیز اۇرتاق قۇشاردئق، نە دە آتالارئمئز اۇرتاق قۇشاردئ، هیچبیر شەیی دە حارام قئلمازدئق.” اۇنلاردان اؤنجە یالانلایانلار دا بؤیلە سؤیلەمیشلردی دە سۇنوندا عاذابئمئزئ تاتمئشلاردئ. دە کی : “یانئنئزدا بیزە چئقارابیلەجگینیز بیر بیلگی می وار؟ سیز، سادەجە ظاننا اویویۇرسونوز وە سیز سادەجە ساچمالئیۇرسونوز.” (أنعام سورەسی؛ 148)
وَقَالَ الَّذِينَ أَشْرَكُوا لَوْ شَاءَ اللَّهُ مَا عَبَدْنَا مِنْ دُونِهِ مِنْ شَيْءٍ نَحْنُ وَلَا آبَاؤُنَا وَلَا حَرَّمْنَا مِنْ دُونِهِ مِنْ شَيْءٍ كَذَلِكَ فَعَلَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَهَلْ عَلَى الرُّسُلِ إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ ﴿۳۵﴾ (سورة النحل)
آللاها اۇرتاق قۇشانلار دەدیلر کی: “آللاە دیلەسەیدی نە بیز، نە آتالارئمئز اۇندان باشقا هیچبیر شەیە تاپمازدئق وە اۇنون أمری دئشئندا هیچبیر شەیی حارام قئلمازدئق.” کندیلریندن اؤنجەکیلر دە بؤیلە یاپتئلار. بونا قارشئ پەیغامبرلرین واظیفەسی، آنجاق آچئق-سچیک بیر تبلیغدن عیبارتتیر. (ناحل سورەسی؛ 35)
هرکس آللاە دۇستو اۇلدوغونو ایددیعا أدییۇر؛
حاقلئ اۇلان کیم؟
تاریح بۇیونجا کندیسینی آللاهئن دۆشمانئ اۇلاراق تانئملایان هیچبیر اینسان /تۇپلوم اۇلمامئشتئر. عاکسینە یاهودی، حئریستیان وە مۆشریکلر دە داحیل، تۆم تۇپلولوقلار کندیلرینی آللاها گیدن یۇلون گرچک یۇلجوسو تانئملامئشلاردئر. حاتتا هر گروپ؛ “جننتە گیدەجک تۇپلولوغون کندیلری اۇلدوغونو، کندیلریندن باشقا کیمسەنین جننتە گیرەمەیەجگینی وب.” ایددیعا أتمیشتیر. شو آیتلر بو دورومون آچئق دلیللریدیر:
وَقَالُوا لَنْ يَدْخُلَ الْجَنَّةَ إِلَّا مَنْ كَانَ هُودًا أَوْ نَصَارَى تِلْكَ أَمَانِيُّهُمْ قُلْ هَاتُوا بُرْهَانَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ ﴿۱۱۱﴾ (سورة البقرة)
(أهلی کیتاب): “یاهودیلر یاحود حئریستیانلار حاریج هیچ کیمسە جننتە گیرەمەیەجک” دەدیلر. بو اۇنلارئن قورونتوسودور. سن دە اۇنلارا دە کی: “أگر صاحیدن دۇغرو سؤیلۆیۇرسانئز دلیلینیزی گتیرین.” (باقارا سورەسی؛ 111)
وَقَالَتِ الْيَهُودُ وَالنَّصَارَى نَحْنُ أَبْنَاءُ اللَّهِ وَأَحِبَّاؤُهُ قُلْ فَلِمَ يُعَذِّبُكُمْ بِذُنُوبِكُمْ بَلْ أَنْتُمْ بَشَرٌ مِمَّنْ خَلَقَ يَغْفِرُ لِمَنْ يَشَاءُ وَيُعَذِّبُ مَنْ يَشَاءُ وَلِلَّهِ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا وَإِلَيْهِ الْمَصِيرُ ﴿۱۸﴾ (سورة المائدة)
یاهودیلر وە حئریستیانلار: “بیز آللاهئن اۇغوللارئ وە سەوگیلیلریییز” دەدیلر. دە کی: “اؤیلەیسە گۆناەلارئنئزدان دۇلایئ سیزە نیچین عاذاب أدییۇر؟ دۇغروسو سیز دە اۇنون یاراتتئغئ اینسانلاردانسئنئز. اۇ، دیلەدیگینی باغئشلار وە دیلەدیگینە عاذاب أدر…” (مائیدە سورەسی؛ 18)
قُلْ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ هَادُوا إِنْ زَعَمْتُمْ أَنَّكُمْ أَوْلِيَاءُ لِلَّهِ مِنْ دُونِ النَّاسِ فَتَمَنَّوُا الْمَوْتَ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ ﴿۶﴾ (سورة الجمعة)
دە کی: “أی یاهودیلر! بۆتۆن اینسانلار دگیل دە، یالنئز کندینیزین آللاهئن دۇستلارئ اۇلدوغونوزو ایددیعا أدییۇرسانئز، بوندا دا صامیمی ایسنیز، حایدی اؤلۆمۆ تمننی أدین (باقالئم)!” (جومعا سورەسی؛ 6)
