(15)
بۇش ایشلرە دالماق
قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ ﴿۱﴾ الَّذِينَ هُمْ فِي صَلَاتِهِمْ خَاشِعُونَ ﴿۲﴾ وَالَّذِينَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ ﴿۳﴾ وَالَّذِينَ هُمْ لِلزَّكَاةِ فَاعِلُونَ ﴿۴﴾ (سورة المؤمنون)
مۆمینلر (اینانئپ گۆوننلر) اومدوقلارئنا قاووشاجاقلاردئر. اۇنلار درین بیر سایغئیلا نامازا دوران کیمسەلردیر. بۇش سؤز وە ایشلردن دە قاچئنئرلار. اۇنلار زکات ایچین چالئشئرلار. (مۆمینون سورەسی؛ 4-1)
“قئیامت گۆنۆندە، آدم اۇغلو، شو بش شەیدن سۇرغویا چکیلمەدن، راببینین حوضوروندان بیر طارافا آدئم آتاماز: عؤمرۆنۆ نەرەدە تۆکتتیگی، گنچلیگینی نەرەدە أسکیتتیگی، مالئنئ نەرەدن قازاندئغئ، نەرەدە حارجادئغئ وە اؤگرندیگی عیلمییلە نەلر یاپتئغئ.” (تیرمیذی)
دگرلی گنچلر،
اۇقودوغوموز آیتی کریمەدە، اومدوقلارئنا قاووشاجاق اۇلان اینانانلارئن اؤزللیکلریندن سؤز أدیلمکتەدیر. بو کیشیلرین درین بیر سایغئیلا نامازا دوردوقلارئ، زکات ایچین چالئشتئقلارئ، بۇش سؤز وە ایشلردن قاچئندئقلارئ بلیرتیلمکتەدیر. نامازئ وە زکاتئ حپینیز بیلییۇرسونوز. پکی عاجابا بورادا سؤزۆ أدیلن “بۇش سؤز وە ایشلر” نەلردیر، هیچ دۆشۆندۆنۆز مۆ؟ اؤنجەلیکلە بیر ایشین بۇش اۇلوپ اۇلمادئغئنئ ناسئل آنلارئز؟ دییە سۇرالئم.
گۆنلۆک حایاتئمئزدا یاپتئغئمئز پک چۇق شەی، حایاتئمئزئ دوام أتتیرمەمیز وە گلیشیمیمیز ایچین گرکلیدیر. مثەلا یەمک یەمک، چالئشماق، اویوماق، صانعات یا دا سپۇر داللارئ ایلە اوغراشماق، عائیلەمیزلە یا دا آرقاداشلارئمئزلا چشیتلی أتکینلیکلر یاپماق گیبی. بونلارئن دئشئندا قالان واقیتلریمیز، بۇش واقیت اۇلاراق نیتەلندیریلیر. بۇش واقیتلرینیزی گنلدە کیتاب اۇقویاراق، تلەویزیۇن ایزلەیەرک، اۇیون اۇینایاراق یا دا سانال اۇرتامدا چشیتلی شکیللردە گچیرییۇرسونوز.
دگرلی گنچلر،
بۇش واقیتلرینیزدە یاپتئغئنئز ایشلرین بیر قئسمئ کندینیزە وە چەورەنیزە فایدالئدئر؛ بیر قئسمئ ایسە سیزە آنلئق بیر موتلولوق ورمکتن باشقا ایشە یاراماز. ایشتە بونلارا “بۇش ایشلر” دیەبیلیریز. مثەلا بیلگیسایار باشئندا ساعاتلرجە اۇیون اۇیناماق، بۆتۆن تاعطیل گۆنۆنۆزۆ تلەویزیۇن باشئندا حارجاماق، سانال اۇرتامدا آماچسئزجا گزینیپ کیمسەیە فایداسئ اۇلمایاجاق قۇنولاردا صؤحبت أتمک بونلارا اؤرنک اۇلابیلیر.
