بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ

اییلیگی سۇن‌سوز، ایکرامئ بۇل آللاهئن آدئ‌یلا،

(کەوثر سورەسی؛ 1)

اِنَّٓا اَعْطَيْنَاكَ الْكَوْثَرَۜ

سانا چۇق اؤنملی اۇلان شەیی (قورئان) وردیک[*].

[*] نبیمیزە وریلن وە ایچیندە هر تۆرلۆ حایرئ بارئندئران شەی قورئان‌دئر.

آللاە تعالا شؤیلە بویورور:

“بو کیتابئ سانا، هر شەیی آچئقلاسئن؛ بیر رهبر، بیر ایکرام وە تام تسلیم اۇلان‌لارا مۆژدەلر ورسین دییە ایندیردیک.” (ناحل سورەسی؛ 89)

(کەوثر سورەسی؛ 2)

فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَانْحَرْۜ

اؤیلەیسە هر ایشی راببین (صاحیبین) ایچین یاپ[1*]  وە دیک دور[*2]!

[1*] آیتین متنیندە گچن “صل”نین تۆرەدیگی “الصلاة” کلیمەسینین کؤک آنلامئ، بیر شەیی بئراقماماق وە سۆرکلی آرقاسئندا اۇلماق‌تئر. (لیسان العرب) بورادا وریلن أمیر، آللاهئن وردیگی گؤرەولری، اۇنون رئضاسئ ایچین سۆرکلی یاپماق‌تئر. هر مۆسلۆمانئن هیچ آقساتمادان یاپماسئ گرکن تک عیبادت “ناماز” اۇلدوغو ایچین اۇنا دا “صالات” دەنمیش‌تیر.

[*2] “النحر = ناحر“؛ گؤگۆس آنلامئ‌نا گلیر. (لسان العرب) نامازدا آیاغا قالقئپ دیک دوران کیشی‌یە “قد نحر = ناحرەتتی” دەنیر. (العین) آیت‌تەکی “وانحر”؛ “وانحر لربک” تاقدیریندە اۇلدوغو ایچین: “راببین ایچین دیک دور!” آنلامئ‌نئ ورمک گرکیر.

بیر آیت شؤیلەدیر:

“آللاە یۇلوندا ناسئل جیهاد أدیلمەسی گرکییۇرسا اؤیلە جیهاد أدین. سیزی سچکین قۇنوما گتیرن اۇدور. (حاج سورەسی؛ 78)

“جیهاد“؛ دۆشمانئن، شەیطانئن وەیا آرزولارئن باسقئسئنا قارشئ “آللاهئن أمری‌نە اویماق ایچین وریلن گۆچلۆ مۆجادلەدیر“. (مۆفردات)… بو دا دیک دورماق‌لا اۇلور.

بونو، عاراب دیلی‌یلە شؤیلە ایفادە أدەبیلیریز:

(فَصَلِّ لرَبِّكَ وانْحَرْ) إلزم كل أمر لربك وانْتَصِب بنَحْرِك  إزَاء كل شيء لرضاه.

آیاق‌تا دوران دوەنین غئرتلاغئ‌نا بئچاق ساپلایئپ کسمەیە “ناحر” دەنیر. دوە، قوربان اۇلاراق دا کسیلدیگی ایچین “وانحر” أمری‌نە مجاز اۇلاراق “قوربان کس!” آنلامئ وریلمیش‌تیر.

شو آیتە گؤرە قوربان بۆتۆن اۆممت‌لرە فارض‌دئر:

“هر اۆممتە قوربان گؤرەوی یۆکلەدیک کی، کندی‌لری‌نە رئزئق اۇلاراق وردیگیمیز أنعام جینسیندن حایوان‌لارئن اۆستۆنە آللاهئن آدئ‌نئ آنسئن‌لار. ایلاهئنئز تک ایلاەتئر، سیز یالنئز اۇنا تسلیم اۇلون. سن آلچاق گؤنۆللۆلرە مۆژدە ور.” (حاج سورەسی؛ 34)

أنعام سورەسی؛ 143 وە 144-نجۆ آیت‌لری‌نە گؤرە، أنعام سادەجە دوە دگیل؛ قۇیون، کچی، سئغئر وە دوەنین أرکگی وە دوەنین دیشیسی‌دیر.

موحاممد نبی‌نین اۆممتی‌یلە ایلگیلی اۇلاراق دا شؤیلە بویورولموش‌تور:

بدنجە گلیشمیش اۇلان‌لارئ دا سیزین ایچین، آللاها قوللوغون سیمگەلریندن یاپتئق. اۇنلاردا سیزین ایچین حایئر واردئر. سئرا سئرا دورورلارکن اۆزرلری‌نە آللاهئن آدئ‌نئ آنئن. یان‌لارئ یرە یاپئشتئغئ زامان اۇنلاردان یەیین، حالیندن ممنون اۇلانا دا، ایستەینە دە یەدیرین. اۇنلارئ بو شکیل‌دە سیزین حیذمتینیزە وردیک، بلکی شۆکرەدرسینیز. (حاج سورەسی؛ 36)

“سئرا سئرا دورورلارکن اۆزرلری‌نە آللاهئن آدئ‌نئ آنئن!” أمری قوربانلئق حایوان‌لارئ یرە یاتئرمادان کسمەیی ایشارت أدر آما عاراب‌لار “ناحر” کلیمەسینی دوە دئشئنداکی حایوان‌لارئن کسیمی ایچین قوللانمازلار. آیرئجا کەوثر سورەسینین مککەدە قوربانئ أمرەدن آیت‌لرین مدینەدە اینمەسی، هیچ‌بیریندە “ناحر” کؤکۆندن بیر کلیمەنین گچمەمەسی، نبیمیزین مککەدە قوربان کستیگی‌نە دائیر ریوایت اۇلماماسئنا راغمن، هیجرت‌تن سۇنرا هر یئل قوربان کستیگی‌نین بیلینمەسی (تیرمیذی)، مجاز آنلام ‌دا اۇلسا “وانحر” عیبارەسینە “قوربان کس!” آنلامئ‌نئ ورمەنین دۇغرو اۇلمادئغئ‌نئ گؤستریر.

(کەوثر سورەسی؛ 3)

اِنَّ شَانِئَكَ هُوَ الْاَبْتَرُ

اونوتولوپ گیدەجک اۇلان، سن‌دن نفرت أدن‌دیر[*].

[*] کافیرلر آحیرت‌تە حپ اونوتولوپ گیدەجک‌لردیر.

“صورا اۆفلندیگیندە کافیرلرین آراسئندا نسب باغئ قالماز، اۇ گۆن بیربیرلری‌نی آرایئپ سۇرمازلار دا…” (مۆمینون سورەسی؛ 101)