وَقَالَتِ الْيَهُودُ لَيْسَتِ النَّصَارَى عَلَى شَيْءٍ وَقَالَتِ النَّصَارَى لَيْسَتِ الْيَهُودُ عَلَى شَيْءٍ وَهُمْ يَتْلُونَ الْكِتَابَ كَذَلِكَ قَالَ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ مِثْلَ قَوْلِهِمْ فَاللَّهُ يَحْكُمُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِيمَا كَانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ ﴿۱۱۳﴾ (سورة البقرة)
حپسی دە کیتابئ اۇقوماقتا اۇلدوقلارئ حالدە یاهودیلر: “حئریستیانلار دۇغرو یۇلدا دگیلدیر” دەدیلر. حئریستیانلار دا: “یاهودیلر دۇغرو یۇلدا دگیلدیر” دەدیلر. کیتابئ بیلمەینلر دە بیربیرلری حاققئندا طئبقئ اۇنلارئن سؤیلەدیکلرینی سؤیلەدیلر. آللاە، ایحتیلافا دۆشتۆکلری حوصوصلاردا قئیامت گۆنۆ اۇنلار حاققئندا حۆکمۆنۆ ورەجکتیر. (باقارا سورەسی؛ 113)
گؤرۆلدۆگۆ اۆزرە سادەجە یاهودی وە حئریستیانلار دگیل، کیتابئ بیلمەینلر بیلە دۇغرو یۇلدا اۇلانئن کندیلری اۇلدوغونو ایددیعا أدییۇر. بو دوروم سادەجە کیتاب أهلی ایچین دگیل مۆشریکلر ایچین دە گچرلیدیر. زیرا مۆشریکلر، شو آیتتە دە گؤرۆلەجگی اۆزرە آللاها یاقئنلاشماق ایچین عیبادت أتتیکلرینی ایددیعا أدرلر:
أَلَا لِلَّهِ الدِّينُ الْخَالِصُ وَالَّذِينَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِيَاءَ مَا نَعْبُدُهُمْ إِلَّا لِيُقَرِّبُونَا إِلَى اللَّهِ زُلْفَى إِنَّ اللَّهَ يَحْكُمُ بَيْنَهُمْ فِي مَا هُمْ فِيهِ يَخْتَلِفُونَ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي مَنْ هُوَ كَاذِبٌ كَفَّارٌ ﴿۳﴾ (سورة الزمر)
دیققات أت! حالیص دین یالنئز آللاهئندئر. اۇنونلا بیرلیکتە باشقا أولیا (دۇستلار) أدیننلر: “بیز اۇ (ولیلرە؛ باشقا بیر شەی ایچین دگیل) سادەجە بیزی آللاها یاقلاشتئرسئنلار، دییە قوللوق أدییۇروز” دەرلر. شۆبهەسیز آللاە، ایحتیلاف أتتیکلری شەیلر حاققئندا حۆکمۆنۆ ورەجکتیر. موحاققاق کی آللاە، یالانجئ وە کافیر کیمسەیی هیدایتە أردیرمز. (زۆمر سورەسی؛ 3)
دەمک کی، آللاهئن آیتلرینی اینکار أدن کافیرلر، یاهودیلر، حئریستیانلار وە مۆشریکلر دە داحیل هرکس کندیسینی آللاها گیدن یۇلون یۇلجوسو سانئیۇر. اؤیلە اۇلدوغونو ایددیعا أدییۇر. حاتتا آللاهئن یاساقلادئغئ بیر فوحشیاتئ ایشلەرکن بیلە بونو : “آللاە أمرەتتی” دییە یاپئیۇر:
وَإِذَا فَعَلُوا فَاحِشَةً قَالُوا وَجَدْنَا عَلَيْهَا آبَاءَنَا وَاللَّهُ أَمَرَنَا بِهَا قُلْ إِنَّ اللَّهَ لَا يَأْمُرُ بِالْفَحْشَاءِ أَتَقُولُونَ عَلَى اللَّهِ مَا لَا تَعْلَمُونَ ﴿۲۸﴾ (سورة الأعراف)
اۇنلار بیر کؤتۆلۆک (فوحشیات) یاپتئقلارئ زامان دەرلر کی: “بیز بابالارئمئزئ بؤیلە یاپارکن بولدوق، (دەمک کی) آللاە بیزە دە بؤیلە یاپمایئ أمرەتتی.” دە کی: “آللاە آصلا کؤتۆلۆگۆ أمرەتمز. سیز، بیلمەدیگینیز شەیلری آللاها مئ ایسناد أدییۇرسونوز؟” (آعراف سورەسی؛ 28)
دەمک کی یانلئش یۇلدا اۇلانلار دا داحیل هیچ کیمسە یانلئش یۇلدا اۇلدوغونو قابول أتمییۇر. هرکس کندیسینین دۇغرو یۇلدا (آللاە یۇلوندا) اۇلدوغونو ایددیعا أدییۇر. پکی آما حاقلئ اۇلان کیم وە بیز بونو ناسئل آیئرت أدەجگیز؟
دۇغرو یۇلدا اۇلانئن کیم اۇلدوغونو ألبتتە آللاە بیلیر. آما بیز دە آللاهئن کیتابئنا باقاراق بونو آنلایابیلیریز. چۆنکۆ آللاە دۇغرو یۇلون ایشارتلرینی کیتابئ ایلە بیزە بیلدیرمیشتیر. بونلار سئر دگیلدیر. هر شەی آپآچئق اۇرتادادئر. عاکسی حالدە آللاە بیزلری سۇروملو قئلمازدئ. وە کیم آللاهئن کیتابئنا سارئلمئشسا دۇغرو یۇلون یۇلجوسو ألبتتە کی اۇدور. کیم دە آللاهئن کیتابئندان اوزاقلاشمئشسا ألبتتە کی ساپئتان دا اۇدور. آما اۇنلار بونون فارقئندا اۇلامازلار.