شیمدی سۇراجاقسئنئز: “هیچ می اۇیون اۇینامایالئم، تلەویزیۇن ایزلەمەیەلیم؟” قاصدئمئز ألبتتە بو دگیل. اۇینایالئم اۇیناماسئنا آما بللی اؤلچۆتلریمیز اۇلسون. اؤلچۆتلریمیز اۇلسون کی، بیرآز اؤنجە اۇقودوغوموز حادیثتە اۇلدوغو گیبی بیزە: “گنچلیگینی نەرەدە أسکیتتین؟” دییە سۇرولدوغوندا، ورەبیلەجک بیر جوابئمئز اۇلسون.
دگرلی گنچلر،
بو اؤلچۆتلر شونلاردئر:
یاپتئغئنئز ایشلر، سیزی نامازدان وە آللاهئن بویروق وە یاساقلارئنئ یرینە گتیرمکتن آلئقۇیمامالئ، آرانئزدا کین وە دۆشمانلئق اۇلوشتورمامالئ. سچتیگینیز اۇیونلار ایچینیزدە شیددت وە حئرص دویغولارئنئ قابارتمامالئ، أدبە آیقئرئ ایچریک تاشئمامالئ. أگر اۇیون اۇینارکن باحیث یا دا قومارا بولاشئیۇسانئز، اۇ اۇیون بۇش ایش اۇلماقتان چئقئپ حارام یاعنی یاساق اۇلور.
بؤیلە اۇیونلار یۇق مو؟ وار، حپینیز بیلییۇرسونوز. آرتئق ناسئل اۇیونلاردان اوزاق دورمانئز گرکتیگینی دە بیلییۇرسونوز.
ایزلەدیگینیز تلەویزیۇن پرۇگراملارئ دا عاینئ شکیلدە. تلەویزیۇن ایزلەرکن اؤزللیکلە یاساق ایلیشکیلری، بۇزولموش عائیلە ایلیشکیلرینی، آحلاقا آیقئرئ داورانئش وە آلئشقانلئقلارئ نۇرمال گیبی گؤسترن پرۇگراملارا قارشئ دیققاتلی اۇلمانئز گرکیر. بونلار سیزە هیچبیر شەی قازاندئرماز، عاکسینە کؤتۆلۆگۆ سئرادانلاشتئرئر.
ناسئل مئ؟
اؤرنگین، قاپئنئزئن اؤنۆنە بیریسی بیر گۆن چؤپ آتسا بونا چۇق قئزارسئنئز، بو اۇلای تکرار أدرسە قئنارسئنئز، آما بیرقاچ گۆن دوام أدرسە آرتئق سیز دە آلئشئر وە بلکی سیز دە چؤپ آتمایا باشلارسئنئز. ایشتە بو یۆزدن، بو گیبی پرۇگراملاردان اوزاق دورماق گرکیر.
دگرلی گنچلر،
شونو اؤزللیکلە وورغولاماق ایستەریم: اۇیونون یا دا ایزلەدیگینیز پرۇگراملارئن ایچریگی ضارارسئز اۇلسا دا ساعاتلرینیزی أکران باشئندا گچیریپ نامازئ قاچئرئیۇرسانئز، اۇ اۇیون یا دا پرۇگرام سیزین ایچین ضارارلئ اۇلموش دەمکتیر.
سیزلر شیمدی بۇش بیر فلاش بللک گیبیسینیز. گنچکن أدیندیگینیز فایدالئ بیلگی وە بیریکیملری، یتیشکینلیک چاغئنئزدا قوللاناجاق، سیز دە ینی نسیللری بو بیریکیملرینیزلە یتیشتیرەجکسینیز. بو یۆزدن ایچینیزی نەیلە دۇلدوردوغونوزو فارق أدین. بللگینیزی ویرۆسلردن قۇرودوغونوز گیبی، گرکسیز دۇسیالارلا شیشمکتن دە قۇرویون.
اومولور کی بؤیلەجە قورتولوشا أرنلردن اۇلورسونوز.