حاتتا کندیلرینی هیدایتتە سانمایا دوام أدرلر:
وَمَنْ يَعْشُ عَنْ ذِكْرِ الرَّحْمَنِ نُقَيِّضْ لَهُ شَيْطَانًا فَهُوَ لَهُ قَرِينٌ ﴿۳۶﴾ وَإِنَّهُمْ لَيَصُدُّونَهُمْ عَنِ السَّبِيلِ وَيَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ مُهْتَدُونَ ﴿۳۷﴾ (سورة الزخرف)
کیم راحمانئن ذیکریندن (قورئاندان) اوزاقلاشئپ اۇنا شاشئ باقارسا، (اۇنا) بیر شەیطانئ موساللاط أدریز وە (اۇ شەیطان) اۇنون یاقئن بیر دۇستو اۇلور. اۇ شەیطانلار، اۇنلارئ دۇغرو یۇلدان آلئقۇیار، اۇنلار ایسە کندیلرینین گرچکتن هیدایتتە اۇلدوقلارئنئ سانئرلار. (زوحروف سورەسی؛ 37-36)
اۇ حالدە ساپتئغئ حالدە بونون فارقئندا بیلە اۇلمایان وە حاتتا کندیسینی هیدایتتە سانانلاردان اۇلماماق ایچین یاپئلاجاق شەی بللیدیر. آللاهئن کیتابئنا سئقئجا سارئلماق:
إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ يَهْدِي لِلَّتِي هِيَ أَقْوَمُ وَيُبَشِّرُ الْمُؤْمِنِينَ الَّذِينَ يَعْمَلُونَ الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ أَجْرًا كَبِيرًا ﴿۹﴾ (سورة الإسراء)
شۆبهەسیز کی بو قورئان، اینسانلارئ أن دۇغرو /أن ساغلام یۇلا ایلتیر وە صالیح عامل ایشلەین مۆمینلرە بۆیۆک بیر أجیر اۇلدوغونو مۆژدەلەر. (ایسرا سورەسی؛ 9)
فَاسْتَمْسِكْ بِالَّذِي أُوحِيَ إِلَيْكَ إِنَّكَ عَلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ ﴿۴۳﴾ وَإِنَّهُ لَذِكْرٌ لَكَ وَلِقَوْمِكَ وَسَوْفَ تُسْأَلُونَ ﴿۴۴﴾ (سورة الزخرف)
سن، سانا واحیەدیلن (قورئانا) سئمسئقئ سارئل! چۆنکۆ سن دۇغرو یۇل اۆزریندەسین وە موحاققاق کی اۇ (سانا واحیەدیلن قورئان) هم سنین ایچین هم دە قاومین ایچین بیر اؤگۆتتۆر؛ وە حپینیز ایلریدە اۇندان سۇروملو توتولاجاقسئنئز (سوئال اۇلوناجاقسئنئز). (زوحروف سورەسی؛ 44-43)
دەمک کی آللاها گیدن یۇل آچئق وە بللیدیر. آما آللاهئن یاساقلادئغئ بیر فوحشیاتئ ایشلەرکن بیلە؛ “بونو بیزە آللاە أمرەتتی” دیەرک آللاها ایفتیرا آتان اینسان، حاددینی آشان بؤیلە بیر وارلئقتئر کی، آللاها بیلە دین اؤگرتمەیە قالقئشابیلییۇر:
قُلْ أَتُعَلِّمُونَ اللَّهَ بِدِينِكُمْ وَاللَّهُ يَعْلَمُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ ﴿۱۶﴾ (سورة الحجرات)
دە کی: “دینینیزی آللاها سیز می اؤگرتەجکسینیز؟ اۇیسا آللاە گؤکلردە اۇلانلارئ دا بیلیر، یردە اۇلانلارئ دا. آللاە هر شەیی حاققئیلا بیلندیر.” (حوجورات سورەسی؛ 16)
